Dünyada 100 kadın gazeteci cezaevinde: Türkiye ikinci sırada

Gazetecilikte Kadın Koalisyonu (CFWIJ), 2023 yılının ilk 3 ayında kadın gazetecilerin maruz bırakıldığı hak ihlallerine ilişkin hazırladıkları raporu yayımladı. Raporda, yılın ilk üç ayında 145 kadın gazetecinin saldırıya maruz kaldığı kaydedildi. 24 kadın gazetecinin fiziksel saldırıya, 23 gazetecinin ise hukuken taciz edildiğine dikkat çekilen raporda, gazetecilere yönelik saldırıların 2022 yılının ilk 3 ayına göre yüzde 4,3 oranında arttığı aktarıldı.

100 KADIN GAZETECİ TUTUKLU

Rapora göre, 30 Nisan itibariyle İran’da 28, Türkiye’de 19, Çin’de 15, Beyaz Rusya’da 9, Myanmar’da 8, Mısır’da 4, Rusya’da 3, Vietnam’da 3, Etiyopya’da 2, Somali’de 2, Filistin’de 1, Laos’ta 1, Sudi Arabistan’da 1, Suriye’de 1, Hong Kong’da 1, Filipinler’de 1 ve Burundi’de 1 olmak üzere toplamda 100 kadın gazeteci cezaevinde tutuklu bulunuyor.

Raporun, devamında şunlar belirtildi: “2023'ün ilk çeyreğini, bir önceki yılın ilk çeyreğine göre 4 kadın daha az olmak üzere en az 100 kadın gazeteci parmaklıklar ardında geçirdi. Tutuklu kadın gazeteci sayısında küçük bir düşüş olsa da bu sayının sıfır olması gerekiyor. Ayrıca, 2022'nin ilk çeyreğine kıyasla kadın gazetecilere yönelik fiziksel ve yasal tacizin (rahatsız edici, üzücü veya tehdit edici görünen eylemlerle) artmasından endişe duyuyoruz. Kadınların ve LGBTQI gazetecilerin, görevlerini şiddet veya korkutma korkusu olmadan yerine getirmelerini sağlayan güvenli ve destekleyici bir ortamda çalışabilmelerini sağlamak için daha fazlasının yapılması gerekiyor.”

 Kadın gazetecilere yönelik ihlallerin yer aldığı raporun öne çıkan başlıkları şöyle:

“6 Türk gazeteci deprem sonrasını haber yaparken saldırıya uğradı. Gazeteci Arzu Efeoğlu, Gaziantep'te vatandaşların kendisine ve ekibine saldırmaya çalıştığını ve kimliklerini görmek istediğini bildirdi. Fox TV muhabirleri Sevgi Şahin ve Ömür Dikme canlı yayın sırasında saldırıya uğrarken, Halk TV muhabiri Şirin Payzın ve ekibi Antakya'da çöken binayı görüntülerken taciz edildi. Malatya'da ArtıGerçek muhabiri Yağmur Kaya, kendisini provokatörlük yapmak, iktidarı ve devleti karalamakla suçlayan bir grup tarafından neredeyse fiziki saldırıya uğradı. Hatay'da Gülbahar Altaş da Diyarbakır Sümer Parkı'nda münakaşa çekmek isterken çevredekiler tarafından hedef alındı, TELE1 muhabiri Hazal Güven ve kameraman Umutcan Yitik, Hatay'da silahlı kişilerce engellendi. Türkiye'de Şubat ayında meydana gelen depremlerin yıkıcı etkisini haber yapan gazeteciler, sadece sahadaki mağdurlara ulaşmaya çalışırken, pratik zorluklarla karşılaşmakla kalmadı aynı zamanda vatandaşlar tarafından sık sık taciz ve saldırıya uğradı. CFWIJ, kadın gazetecilerin afet bölgelerinde çekim yapmasının engellendiği, tehdit edildiği 6 olayı belgeledi.

