Fatura halka kesildi, ‘gaz’ oyunu emekçinin ücretini yuttu

Türkiye İstatistik Kurumunun verilerine göre, mayıs 2023 dönemi tüketici enflasyonu aylık yüzde 0,04 olarak gerçekleşti. Mayıs 2023 enflasyonunun aylık 0,04 olarak gerçekleşmesinin temel nedeni TÜİK’in doğal gaz fiyatını sıfır kabul etmesi oldu. TÜİK 29 Mayıs 2023 tarihinde yaptığı açıklamada 2023 yılı TÜFE hesaplamaları kapsamında hanelerde bedava kullanılan doğal gaz için sıfır fiyat uygulaması yapacağını açıklamıştı. Enflasyon madde sepeti için yüzde 2,9 ağırlığı olan doğal gazın fiyatı sıfır kabul edildiği için aylık enflasyon yüzde 0,04 olarak açıklandı.

Aylık enflasyonun yüzde 0,04 olarak gerçekleşmesi sonucunda ocak-mayıs dönemi beş aylık enflasyon oranı yüzde 15,2 olarak açıklandı. Temmuz 2023’te açıklanacak enflasyon oranında da aylık 25 metreküp doğal gaz fiyatı düşülerek hesaplama yapılacak. DİSK-AR tarafından yapılan hesaplamaya göre yaz aylarında doğal gaz tüketimin düşmesi nedeniyle bu durum da enflasyonda aşağı doğru bir baskı yaratacak ve muhtemelen haziran 2023 enflasyonu da beklenen ve yaşanandan düşük çıkacak. Böylece temmuz 2023’te altı aylık enflasyona göre zam alacak işçiler büyük kayba uğrayacak.

53 AYDIR ENFLASYON ARTIYOR

Tüketici fiyat endeksi tarafında doğal gaz fiyatları için ‘sıfır fiyat’ yönteminin uygulanması etkili oldu. Mayıs ayında tüketici fiyat endeksi bir önceki aya göre yüzde 0,04 arttı. Böylelikle aylık enflasyon serisi 53. aya yükseldi.

Yıllık olarak bakıldığında ise tüketici enflasyonu yüzde 39,59 oldu. Enflasyon, mayıs ayında doğal gazın hanelere ücretsiz sunulmasının etkisiyle 2021 sonlarından bu yana ilk kez yüzde 40’ın altına geriledi.

Manşet enflasyonda geri çekilme görülürken çekirdek göstergedeki artış dikkat çekti. TÜİK verilerine göre yıllık çekirdek enflasyon yüzde 46,62 olarak kaydedildi. Nisan ayında çekirdek enflasyon yüzde 45,48 olmuştu.

Üretici fiyatlarına bakıldığında ise aylık artışın yüzde 0,65 olduğu izlendi. Üretici fiyatlarındaki yıllık artış ise yüzde 40,76 olarak gerçekleşti. Mayıs ayı itibarıyla bir zamandır gündemde olan üretici-tüketici fiyatları makasının kapanma noktasına geldiği görüldü.

DOĞAL GAZIN YER ALDIĞI KONUT HARCAMALARI GRUBU AYLIK YÜZDE 13,79 GERİLEDİ

Mayıs ayında ana harcama gruplarında doğal gaz fiyatının yansıdığı konut harcamaları aylık yüzde 13,79 geriledi.

Aylık en çok artış ise yüzde 9,85 ile giyim ve ayakkabıda gerçekleşti. Bu grubu yüzde 7,10 ile lokanta ve oteller, yüzde 5,14 ile eğitim takip etti.

Endekste kapsanan 143 temel başlıktan 25 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 8 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 110 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.

EMEKLİ VE MEMUR ZAMMI YÜZDE 2 ERİTİLDİ

TÜİK’in açıkladığı mayıs ayı enflasyon verileri ile emekli ve memurun zam senaryoları da bir kademe daha netleşti. Mayıs ayında doğal gaz tüketiminin TÜİK eliyle sıfırlanmasıyla enflasyonda görülen yatay seyir işçi emeklileri ve memurların alacağı zammı da olumsuz etkiledi. Mayıs ayıyla birlikte aralık ayına göre enflasyon yüzde 15,26 arttı. Haziranda enflasyonun artmaması durumunda emekliler yüzde 15,26 zam alacak. Memurların alacağı zam da yüzde 7,26 olacak.

Mayıs ayı enflasyon verilerinin açıklanmasıyla milyonlarca emekli ve memurun alacağı zamlar da netleşmeye başladı. Doğal gaz fiyatının sıfır lira olarak kabul edilmesiyle memur ve emeklinin alacağı zam oranı yaklaşık yüzde 2 azaldı.

