"Kapadokya talan yolu"na mahkeme onayı
Mahkeme UNESCO Dünya Mirası Listesinde yer alan Kapadokya’daki Peri bacaları ve Bizans Manastırlarının arasından geçen yola karşı açılan davayı reddetti.
Fotoğraf: Özer Akdemir/Evrensel
Özer AKDEMİR
UNESCO Dünya Mirası Listesinde yer alan Kapadokya’da peri bacaları ve Bizans dönemi manastırları arasından geçen yola karşı açılan davada, projenin iptali talebi mahkeme tarafından reddedildi. Yol projesinin bilimsellikten uzak, planlara aykırı ve koruma altındaki peri bacaları ve manastırlara zarar vereceği gerekçesi ile TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi tarafından açılan dava Kayseri 2. İdare Mahkemesince reddedildi. Mahkeme kararına dayanak olarak yol ile ilgili olumlu görüş bildiren bilirkişi raporunu gösterdi.
DÜNYA KÜLTÜR MİRASININ ORTASINA ASFALT YOL!
Geçtiğimiz yıl yaz ayında başlayan Ortahisar Göreme yolu peri bacaları ve Bizans dönemi manastırları arasından geçtiği, jeolojik oluşum ve tarihi yapılara zarar vereceğine dönük itirazlara rağmen devam etmişti. Nevşehir Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun kararı ile belirlenen I. ve III. derece arkeolojik sit alanında yapılması planlanan yol projesi ile ilgili olumlu karar veren Kapadokya Alan Başkanlığı iddialar karşısında yolun herhangi bir zararı olmayacağını ileri sürmüştü.
MİMARLAR ODASI DAVA AÇMIŞTI
Alan Başkanlığının bu kararını yargıya taşıyan TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi yol çalışmasının gerekli izinler alınmadan başladığı, kültürel miras etki değerlendirme raporunun hazırlanmadığı, yol projesinin bilimsel hiçbir dayanağının olmadığı, idarenin keyfi şekilde aldığı karar ile hareket edildiği, ÇED gerekli olmasına rağmen herhangi bir başvuru yapılmadığı, yolun peri bacaları ve manastır kompleksine zarar vereceği gibi gerekçelerle projenin iptalini istedi. Mimarlar Odası, Göreme Açık Hava Müzesinin yol nedeniyle ciddi tahribata uğrayacağı, mevcut çalışmanın peribacaları oluşumlarını, yeraltı zenginliklerini, Saklı Kiliseyi ve arkeolojik sit alanlarını tehdit ettiğini belirtirken aynı zamanda yol yakınındaki Kızlar Manastırı, Tokalı, Elmalı, Yılanlı kiliselerinin zarar gördüğünü dile getirdi.
BİLİRKİŞİLER YOLU UYGUN BULDU
Dava sürecinde mahkeme tarafından oluşturulan bilirkişi heyetinin mart ayında bölgede yaptığı keşif sonucunu hazırladığı raporu mahkeme sunmuştu. Bilirkişi heyeti raporunda özetle; yolun çevre düzeni planına uyun olduğunu, ağır tonajlı araçlar yönünden bölgede bulunan tarihi eserlerin ve arkeolojik kalıntıların zarar görmemesi için gerekli tedbirlerin alınması gerektiği, bölgede bulunan Saklı Kilise’nin bitiş noktasının yola yakınlığının 26 metre civarında olduğu, kilisede herhangi bir zararın oluşmadığı, diğer yapılara ve peri bacalarına zarar verilmediği yönünde görüş belirtti.
"RÜZGAR, YAĞIŞ BİLE ZARAR VERİYORKEN AĞIR TONAJLI İŞ MANİKELERİ NASIL ZARARSIZ OLABİLİR?"
Bu bilirkişi raporuna itiraz eden Mimarlar Odası itirazlarını özetle şu maddeler halinde sıraladı:
1- Henüz 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı İmar Planı onaylanmadan böylesi hassas bir bölgeden bu ölçekte bir yol geçirilmiş olması bilime ve hukuka aykırıdır.
2- Ağır iş gücü makineleri ile çalışılan ve en ufak bir titreşimden bile olumsuz etkileneceği çok açık olan Saklı Kilise’nin ve diğer tarihi yapıların zarar görmemiş olmasının iddia edilmesi son derece düşündürücüdür.
3- Tarihi mağara ve kilise alanı olarak rapora geçirilen yer doğru değildir. Viraja yakın kayaların olduğu yerde 1 adet şapel 2 adet kilise bulunmaktadır, bu kiliseler doğrudan yolun tam altında kalmaktadır.
4- Sütunlu kilise yörede türünün Kapadokya’daki tek örneğidir çünkü sıva üstü değil, kayaya doğrudan yapılmış fresklerdir.
5- Dünya mirası alanın rüzgar ve yağış gibi etkenlerden dolayı bozulmaların tehdidi altında. Ağır iş gücü makineleri ile çalışılan ve halen ağır tonajlı araçların kullandığı bir taşıt yolu trafiğine açık mekanda nasıl tehdit olamayacağı iddia edilebilir.
MAHKEME KARARI İSTİNAFA TAŞINDI
Bilirkişi raporuna yönelik bu itirazları yerinde görmeyen mahkeme heyeti ise oy birliği ile aldığı kararında bölgeden geçen eski yolun Göreme Açık Hava Müzesine ve Aynalı Kilise’ye zarar verdiği için kapatılması nedeniyle bu yeni yol projesinin hazırlandığı, yeni bir yol
yapılmasının alt yapı tesisi açısından zorunluluk taşıdığı, alternatif güzergahların peri bacalarına zarar vereceği Saklı Kilise ile etraftaki kilise, manastır ve kaya oyma mekanlara fiziksel bir zarar oluşturmayacağı görüşüne dayanarak davayı reddetti. Mimarlar Odası bu kararı Ankara Bölge İdare Mahkemesi’nde temyiz etti.