EN ÇOK KÜRT GAZETECİLER HEDEFTE

2023'ün ilk çeyreğinde 23 kadın gazeteci yasal tacize uğradı. Gazetecileri baskı altına almak için kanunu kullanmak, basın özgürlüğüne yönelik ciddi bir tehdit olmaya devam ediyor. Devletler, eylemlerini eleştiren gazetecileri sindirmek için yetkilerini kötüye kullandı. Zengin özel aktörler, soruşturmaları engellemek için düzmece yasal işlemlere başvurdu. Türk hükümeti, kadın gazetecileri susturmak için yasayı silah olarak kullanan ülkelerin başında geliyor. 2022'nin ilk çeyreğine benzer şekilde Türkiye en fazla yasal taciz vakasına sahip ülke. Yetkililer sürekli olarak seyahat yasaklarına ve ‘kamu görevlilerine hakaret’ de dahil olmak üzere düzmece yasal suçlamalara başvurdu. En çok Kürt kadın gazeteciler, sansür ve zulmetmek için alaycı bir şekilde terör suçlamalarını kullanarak hükümet tarafından hedef alınıyor.

YASAL TACİZ

Ocak ve Şubat 2023'te 8 gazeteci adli kovuşturmayla hedef alındı. Aleyhlerindeki suçlamalardan haberleri olmadan 7 ay tutuklu bulunan Ceylan Şahinli ve Öznur Değer, Sibel Tekin, haksız yere ‘terör örgütüne üye olmak’ suçlamasıyla tutuklanarak 43 gün tutuklu kaldı. Pınar Gayıp hakkında yaptığı haber nedeniyle ‘Hakaret, iftira, halkın huzur ve sükununu bozma, terörle mücadele edenleri hedef gösterme’ suçlarından soruşturma açıldı. Al-Monitor'dan Nazlan Ertan ‘Kamu görevlisine alenen hakaret etmek’ ile suçlandı. Dicle Müftüoğlu ‘terörle ilgili suçlamalardan’ 6 ay hapis cezasına çarptırıldı. Hale Gönültaş hakkında, 12 yaşındaki kız çocuğunun ortadan kaybolması ve tecavüze uğramasıyla ilgili haber yaptığı için polisin suç duyurusunda bulunması üzerine soruşturma başlatıldı. Sedef Kabaş'a yine ‘Cumhurbaşkanı'na hakaret’ten dava açıldı. Kabaş, bu kez 'Onurunu zedelemeyi amaçlayan' tweetler atarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a hakaret etmekle suçlandı. Nagihan Yılkın, yolsuzluk soruşturmasında çalıştıktan sonra 'Kamu görevlisini alenen aşağılamak' ile suçlandı. Yağmur Kaya, ‘Terörle mücadelede yer alan kişileri hedef göstermek’ suçlamasıyla 3 duruşmada yargılandı.

Kadın gazeteciler, karşılaştıkları yasal taciz nedeniyle sıklıkla stres, endişe ve hatta travma yaşıyor. Gazeteciler Hazal Ocak, Olcay Büyüktaş Akça ve diğer iki sanık, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın oğlu Bilal Erdoğan'ın şikayeti üzerine ‘Sözlü, yazılı veya görüntülü mesajla hakaret’ suçundan yargılanıyor. Mayıs 2022'de Jinnews muhabiri Zelal Tunç, Muradiye Belediyesi'ne atanan kayyum Harun Yücel'e hakaret ettiği iddiasıyla 8 ay 22 gün hapis cezasına çarptırıldı. Tunç'a, kayıp fonlarla ilgili yaptığı bir ihbarda kendisine ‘hakaret’ ettiği iddiasıyla Yücel tarafından dava açıldı.

GAZETECİLİK KRİMİNALİZE EDİLİYOR

Bu çeyrekte kadın gazetecilere yönelik hapis cezaları, fiziksel ve hukuki saldırılar, gazeteciliğin sürekli olarak nasıl kriminalize edildiğini gösteriyor. Endişe verici bir eğilim, gazetecileri felç eden ve otosansüre yol açan yasal tacizdir. Diğer bazı medya çalışanları için ülkelerinden kaçmak da onları güvende tutmayacak, çünkü ulus ötesi baskı yavaş ama emin adımlarla büyüyor. Basın özgürlüğü saldırı altında olduğunda ilk hedef alınanlar kadınlar ve LGBTQI gazetecilerdir: çevrimiçi, çevrimdışı, yasal ve fiziksel. Saldırılar, güçlü kişilerin hesap vermekten kaçındığı, sınırları aşan organize kampanyalar. Ancak gerçeklere dayalı, doğru bilgilere hakkımız var.” (MA)