Şehir Plancısı Yusuf Ekici: Konutu yatırım aracına dönüştüren politikalardan vazgeçilmeli
Konut sorunu ve barınma hakkının çözümüne ilişkin neler yapılmalıyı Şehir Plancıları Odası İzmir Şube Yöneticisi Yusuf Ekici ile konuştuk.
Görsel: Evrensel
Ramis SAĞLAM
İzmir
Hızla yükselen döviz kurları ve önlenemeyen enflasyonla birlikte alım gücü düşerken, vatandaşların barınma sorunu her geçen gün daha da derinleşiyor. TÜİK mayıs ayı enflasyonunu yüzde 63,72, ENAG ise 109,01 olarak açıkladı.
Yüzde 34’lük zam ile temmuz ayından itibaren asgari ücreti net 11 bin 402 olurken, sürekli artan enflasyon karşısında yapılan zammın eridiği görülüyor. Son yirmi yıldır uygulanan kentsel politikalar, yaşanan ekonomik krizler konut sektörünü olumsuz etkiliyor.
Konut sahibi olmayı bir yana bırakın milyonlarca vatandaş ev kiralarını bir ödeyemez hale geldi. Barınma hakkı ve konut sorununun kısa vadede çözüme ulaşmasının olanaklı olmadığını belirten Şehir Plancıları Odası (ŞPO) İzmir Şube Yöneticisi Yusuf Ekici, bu sorunların çözümüne için neler yapılmalıyı konuştuk.
BÜYÜKŞEHİRLERDE KONUT SORUNU
Özellikle dört büyükşehirde yaşanan konut sorununa dikkat çeken Ekici, “Sermayenin uzun vadeli talep ve beklentileri doğrultusunda yıllardır uygulanan kamu yararını dikkate almayan politikaların sonucunda başta büyükşehirlerde olmak üzere ülkenin dört bir tarafında konut sorunu yakıcı bir şekilde etkisini gösteriyor. Büyükşehirlerde öğrencilerin yaşadığı yurt sorunu ve ülkenin özellikle tatil bölgelerinde görev yapan kamu emekçilerinin artan kira bedellerini karşılayamamaları nedeniyle zorunlu olarak tayin veya ek kira yardımı talep etmeleri bu sorunun en görünür örnekleri olarak karşımıza çıkıyor” dedi.
“KONUTLAR BARINMADAN ÇOK YATIRIM ARACINA DÖNÜŞTÜ”
Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) Mayıs 2023 verilerine göre yıllık kira artış oranı İstanbul’da yüzde 117,4, Ankara’da yüzde 192,2, İzmir’de ise yüzde 160,9 olduğunu hatırlatan Ekici, konuta ilişkin yaşanan krizlerin temelinde konutun temel barınma ihtiyacını karşılamaktan ziyade yatırım aracına dönüştürülmesi olduğunu ifade etti.
Bugün bir taşınmazın edinilmesinde kullanım değerinden çok değer artışı ve yüksek kira beklentileri olduğunu vurgu yapan Ekici, “Bu durum toplumun geneline sirayet ediyor. Uygulanan politikalar, konutu bir meta halinde sunarak kullanım ve edinim değerini s1erbest piyasanın acımasız dinamiklerine karşı savunmasız bırakıyor. Bu nedenle konut barınma ihtiyacını karşılamaktan ziyade ne yazık ki bir yatırım aracına dönüştürüldü” diye konuştu.
“ALT VE ORTA GELİRLİ GRUPLAR KONUTA ERİŞEMİYOR”
Ekici, Merkez Bankasının Mart 2023'te yayımladığı rapora göre bir önceki yılın aynı ayına ile konut fiyatları İstanbul’da yüzde 127,3, Ankara'da yüzde 135,2, İzmir'de ise yüzde 133,4 oranında artış gösterdiği bilgisini verdi.
Fiyatların yeterli konut üretilmediği için arttığı iddialarını gerçeklikten uzak, bilinçli bir aldatmaca olduğunu dile getiren Ekici, “TÜİK, yerel yönetimler ve ilgili kurumlar tarafından yayımlanan verilere göre ülkemizde özellikle büyükşehirlerde ciddi bir konut fazlası bulunuyor. Fazla olan bu konutların tamamının sağlıklı konutlar veya doğrudan kullanılabilir olmadığıdır. TOKİ veya özel sektör eliyle yeni konutlar üreterek arzı artırmak barınma sorununu çözmekten uzak bir yaklaşım olup, zaten halihazırdaki fiyatlara göre ödeme gücü olmayan, konuta erişemeyen alt ve orta gelir grubu için hiçbir şey ifade etmeyecek. Burada yapılması gereken en önemli müdahale, yeni konut alanları yaratmak yerine halihazırda bulunan ve depreme dayanıksız yapıların tespit edilerek şehircilik bilimi referans alınarak toplumcu/kamucu bir anlayışla bu alanların bölgesel olarak dönüştürülmesidir” dedi.
YÜZDE 25’LİK KİRA ARTIŞ SINIRI ÇÖZÜM MÜ?
Artan kira fiyatlarını "dengelemek" amacıyla geçen yıl AKP tarafından uygulamaya konulan ve bu yıl da süresi uzatılan yüzde 25’lik kira artış sınırı çözüm olmaktan öte ev sahipleri ve kiracıların arasında gerginlik nedeni oldu.
Türkiye’de ağır bir şekilde yaşanan barınma krizini tek bir yasal düzenlemeyle çözmenin mümkün olmadığını söyleyen Ekici son olarak şunları söyledi; “Konutu yatırım aracına dönüştüren politikalardan vazgeçilmeden, bir yasal düzenlemeyle kira artışına bir sınır koymak geçici ve göstermelik bir önlem olmaktan öteye gidemez. Oldukça kapsamlı ve karmaşık olan konut sorunun çözülmesine ilişkin yakın dönemde Meslek Odamız tarafından yayımlanan ‘Seçimler Öncesinde Söylenecek Çok Sözümüz Var’ başlıklı raporda çok sayıda somut öneri bulunmakta olup, ilgili kurumların bu önerileri dikkate alması gerektiğini hatırlatıyoruz.”
