Batı Afrika’da gerilim sürüyor: "Nijer'e müdahale savaş ilanı olur"

Burkina Faso ve Mali’deki askeri yönetimler, Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğunun (ECOWAS) Nijer’e olası askeri müdahalesinin, kendilerine karşı bir savaş ilanı olacağını açıkladı. Nijer’deki cunta yönetimi ise bu sabah çok sayıda bakanı gözaltına aldı.

BURKİNA FASO VE MALİ’DEN ORTAK AÇIKLAMA

Mali Hükümet Sözcüsü Abdoulaye Maiga, ECOWAS’ın Nijer’deki cuntaya karşı düzenleyebileceği askeri müdahaleye ilişkin Burkina Faso ve Mali adına ortak bildiri okudu. Bildiride, Mali ve Burkina Faso halklarının, darbe sonrası ECOWAS’ın uyguladığı yaptırımlar karşısında Nijer halkıyla dayanışma içinde oldukları kaydedildi.

“ECOWAS, Nijer’e askeri müdahalede bulunursa bu, Burkina Faso ve Mali’ye savaş ilanı olur” ifadesi yer alan bildiride, bu müdahalenin, NATO’nun Libya’ya müdahalesinde olduğu gibi bölgeyi uzun vadede istikrarsızlaştıracağı uyarısında bulunuldu. Bildiride, müdahalenin gerçekleşmesi halinde Mali ve Burkina Faso’nun ECOWAS’tan çekilebileceği belirtildi.

ECOWAS, 30 Temmuz’da düzenlediği olağanüstü zirvede, Nijer’deki cuntaya, Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum’u serbest bırakması ve Bazum’un görevine tekrar başlaması için 1 hafta süre vermişti. ECOWAS, bu süre zarfında taleplerinin karşılanmaması durumunda askeri müdahale de dahil her seçeneği değerlendireceklerini duyurmuştu. İngiltere ve Avrupa Birliği’nden de ECOWAS açıklamasına destek gelmişti.

ECOWAS, ayrıca Nijer ile tüm mali işlemlerin durdurulması ve ulusal varlıkların dondurulması da dahil olmak üzere bir dizi yaptırım açıklamıştı.

GİNE: ECOWAS YAPTIRIMLARINI UYGULAMAYACAĞIZ

Burkina Faso ve Mali’nin yanı sıra, Gine Devlet Başkanı Mamady Doumbouya da “Askeri müdahale de dahil olmak üzere ECOWAS tarafından önerilen yaptırımlara katılmadığını” ifade etti.

Pazartesi günü bir sosyal medya paylaşımında bulunan Doumbouya’nın ofisi, yaptırımların “Mevcut soruna çözüm olmayacak, ancak sonuçları Nijer sınırlarının ötesine uzanabilecek insani bir felakete yol açacak seçenekler olduğunu” söyledi. Doumbouya’nın ofisi ayrıca “Gayrimeşru ve insanlık dışı olduğunu düşündüğü bu yaptırımları uygulamama kararı aldığını” belirterek ECOWAS’ı “Tutumunu yeniden gözden geçirmeye” çağırdı.

ECOWAS NİJER’E "TEK BAŞINA" MÜDAHALE EDEBİLİR Mİ?

ECOWAS'ın askeri birliklerinin merkezi Nijerya’nın başkenti Abuja’da bulunuyor. Buradaki ECOWAS İhtiyat Kuvvetleri (ESF), 2017’de Gambiya’ya asker sokarak yönetimi bırakmak istemeyen Yahya Jammeh’i koltuktan indirmişti. Ancak ECOWAS'ın benzer bir operasyonu Nijer'de yapabilecek hazır kuvveti bulunmadığı yorumları yapılıyor.

ECOWAS kuvvetleri 2003’te Fildişi Sahili ve Liberya, 2012’de Gine Bissau ve 2013’te Mali’ye “barış gücü” olarak görev yapmıştı.

AA’nın haberine göre, ECOWAS kuvvetlerinin herhangi bir ülkeye müdahalede bulunabilmesi için ortak karar alması ya da Afrika Birliğince görevlendirilmesi gerekiyor. Hazır kuvveti bulunmayan ECOWAS, yaklaşık 2 bin 750 kişilik “görev kuvveti” ve 3 bin 750 kişilik “ana kuvveti” üye ülkelerden toplayabiliyor. Sivil, polis ve askerlerden oluşan İhtiyat Kuvvetlerinin Mali, Nijerya ve Gana'da eğitim merkezleri bulunuyor.