ZAM ORANI YÜZDE 15,26

TÜİK verilerine göre, mayıs ayı doğal gaz tüketiminin sıfırlanması nedeniyle 2023 yılı mayıs ayında bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 15,26 olarak gerçekleşti.

Mayıs verisiyle haziranda enflasyon hiç artmasa bile memur ve işçi emeklileri için hesaba konu olan veri yüzde 15,26 olarak hesaplandı.

İşçi emeklisi temmuz ayında, ilk altı ayda gerçekleşen enflasyon kadar zam alacak. TÜİK verilerine göre mayıs ayında dört aylık enflasyon 15,26 olarak gerçekleşti. Yani işçi emeklisi haziranda enflasyon hiç artmazsa yüzde 15,26 zam alacak.

Memur ve memur emeklileri de 2023 yılı için toplu iş sözleşmesine göre ilk altı ay için yüzde 8 ikinci altı ay için yüzde 6 zam ve enflasyon farkını alacak. Böylece memur ve memur emeklisi için son ay hesaba katılmazsa alacakları zam yüzde 7,26 enflasyon farkı olacak.

ERDOĞAN’IN VAADİ: EN DÜŞÜK MEMUR MAAŞI 22 BİN LİRA OLACAK İDİ

Cumhurbaşkanı Hak-İş Genel Kurulunda yaptığı açıklamada, “En düşük memur maaşı 22 bin lirayı bulacak. Memur maaşlarındaki bu artışlar otomatik olarak emeklerine de yansıyacak. Bakanımıza yasal tarih olan temmuz ayına kadar bu çalışmanın tamamlanması için gereken talimatı verdim” açıklaması yapmıştı.

Ayrıca Erdoğan, emeklilere ilişkin olarak da “Seçimden sonra, yeni Meclisin yasama faaliyetlerine başlamasıyla 7 bin 500 liranın üzerinde emekli maaşı alan vatandaşlarımızı da sevindirecek haberi milletimizle paylaşacağız. Temmuzda enflasyon farkı yanında, refah payı artışını da dikkate alan bir düzenleme yapacağız” ifadelerini kullanmıştı.

DİSK-AR: KABUL EDİLEMEZ

Seçim öncesi yapılan doğal gaz desteğinin enflasyon hesabından düşülmesine ilişkin değerlendirme yapan DİSK-AR, “Bu, desteklerin yarattığı ek gelirin enflasyon hesaplaması yoluyla geri alınması anlamını taşır ve gelir desteklerini anlamsız kılar. TÜİK enflasyonu hesaplarken benimsediği doğal gazda sıfır fiyat uygulamasıyla gelir destekleri ve sübvansiyonların yaratacağı olumlu etkiyi de sıfırlamaktadır. Bu kabul edilemez.

TÜİK, DİSK tarafından açılan davada verilen yargı kararına rağmen madde fiyat listesini açıklamayan, uzun zamandır veri karartarak şaibeli enflasyon oranları açıklamış ve doğal gazda ‘sıfır fiyat’ uygulaması ile enflasyonu düşük göstererek milyonlarca emekçinin geliriyle oynamıştır” dedi.

BES:DOĞAL GAZDA ‘SIFIR FİYAT’ UYGULANMASAYDI ENFLASYON YILLIK YÜZDE 41 ÇIKACAKTI

Büro Emekçileri Sendikası, BES/AR’ın hazırladığı enflasyon rakamlarını kamuoyu ile paylaştı. TÜİK’in doğalgaz fiyatlarını sıfır almaması durumunda aylık enflasyon rakamının yıllık enflasyonda yüzde 41,15 çıkacağını kaydeden BES Genel Başkanı Bahadır Berdicioğlu, BES/AR’ın araştırmasına göre mayıs ayı aylık enflasyon rakamının yüzde 2,67 ve yıllık ise yüzde 98,02 çıktığını duyurdu. Berdicioğlu, TÜİK’in yöntem değişiklikleri ile enflasyon oranlarını olduğundan düşük göstermeye devam ettiğini söyledi.

Berdicioğlu,  DİSK’in TÜİK’e karşı fiyat istatistiklerini yayınlamayı durdurması konusunda açtığı davayı kazanmasına rağmen TÜİK’in  fiyat istatistiklerini yayınlamadığını hatırlattı.

