Faiz kararı: Piyasaya yumuşak, emekçiye sert!
Piyasaların çözüm diye beklediği şeyin emekçiler için anlamı başkaydı. Onlar için yüksek faiz artışı çilenin (ödenen bedelin) 40 katırdan 40 satıra dönüşmesi anlamına geliyordu.
Fotoğraf: Aytaç Ünal/AA
Bülent FALAKAOĞLU
Merkez Bankası 27 ay sonra ilk kez faiz artırımına gitti; faizi 6.5 puan artırarak yüzde 15’e çıkardı.
‘Piyasalar’ (finans baronları-spekülatörler) hiç memnun kalmadı.
‘Merkez Bankasının kasası boş ve para gelmesi için piyasaya kulak verilmeli’ diye düşünen iktisatçılar da isyankar yorumlar yaptılar.
‘Hiç yapılmasaydı daha iyiydi’… ‘Dağ fare doğurdu’… ‘Enflasyonun yüzde 40 olduğu ülkede, bu faize para gelmez, bu artış yok hükmünde’ ve benzeri.
Piyasaların çözüm diye beklediği şeyin emekçiler için anlamı başkaydı. Onlar için yüksek faiz artışı çilenin (ödenen bedelin) 40 katırdan 40 satıra dönüşmesi anlamına geliyordu.
Hükümet şimdi emekçileri kurtardı mı tabii ki hayır.
Peki ne yaptı?
Merkez Bankası (hükümet) önden ‘bindirmeli’ yerine ‘kademeli’ bir geçişi tercih etti!
Merkez Bankasının karar metnindeki anahtar sözcüklerden biri şu: Parasal sıkılaştırma kademeli olarak güçlenecek.
Meali… Ey piyasa şimdi yüzde 6.5’lik artış yaptık. Yola çıktık sonra yine artıracağız.
Bir sonraki toplantıda yüzde 12 ile 15 arasında bir artış olası. (Piyasayı oltalama sonraya yani).
‘AZ’ DENİLENİN ÇOK ETKİSİ!
‘Az’ denilen faiz artışı ile döviz biraz salındı. Artık doları 25-26 düzeyinde görebiliriz. Bundan bir avuç ihracatçı memnun olabilir. Geniş kitleler ise döviz artışından olumsuz etkilenecek.
Faizler yükseltildi, kur artışına izin verildi.
Kur artışı fiyatları artıracağından bu durum enflasyonda yeni bir artış dalgası yaratacak. Bu da yoksullaşmanın daha da derinleşmesi gelir dağılımının daha da bozulması sonucunu doğuracak.
Yapılan ücret ve maaş artışları eriyecek.
120 milyar doları aşan kur korumalı mevduat hesabı için ödenecek rakam büyüyecek. 3 TL’lik kur artışı 360 milyarlık ek ödeme demek.
Ödediğimiz vergiler KKM’de hesabı olana gidecek.
Dolar 18’den 26’ya geldi. 1 ayda fatura 800 milyar büyüdü. Bizim sırtımızdan çıkacak.
Şehir hastanesi, otoyol, köprü gibi kamu özel ortaklığıyla yapılan mega projeler için garanti ödemeler artacak. Vergilerimizden bir 100 milyar da böyle gidecek.
EYT ödemeleri, kamu maaş zamları derken fatura çığ gibi büyüyecek. Yeni vergi ve zamlar yolda.
***
Bu kadar mı?
Elbet de değil!
Düşük bulunsa da faiz artışı ilk etapta kredilerle aşırı borçlu hale gelen küçük ve mikro işletmeleri zor durumda bırakacak.
10’dan az kişinin çalıştığı milyonlarca mikro işletme için 6.5 puanlık faiz artışı kara haber!
Yüzde 15’lik politika faizi enflasyonun yüzde 50 olduğu bir ortamda spekülatif konut talebini sürdürür. Kiralar ve konut fiyatları uçar! Hükümet sınırlamaları uçuşu durduramaz.
Faizlerin yükselmesi, paranın kıtlaşması ve pahalı hale gelmesi demek.
TL kredi, konut kredi, kredi kartı ve ek hesap faizi artacak. Vatandaş faiz artışının bedelini kredi kartları ve KMH vasıtasıyla anında ödemeye başlar.
Yurt içi talep hız keseceğinden büyüme oranı düşer işsizlik artar.
DEĞİŞMESİ GEREKEN NE?
Merkez Bankası mart 2021’den sonra aradan geçen 27 aylık dönemde politika faizini iki ayrı dönemde yüzde 19’dan yüzde 8.5’e indirdi.
Enflasyonu da yüzde 19’dan yüzde 85.5’e sıçrattı.
Emeği ile geçinenler perişan oldu. Orta sınıf için bile ev, otomobil hayal oldu.
Sonra maaş ve ücret artışlarıyla telafiye yöneldi.
Şimdi yeniden perişan ediyor.
***
Kasa boşaldı. Şimdi para arıyorlar. Bu faiz artışına döviz gelmeyeceğini bilen Maliye Bakanı Mehmet Şimşek Arap çöllerinde bunun için dolanıyor, bugünlerde.
Sonra biraz daha yüksek faiz artışı ve emeğin ödeyeceği bedel ile batı sermayesine göz kırpılacak.
Fakat kış aylarından itibaren 2024 yerel seçimleri nedeniyle yine faiz indir-kredi dağıt başlayacak.
Emeğe hep 40 katır ve 40 satır düşecek. Devran böyle mi dönmek zorunda?
Dışa ekonomik bağımlılığı azaltacak, emekten yana bir program mümkün değil mi ki…
