9 soruda İsrail'in Cenin saldırısı: İşgal içinde işgal

İsrail, işgal altında tuttuğu Filistin bölgesi Batı Şeria’nın Cenin kentini havadan ve karadan yoğun saldırılarla yerle bir etti. Son 20 yılın en büyük saldırısı olarak nitelendirilen saldırıda, kentin içindeki mülteci kampını hedef alan İsrail, en az 12 Filistinliyi öldürdü. Sivil yerleşimler tahrip edildi, binlerce sivil, çoluk çocuk göç etmek zorunda kaldı. Cenin’de yaşananları 9 başlıkta topladık.

1- SALDIRI NASIL BAŞLADI, NELER YAŞANDI?

Cenin’e yönelik son saldırı pazar gecesi, yarım kilometrekareden daha az bir alanda binlerce Filistinlinin yaşadığı yoğun nüfuslu bölgeye en az 10 hava saldırısıyla başladı. Saldırıda, binalara ve altyapıya zarar veren insansız hava araçları (İHA) ve bir füze kullanıldı.

July 4, 2023

En az 10 kişi öldürüldü, 50 kişi yaralandı. Filistin İnsan Hakları Merkezine göre pazartesi günü erken saatlerden bu yana öldürülenlerden en az ikisi sivildi. Uluslararası Filistinli Çocuklar için Savunma, öldürülenlerden ikisinin çocuk olduğunu söyledi: 15 yaşındaki Nur al-Deen Marşud ve 17 yaşındaki Majdi Ararawi.

İsrail 2006 yılından bu yana işgal altındaki Batı Şeria’da insansız hava aracı saldırısı gerçekleştirmemişti. 17 yıl sonra ilk İHA saldırısını 21 Haziran’da Cenin yakınlarında gerçekleştirmişti.

Hava saldırısının ardından İsrail güçleri onlarca zırhlı araçla mülteci kampını tamamen kuşattı ve evlere ve yollara ağır hasar veren büyük bir kara harekatı başlattı.

July 4, 2023

Operasyona yaklaşık 150 zırhlı araç ve özel kuvvetler, ordu, genel istihbarat, polis ve sınır polisinden yaklaşık 1000 askerin katıldığı açıklandı. Şehrin girişleri traktörler kullanılarak kapatıldı. İsrail güçlerinin kampa girmesine karşı Filistinliler silahlı direniş gösterdi ve çatışmalar başladı. 

İsrail, Cenin işgali sırasında sivil altyapıyı tahrip etti ve askerler sağlık görevlileri ile gazetecileri hedef aldı. Bölge sakinleri evlerine gelişigüzel ateş açıldığını bildirirken, Cenin Vali Yardımcısı Kemal Ebu el-Rub, El Cezire’ye yaptığı açıklamada, İsrail ordusunun bölge sakinlerini “toplu cezalandırma” amacıyla tüm elektrik, telekomünikasyon ve suyu kestiğini söyledi.

İsrail ordusu salı sabahı, sağlık görevlileri, kamptan kaçan aileler ve gazetecilerden oluşan grupların toplandığı Cenin Devlet Hastanesinin girişine onlarca göz yaşartıcı gaz bombası attı. İsrail güçleri dün "Cenin operasyonu"nun sona erdiğini açıkladı.

July 3, 2023

2- İSRAİL KİMİ HEDEF ALIYOR?

Cenin kampı 1950’lerde, İsrail devletinin kurulmasının ardından 1948’de evlerini terk eden mültecileri barındırmak için kurulmuştu. Kampta yaşayanlar, 1948 yılında yerinden edilen Filistinlilerin torunları.

Birleşmiş Milletler Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansına (UNRWA) göre Cenin, işgal altındaki Batı Şeria’da bulunan 19 mülteci kampı arasında en yüksek işsizlik ve yoksulluk oranlarından birine sahip.

