5 işçinin hayatını kaybettiği MKE’de şirketleşme süreci birçok işçiyi kaçırdı

Birkan BULUT
Ankara

MKE roket ve patlayıcı fabrikasında 5 işçinin hayatını kaybettiği patlama, kurumun 2 yıl önce anonim şirketine dönüştürülmesi sürecini yeniden gündeme getirdi. “Bürokrasiden kurtulacağız”, “Daha hızlı karar alacağız” denilen şirketleşme sürecinde çoğu işçi kamuda iş güvencesi kaygısıyla başka fabrikalara gitti, yeni işe alımlar ise hâlâ sürüyor. Hayatını kaybeden işçilerden 3’ünün de birkaç aylık, tecrübesiz işçiler olduğu öğrenilirken, Petrol-İş MKE’deki teknolojinin eski olduğuna dikkat çekiyor.

Ankara’nın Elmadağ ilçesinde bulunan Makine ve Kimya Endüstrisine ait (MKE) roket ve patlayıcı fabrikasındaki patlamada 5 işçi hayatını kaybetti. Dinamit lokumu yapılan atölyedeki patlamada Mehmet Kutlu, İbrahim Özdemir, İhsan Küçükerdem, Ahmet Ünal ve Fırat Elverir isimli işçiler enkaz altında kaldı. Patlamanın etkisiyle işçilerin kimliklerinin belirlenmesinde zorluklar yaşanırken, olayın ikinci günü olan dün 2 işçinin bedenine ulaşılamamıştı.

İŞE ALIMLAR SÜRÜYOR

Atölyede temizlik ve ham maddelerin hazırlanmasının ardından işçilerin dışarı çıkması, uzaktan kumanda sistemiyle atölyede kimse yokken mikserin çalışması gerekiyordu. Ancak üretim hazırlığı sırasında patlama meydana geldi. Henüz patlamayı neyin tetiklediği tespit edilemese de hayatını kaybeden 3 işçinin henüz birkaç aydır çalışan tecrübesiz elemanlar olması tepki topladı. Öte yandan yaklaşık 150 kişinin işe alındığı öğrenilirken, 1 Haziran’da da çok sayıda beyaz yaka ve mavi yaka için işe alım duyurusunda bulunuldu.

"İLKEL ÜRETİM KOŞULLARI"

Gazetemize konuşan Petrol-İş Ankara Şube Başkanı Ali Haluk Koşar, patlama sırasında hem üretim hazırlığı hem de işe yeni başlayanlar için eğitim yapıldığını belirterek, patlamayı tetikleyen madde olarak nitrogliserinin üzerinde durulduğunu ifade etti. Üretim koşullarının bazı atölyelerde oldukça ilkel olduğunu ifade eden Koşar, teknolojik yatırımın yapılması gerektiğini söyledi. Ancak barut üretimi gibi yerlerde çok işe yaramadığını ifade eden Koşar’a, “şirketleşme” sürecini sorduğumuzda, “Burası AŞ olmadan önce yüzde 90 Milli Savunma Bakanlığına, askeriyeye üretim yapıyordu. Ancak sonrasında yaklaşık yüzde 50 ihracata yönelik çalışmaya başladı. İsrail gibi birçok ülke müşteri oldu” dedi.

BÖYLE SAVUNULMUŞTU

Eski Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ise kurumun 2021 yılında anonim şirket haline getirilmesini şöyle savunmuştu: “Hantal yapısıyla gerekli gelişmeleri sağlaması, ilerlemeyi sağlaması, ileri teknolojiyi kullanması pek mümkün değil. Bizim burada yapmaya çalıştığımız konu, MKE’nin modern bir yapıya kavuşması, bu hantal yapıdan kurtulması, rekabet gücünün gelişmesi, etkin ve esnek bir yapıyla ülkemize, milletimize daha iyi bir şekilde hizmet etmesine gayret gösteriyoruz.”

"ÇOĞU İŞÇİ HAKLARIMIZ GİDECEK DİYE AYRILDI"

Ancak bu süreç yıllardır MKE’de çalışan işçilerin tepkisini topladı. MKE’nin 2 yıl önceki şirketleşme sürecini sorduğumuzda Petrol-İş Genel Başkanı Süleyman Akyüz, o süreçte birçok işçinin kamu güvencesinin ve kazanılmış hakların kaybı endişesiyle askeri fabrikalara gittiğini anlattı. Bu nedenle personel eksiğinin yeni alımlarla tamamlanmaya çalışıldığını söyleyen Akyüz, hayatını kaybeden işçilerin de eğitim aldıkları sırada patlama olduğunu dile getirdi.

Şirketleşme sürecinde özelleştirme tartışmalarının yaşandığını ama bunun “Hızlı aksiyon almak” için yapıldığını dile getiren Akyüz, “Özelleştirme yapılacaksa yaparlar zaten, biz kavgamızı veririz. Tabii gücümüz yeter mi orası ayrı bir şey. Ancak buradaki amaç hızlı aksiyon almak, bürokrasiden kurtulmak ve müdürlüklerin hızlı karar alması. Anonim şirket olduktan sonra üç sefer iyileştirme oldu, özel sektör gibi hızlı kararlar alınabildi” dedi.

"HIZLI KARARLAR İYİLEŞTİRMEDE DEĞİL, PAZARLAMADA OLDU"

MKE’de “hızlı kararlar” alınmasının iş güvenliği açısından tehlikeye yol açıp açmadığını sorduğumuzda ise Akyüz, “Keşke bu hızlı kararlar iş yerinde iyileştirme ve eski teknolojiden kurtulma noktasında olsa. Ancak daha çok planlama, satış, pazarlama, finans konusunda hızlı kararlar alınıyor. MKE’de teknolojinin eski olduğunu herkes biliyor. Bunun hızla yenilenmesi lazım” diye konuştu.

BİRÇOK KANUNDAN MUAF TUTULDU

2021 yılında Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumunu (MKEK) anonim şirkete dönüştüren yasa teklifinde, Mecliste son dakika değişiklikleriyle birlikte MKEK toplam 16 yasa ve KHK’den tamamen veya kısmen muaf tutuldu. Şirket kamu İhale Yasası ile Kamu İhale Sözleşmeleri Yasası’nın da kapsamı dışına çıkarıldı. MKEK AŞ’nin muaf olduğu hükümlerden bazıları şöyle: Harcırah Kanunu, Taşıt Kanunu, Devlet Memurları Kanunu, Devlet İhale Kanunu, Kamu İhale Kanunu (Ceza ve yasaklama hükümleri hariç), Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu, Kamu Konutları Kanunu, Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun, Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Mali ve Sosyal Haklarında Düzenlemeler ile Bazı Kanun ve KHK’lerde Değişiklik Yapılması Hakkında KHK (12. maddesi hariç), Ticaret Kanunu’nun “Ayni ve nakdi sermaye konulmasına, şirketler topluluğuna, genel kurul toplantısına çağrı usulü ile genel kurul toplantılarında Ticaret Bakanlığı temsilcisi görevlendirilmesine” ilişkin hükümleri, sermaye ve sermaye artırım halleri ile ilgili olarak Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 39. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi.