El Nino koşulları başladı, sıcaklık rekorları devam ediyor

Ramis SAĞLAM
İzmir

İklim krizinin etkileri ülkemizde olduğu gibi dünya çapında tehlike olmaya devam ediyor. Birçok ülke aşırı sıcaklar nedeniyle turuncu alarm verilirken, Türkiye ise sıcak hava dalgası etkisini hissettirdi.

Hava sıcaklıklarının Marmara, Ege ve Akdeniz’de mevsim normallerinin 3 ila 8 derece, diğer bölgelerimizde ise mevsim normallerinin 1 ila 5 derece üzerine çıktı. Geçtiğimiz hafta yaşanan sıcak hava dalgasında temmuz ayı içinde rekor artışlar kaydedildi.  

Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM)’nün içinde bulunduğumuz haftaya ait tahminlerine göre; önümüzdeki günlerde bazı illerimizde beklenen sıcaklıklar (derece); Ankara: 31-35, İstanbul: 31-35, İzmir: 38-40, Adana: 35-39, Antalya: 39-45 olacak.

SICAKLIK REKOR KIRIYOR

Yaşanan ve yaşanması muhtemel hava sıcaklıklarını Meteoroloji Mühendisleri Odası Ege Bölge Temsilcisi Ayşegül Akıncı Yüksel ile konuştuk. İlk değerlendirmelere göre haziran ayında kayıtlara geçen en sıcak Küresel Ortalama Sıcaklık değerine ulaşıldığını belirten Yüksel, bu durumun temmuz ayında da devam ettiğini söyledi. 

Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) verilerine göre; “sıcak hava dalgaları” meteorolojik karakterli doğal afetler arasında yer alırken, her yıl binlerce insan sıcaklığa bağlı nedenlerle hayatını kaybediyor.

WMO Genel Sekreteri Prof. Petteri Taalas’ın, ısınan küremizde giderek daha sık görülen aşırı hava koşullarının, insan sağlığı, ekosistemler, ekonomiler, tarım, enerji ve su kaynakları üzerinde büyük bir etki yarattığını söylediğini hatırlatan Yüksel, “Bu durumda sera gazı emisyonlarının hızlı bir şekilde azaltılması gerekiyor. Taalas’ın acil önlemler alınması gerektiğini belirten açıklamasında, insanların yeni-normal olan aşırı hava koşullarına karşı hazırlıklı olunması gerektiği vurgulandı” dedi. 

EL NINO KOŞULLARI BAŞLADI 

WMO’nun geçtiğimiz mart ayı verilerini değerlendiren Yüksel, okyanus suyu sıcaklıklarındaki artışla birlikte dünyada El Nino koşullarının başladığını ve sıcaklığın daha da artacağını, birçok noktada sıcaklık rekorlarının kırılacağının beklendiğini ifade etti. 

Berkeley Earth tarafından yapılan bir araştırmaya göre, sıcaklık değerlerinin ölçülmeye başlandığı 1850'den beri, geçen ay en sıcak haziran olarak kayda geçtiğini vurgulayan Yüksel, “Haziran'da küresel sıcaklıklar, 1850-1900 dönemi ortalamasına göre 1,47 derece arttı. Küresel ortalama sıcaklıklar, günlük bazda ilk olarak 3 Temmuz'da rekor kırmasının ardından temmuzun ilk haftasının ‘kayıtlardaki en sıcak hafta’ olarak açıklanmasını takiben, 4 Temmuz'da WMO, El Nino koşullarının başladığını ilan etti” diye konuştu. 

SICAKLAR 2024’TE DE ARTACAK

WMO verilerine göre El Nino etkisinin 2024 yılı başlarına kadar süreceğini ifade eden Yüksel, “Bugüne kadar kaydedilen en yüksek sıcaklık Amerika- Kaliforniya’da 10 Temmuz 1913 tarihinde 56,7 dereceydi. Yoğun sıcak hava dalgalarının ABD’nin güneyi, Akdeniz, Kuzey Afrika, Orta Doğu ve Çin dahil Asya’daki bazı ülkeleri etkisi altına alacak. Sıcaklığın 19 Temmuz ve sonrasında Yunanistan ve Türkiye de dahil olmak üzere Akdeniz’in bazı bölgelerinde daha da yoğun yaşanacağı, olası yeni sıcaklık rekorlarının kırılması öngörülüyor” dedi. 

Şu anda kayıtlardaki en sıcak yılın 2016 olarak görüldüğünü de hatırlatan Yüksel, rekorlara rağmen bu yıl küresel sıcaklık artışının 1850-1900 dönemine göre 1,5 santigrat dereceyi "muhtemelen" aşmayacağını, El Nino'nun sıcaklıklara etkisinin zamanla yansımasından dolayı, 2024'te sıcaklıkların 2023'tekinden daha fazla artacağını söyledi.

SAĞLIK SORUNLARINA DİKKAT 

Avrupa Bölgesel İklim İzleme Bölümü’ne göre, eldeki verilerle, bu durum ağustos ayına kadar devam edeceğinin altını çizen Yüksel, bu dönem içerisinde hem gündüz maksimum hem de gece minimum sıcaklıklarının, ortalamaların oldukça üzerinde seyretmesi nedeniyle sağlık sorunlarında artış yaşanacağını dile getirdi.  

Haziran 2023, aynı zamanda okyanuslarda da 1,12 °C rekor sıcaklık artışının görüldüğü dönem olduğunu dile getiren Yüksel, “Akdeniz’in açıklarında yani hava kütlelerinin oluştuğu noktalarda deniz suyu sıcaklıklarının önümüzdeki günlerde ve haftalarda olağanüstü yüksek olacak. Bazı bölgelerde 30 °C’yi aşacağı ve Batı Akdeniz’in büyük bir bölümünde, ortalamaların 4 °C’nin üzerinde olacağı, denizdeki sıcak hava dalgalarının etkisiyle; türlerin göçü ve nesillerinin tükenmesi, balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliğini olumsuz etkileneceği, istilacı türlerde artış görüleceği bekleniyor” diye konuştu.

“SICAKLIKLARIN REKOR KIRDIĞI BİR YAZ MEVSİMİ YAŞIYORUZ”

Hava sistemlerinin doğuş yeri olan okyanus yüzeylerindeki bu ısınma, hava sistemlerinin geçiş yollarını, yaşam sürelerini ve etkilerini belirliyor. ‘El Nino’nun yaşandığı yıllarda hem sıcaklıklarda hem de yağışlarda artış gözlemleniyor. 

Dünya ısındıkça, daha yoğun, daha sık ve daha şiddetli yağış olaylarının görüleceği ve daha şiddetli sellerin kaçınılmaz olduğunu belirten Yüksel, “Dünyanın bir bölümünde sıcak hava dalgaları görülürken, Kore, Çin, Japonya, Hindistan ve ABD’nin kuzeydoğusu gibi bazı ülkelerde can kayıplarının gerçekleştiği yıkıcı seller yaşanıyor” dedi. 

Ülkelerin sel yönetimini de değerlendiren Yüksel, “Gelişmiş ülkeler, sel yönetimi önlemleri konusunda da çok iyi hazırlanmış durumda. Pek çok düşük gelirli ülkelerde uyarı sistemi, taşkın önleme yapılanması ve entegre taşkın yönetimi bulunmadığı için felaketler kötü sonuçlar doğuruyor. Türkiye’de de sıcaklık artışı yaşanması ve bazı noktalarda sıcaklık rekorlarının kırılan bir yaz mevsiminin yaşanması sürpriz olmadı. El Nino’nun etkisiyle mevsim normallerinin üzerinde birçok yerleşim birimimizde sıcaklıkların rekor kırdığı bir yaz mevsimi yaşıyoruz” diye ekledi.