Kamp, İsrail’in işgal altındaki Batı Şeria’da saldırılarını artırmasıyla birlikte, özellikle geçtiğimiz yıl Filistinli direnişçi gençlere ev sahipliği yapmaya başladı. Direnişçiler arasında, yeni ortaya çıkan ve çeşitli silahlı gruplardan gelen savaşçılardan oluşan Cenin Tugaylarının bayrağı altında yüzlerce kişi bulunuyor. Filistin İslami Cihad, el Fetih ve Hamas gruplarından savaşçıların da Cenin’de aktif olduğu ileri sürülüyor.

İşgalci güç İsrail’in artan askeri operasyonları ve Batı Şeria’daki yasa dışı İsrail yerleşimlerini genişletme çabaları karşısında giderek daha fazla sayıda Filistinli genç İsrail’e karşı silahlanıyor. Gazze ile birlikte Cenin de Filistin direnişinin ana sembollerinden biri haline geldi.

Cenin Tugayları, özellikle Filistin yönetimine karşı artan hayal kırıklığını ve devam eden İsrail işgaline karşı duyulan hayal kırıklığını temsil eden yeni ortaya çıkan gruplardan sadece biri.

İsrail de bu yeni Filistin direnişini ezmeyi hedefliyor.

3- İSRAİL, CENİN’E İLK DEFA MI SALDIRIYOR?

Hayır. 2002 yılında İsrail, İkinci İntifada sırasında en büyük şiddet olaylarına sahne olan Cenin mülteci kampına büyük bir saldırı başlattı. Ağustos 2002’de yayımlanan bir BM raporunda Cenin’de 52 Filistinlinin öldürüldüğü ve bunların yarısının sivil olduğu belirtildi.

Kampın yeniden inşasını koordine eden ve yürüten UNRWA’ya göre İsrail saldırısı sırasında 400’den fazla ev yıkıldı ve nüfusun dörtte birinden fazlası evsiz kaldı.

Cenin, bir yıldan uzun bir süredir İsrail’in baskın ve saldırılarına, İsrail güçleri ile Filistinli direnişçiler arasındaki çatışmalara sahne oluyor. 

El Cezire’nin Deneyimli Gazetecisi Filistin asıllı Amerikalı Şirin Ebu Akleh de, geçen yıl İsrail’in Cenin’e düzenlediği bir baskını takip ederken İsrail güçleri tarafından vurularak öldürülmüştü.

4- SALDIRI ÖNCESİ FİLİSTİN’DE DURUM NASILDI?

Cenin’e yapılan bir önceki baskının ardından iki Filistinli dört İsrailli yerleşimciyi öldürmüştü. Bunu, Filistin köylerini basan, evleri ve arabaları ateşe veren İsrailli yerleşimcilerin bir dizi saldırısı ve şiddetli baskınları izledi. 

İsrail daha sonra işgal altındaki Batı Şeria’da uluslararası hukuka göre yasa dışı olan yerleşimlerde binlerce yeni ev inşa etme planlarını onayladı. Uluslararası hukuka aykırı olan yerleşimlere karşı dünyadan eleştiriler ise sadece söylemde kalıyor, her yıl yüzlerce Filistinliyi öldüren, evlerini yıkan, topraklarına el koyan İsrail’e karşı ciddi bir yaptırım uygulanmıyor. 

İsrail ordusu, 9 Mayıs’ta da İslami Cihad’ı hedef aldığını savunarak Gazze’ye füze saldırısı düzenlemiş, 34 kişi yaşamını yitirmişti. 

5- BÖLGEDEKİ SİVİLLERİN DURUM NE?

Filistinli yetkililere göre, İsrail’in bölgede son yirmi yılın en büyük askeri operasyonunu başlatmasının ardından işgal altındaki Batı Şeria’nın kuzeyinde yer alan Cenin mülteci kampındaki binlerce Filistinli evlerini terk etti. 

July 3, 2023

Cenin Vali Yardımcısı Kamal Abu al-Roub AFP haber ajansına yaptığı açıklamada, “Şu ana kadar kampı terk eden yaklaşık 3 bin kişi var” dedi ve bu kişilerin Cenin kentindeki okullara ve diğer barınaklara yerleştirilmesi için düzenlemeler yapıldığını sözlerine ekledi.

Birleşmiş Milletler (BM) Filistinli mültecilere yardım kuruluşu UNRWA, çatışmalar ikinci gününe girerken birçok kamp sakininin gıda, içme suyu ve süt tozuna ihtiyaç duyduğunu söyledi. İsrail askerlerinin çekilmesiyle çarşamba günü bazı kamp sakinleri tahribatı gözlemlemek için kampta incelemelerde bulundu.

6- FİLİSTİNLİLER SALDIRILARA NASIL YANIT VERDİ?

Batı Şeria’daki Filistin yönetimi pazartesi günü geç saatlerde acil bir toplantı yaptı ve İsrail ile zaten sınırlı olan temaslarını tamamen durduracağını açıkladı. Liderler güvenlik koordinasyonunun dondurulduğunu ve Birleşmiş Milletler ve uluslararası kuruluşlar nezdinde İsrail’e karşı faaliyetlerin artırılacağını açıkladılar. 

Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas da, uluslararası toplumdan Filistin halkına koruma sağlanması ve İsrail’e yaptırım uygulanmasını istedi. Filistinli direniş gruplarının genel sekreterlerine durumun risklerini görüşmek için olağanüstü toplantı çağrısı yapan Abbas, Filistin halkını da kararlı bir şekilde direnmeye, toprakları ve kutsal değerleri korumak için “tek saf” olmaya davet etti.

Filistinli gençler ise saldırıları protesto etti. Pazartesi gecesi işgal altındaki Batı Şeria ve Doğu Kudüs’te protesto gösterileri düzenlendi. İsrailli askerler protestolara ses bombası, göz yaşartıcı gaz ve plastik mermi ile saldırırken Filistinli gençler İsrail zırhlı araçlarına taş ve havai fişek fırlattı.

Batı Şeria’da yüzlerce genç Ramallah’ın kuzey girişi ve El-Bireh’in yanı sıra Nablus yakınlarındaki Beita, El-Halil yakınlarındaki Beit Ummar, Beytüllahim’deki Aida Mülteci Kampı ve Husan köyü, Kalkilya yakınlarındaki Azzun ve Eriha şehri dahil olmak üzere bir dizi bölgede sokağa çıktı. Eriha’daki protestolar sırasında bir Filistinli erkek gerçek mermiyle vurularak hastaneye kaldırılırken, onlarca kişi de göz yaşartıcı gazdan etkilendi.

İşgal altındaki Doğu Kudüs’te Silwan, Issawiya, Wadi Joz, Shufat mülteci kampı ve Abu Dis Mahallelerinde çatışmalar yaşandı. Ayrıca salı sabahı Doğu Kudüs’teki Filistinliler iş bıraktı. Esnafın kepenk kapattığı bölgede sokaklarda da durgunluk gözlendi.

Abluka altındaki Gazze’nin kent merkezinde toplanan onlarca Filistinli de, İsrail güçlerinin Cenin kentine düzenlediği hava saldırısı ve baskına tepki gösterdi.

Öte yandan İsrail polisi, dün Tel Aviv’de işgal altındaki Batı Şeria’dan bir Filistinli olduğu düşünülen bir saldırgan tarafından düzenlenen araba çarpma ve bıçaklama saldırısında altı kişinin yaralandığını açıkladı.

7- İSRAİL YÖNETİMİ SALDIRILARLA İLGİLİ NE DEDİ? 

İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, son aylarda Cenin’in “terörizm için güvenli bir sığınağa” dönüştüğünü söyleyerek saldırıyı savundu. Netanyahu, ABD’nin “Bağımsızlık Günü” dolayısıyla düzenlenen resepsiyonda konuştu. Netanyahu, “Cenin’deki operasyon gerektiği ve hedefini tamamlayana kadar devam edecek” dedi.