“DOĞAL GAZ İNDİRİMİ TÜFE’DE DİKKATE ALINAMAZ”

TÜİK’in  nisan ayında 5,72 TL ortalama fiyat olarak kullandığı Doğal gaz fiyatını sadece mayıs ayında sıfır alamayacağını belirterek, “Sonuçta enflasyon rakamları da örnekleme bilimine uygun olarak alınan bugünkü fiyatların bir önceki fiyatlara oranlanması ile bulunan değerlerin ağırlıklı ortalaması yani İstatistiktir. Cumhurbaşkanı’nın açıkladığı, ‘konutlarda 1 ay ücretsiz, 1 yıl boyunca ise indirimli olacak’ müjdesi tamamen seçimlere yönelik bir vaat olduğunu bilmeyen yoktur. Eurostat ve Ottawa grup ta Endeks teorisi üzerinde çalışan bilim insanlarının hem fikir oldukları kural şudur; Bu fiyat indirimi midir? Yoksa gelir desteği midir? Gelir desteği ise TÜFE’ye alınamaz. Bir seferlik fiyat indirimleri TÜFE’ye dahil edilmez.  Halkın ne kadarına etki etmektedir? Konut harici aboneler bu indirim kapsamının dışında tutulmuştur. Doğalgaz abonesi olmayan konutlarda bu indirimden faydalanamamışlardır. Bu nedenle diyoruz ki  doğal gaz indirimi bir seçim vaadidir, Avrupa devletlerinin yaklaşık bir yıldır uyguladığı bizde ise bir sefere mahsus uygulanan bir gelir desteğidir. Toplumun tamamını da kapsamamıştır. Öyleyse TÜFE hesaplamalarında dikkate alınmaz ”diye konuştu.

TÜİK Doğal gaz fiyatlarını sıfır almaması durumunda aylık enflasyon rakamının Mayıs 2023 tarihinde yüzde 1,59; yıllık enflasyonda ise yüzde 41,15 çıkacağını kaydeden Berdicioğlu, “BES/AR olarak her ay düzenli bir şekilde hesapladığımız Kamu Emekçilerinin Enflasyon Sepeti Araştırması’na göre mayıs ayı aylık enflasyon rakamının yüzde 2,67 ve yıllık ise yüzde 98,02 çıktığını sizler aracılığı ile buradan kamuoyuna ilan ediyoruz. Hükümetin kamu emekçilerine ilk altı ay için reva gördüğü yüzde 8 (TİS)+6,4 (refah payı) maaş artışı TÜİK’in hesaplamalarına göre 2023 yılı Ocak-Mayıs (birikimli beş aylık) ayı TÜFE rakamı yüzde 15,26 ile 0,86 puan gerisinde kalmıştır. Sendikamızın hesaplamalarına göre ise 2023 yılı ilk beş ayında emekçilerin enflasyonu yüzde 28,88 olmuştur. Yani kamu emekçileri 2023 yılı Mayıs ayında ücretlerinde 14,48 puanlık enflasyon kaybına uğramıştır” dedi.

“EN DÜŞÜK MEMUR AYLIĞI YOKSULLUK DÜZEYİNDE OLMALI”

Grev hakkını da içeren gerçek bir toplu sözleşme yasasının olması gerektiğini vurgulayan Berdicioğlu, “ Bu haliyle, bu yetkili konfederasyon ile kamu emekçilerinin, emeklilerin, yarı aç yarı tok yaşayanların insanca yaşayacak bir ücrete kavuşmaları mümkün değildir. En düşük memur aylığı en az yoksulluk düzeyinde yani BES/AR hesaplamasına göre 39 bin 625 TL + refah payı olmalıdır. Emeğimizin hakkını, döktüğümüz alın terinin karşılığını alıncaya kadar mücadele etmeye devam edeceğiz” dedi.

YARGI KARARINA RAĞMEN FİYAT LİSTESİNDE KARARTMA SÜRDÜ

Yargı kararına rağmen madde fiyat listesi karartılmaya devam etti. Doğal gazda sıfır fiyat uygulaması TÜİK’in tüketici enflasyonu verilerini iyice şaibeli hale getirdi.

ENAG’A GÖRE AYLIK ENFLASYON YÜZDE 7,35

Bağımsız akademisyenlerden oluşan Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ise mayıs ayına dair yıllık ve ocak-mayıs dönemi enflasyon oranlarını doğal gaz fiyatının sabit kaldığı ve sıfır olarak alındığı varsayımlarına göre açıkladı.

Doğal gaz fiyatının mayıs ayında değişmediği varsayımına göre, tüketici fiyat endeksi (TÜFE) mayıs ayında yüzde 7,35 arttı. TÜFE’nin son 12 aylık artışı yüzde 109,01 olarak gerçekleşti.

Doğal gaz fiyatının mayıs ayında 0 lira olduğu varsayımına göre, tüketici fiyat endeksi (TÜFE) mayıs ayında yüzde 5,68 arttı. TÜFE’nin son 12 aylık artışı yüzde 105,45 olarak gerçekleşti.(EKONOMİ SERVİSİ)