İsrail’in Baş Askeri Sözcüsü Tuğamiral Daniel Hagari de, son bir yıl içinde Cenin’den yaklaşık 50 saldırı düzenlendiği için İsrail’in operasyonu başlattığını savundu. Hagari, harekatın bir ila üç gün sürmesinin beklendiğini ve İsrail’in Cenin’de ya da Filistin yönetiminin yetkisi altındaki herhangi bir bölgede “Toprak tutma niyetinde olmadığını” iddia etti.

8- DÜNYADA KİM, NE TEPKİ GÖSTERDİ?

İsrail’in saldırılarına tepkiler, alışıldığı üzere sınırlı kaldı. Ürdün, Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri ve 57 ülkeden oluşan İslam İşbirliği Teşkilatı saldırıyı kınadı. ABD, İsrail’in güvenlik hakkını savunduğunu ve Batı Şeria’daki durumu “Yakından izlediğini” belirtirken, İngiltere Başbakanı Rishi Sunak İsrail ordusunu “itidalli olmaya” çağırdı. Bir sözcü “İsrail’in kendini savunma hakkını desteklemekle birlikte sivillerin korunmasına öncelik verilmelidir” dedi.

BM Orta Doğu temsilcisi Tor Wennesland da “Nüfusun yoğun olduğu bölgelere yönelik saldırılar uluslararası insancıl hukukun ihlalidir” ifadelerini kullandı. 

Türkiye’den Dışişleri Bakanlığı adına yapılan açıklamada, “İsrail güçlerinin İsrail işgali altındaki Batı Şeria’da bulunan Cenin şehrinde gerçekleştirdikleri baskını şiddetle kınıyoruz” dendi.

Avrupa Birliği (AB), ise ancak iki gün sonra "endişelendi".  AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in ofisinden yapılan yazılı açıklamada Cenin saldırısının “militanlara karşı operasyon”, Tel Aviv’deki bıçaklı saldırının ise “terör saldırısı” olarak nitelendirilmesi dikkat çekti. Açıklamada şunlar ifade edildi: “Cenin’de militanlara karşı son yıllarda kente yapılan en büyük çaplı hava saldırılarını içeren bir İsrail askeri operasyonu, en az on Filistinlinin ölümüne ve düzinelerce kişinin yaralanmasına neden oldu. Bugün Tel Aviv’de yine ciddi bir terör saldırısı gerçekleşti. Hiçbir haklı gerekçesi olmayan tüm terör saldırılarını kınıyoruz. Mevcut anlaşmalara uygun olarak işgal altındaki Filistin topraklarının A Bölgesi’nin tamamında güvenlik kontrolünü yeniden kurabilmesi için Filistin Otoritesini güçlendirmeye çağırıyoruz. İsrail’i uluslararası anlaşmalar kapsamındaki yükümlülüklerine saygı duymaya çağırıyoruz ve Filistin Yönetimi’ni İsrail ile güvenlik koordinasyonunu sürdürmeye çağırıyoruz.”

9- İSRAİL’İN 2023 ŞİDDET BİLANÇOSU NEDİR?

Pazartesi ve salı günü yaşanan saldırılarla birlikte bu yıl Batı Şeria’da öldürülen Filistinlilerin sayısı 133’e yükseldi. Yine bu yıl şu ana kadar 24 İsrailli öldürüldü ve abluka altındaki Gazze Şeridi’nde beş gün süren bir İsrail operasyonunda 34 Filistinli ve bir İsrailli daha öldü.

Cenin ve yakınındaki Nablus, İsrail’in bir yılı aşkın süredir devam eden ve neredeyse her gece baskınlar düzenleyerek Batı Şeria’da İkinci İntifada’dan bu yana yaşanan en şiddetli çatışmalara sahne olan Dalgakıran Operasyonu’nun başlıca hedefleri arasında yer alıyor. Batı Şeria merkezli İsrailli yerleşimcilerin Filistin köylerine yönelik kanunsuz saldırıları da giderek artıyor. (DIŞ HABERLER)

İsrail'in Cenin kentine saldırılarında ölü sayısı 9'a, yaralı sayısı 100'e yükseldi