NİJER’DE ABD’NİN 1000 ASKERİ VAR

Bu arada ABD’nin Nijer’de 1000 askeri bulunuyor. CNN’nin haberine göre, ABD’li bir askeri yetkili, Cumhurbaşkanı Bazum’un çarşamba günü gözaltına alınmasından kısa bir süre sonra, yaklaşık 1000 askerin ülkedeki ABD üssünde toplandığını söyledi.

Üst düzey bir Dışişleri Bakanlığı yetkilisi bugün yaptığı açıklamada “Bu durumu tersine çevirip çeviremeyeceğimizi görmek için gerçekten çok çalışıyoruz. Durum henüz kesin ve somut olmadığından, bu fırsatı değerlendirmemiz gerektiğini düşünüyoruz” ifadelerini kullandı.

Wagner gibi grupların yönetime el konulmasında ya da daha sonraki protestolarda herhangi bir rol oynadığına dair henüz bir belirti olmadığını belirten yetkili, “Elbette beklentimiz (Wagner’in kurucusu ve finansörü Yevgeniy) Prigojin’in konuşmasını zaten gördünüz, bundan yararlanmaya çalışacaklarıdır” dedi.

BAKANLAR GÖZALTINA ALINDI

Öte yandan Nijer’de 26 Temmuz’da yönetime el koyan cunta, Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum hükümetindeki bazı bakanlar ve yetkilileri gözaltına aldı.

Bazum’un partisi PNDS-Tarayya’dan yapılan yazılı açıklamada, darbecilerin, gece yarısı bazı parti yetkilileri ile bakanları gözaltına aldığı duyuruldu. Açıklamada, İçişleri Bakanı Hama Amadou Souley, Maden Bakanı Hadiza Ousseini ve Ulaştırma Bakanı Oumarou Malam Alma’nın gözaltına alındığı kaydedildi.

Cunta ile Bazum arasında ara buluculuk rolü üstlenen Eski Cumhurbaşkanı Mahamadou Issoufou’nun oğlu Petrol Bakanı Sani Issoufou Mahamadou’nun da gözaltına alınan bakanlar arasında olduğu belirtildi.

Açıklamada, bu sabah itibarıyla birçok bakana ulaşılamadığı bilgisi paylaşılarak, keyfi gözaltılarla demokrasi destekçilerinin korkutulmaya çalışıldığı vurgulandı.

FRANSA, NİJER’DEN VATANDAŞLARINI TAHLİYE EDİYOR

Fransa, Nijer’de yaşanan darbe ve büyükelçiliğine yapılan saldırı sonrası bu ülkedeki vatandaşlarını tahliye etme kararı aldı. Büyükelçiliğin ülkedeki Fransız vatandaşlarına gönderdiği mesajda, Nijer’de güvenlik durumunun kötüleşmesi üzerine hava yolu ile tahliye operasyonu planlandığı bilgisi verildi.

Fransız basını, Dışişleri Bakanlığının da bu bilgiyi teyit ettiğini aktardı.

Diğer yandan Nijer’deki duruma ilişkin bugün akşam bir Fransız televizyonuna bağlanan Dışişleri Bakanı Catherine Colonna, Fransa’nın bu ülkeye herhangi bir askeri müdahalesinin söz konusu olup olmadığı sorusuna, “Birinci önceliğimiz buradaki vatandaşlarımızın güvenliğidir” yanıtını verdi.

Başkanlık Sarayı da 30 Temmuz’da, Niamey Büyükelçiliğinin hedef alındığı gösterilere ilişkin, ülkesinin çıkarlarına veya vatandaşlarına yönelik herhangi bir saldırıya derhal ve sert şekilde karşılık vereceğini açıklamıştı.

NE OLMUŞTU?

Nijer’de Cumhurbaşkanı Muhammed Bazum, 26 Temmuz’da Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı unsurlarınca alıkonulmuş ve o akşam asker yönetime el koyduğunu duyurmuştu. Cumhurbaşkanlığı Muhafız Alayı Komutanı General Abdurrahman (Ömer) Tiani, 28 Temmuz’da Vatanı Koruma Ulusal Konseyi (CNSP) isimli cuntanın liderliğini üstlendiğini ve geçiş hükümetinin başına geçtiğini açıklamıştı. Bazum, 26 Temmuz’dan bu yana şahsi konutunda tutuluyor.

Mali’de 2020’de ve Burkina Faso’da 2022’de darbe ile iktidara gelen askeri cunta yönetimleri, ülkelerin eski sömürge gücü olan ve hâlâ bu ülkelerde ekonomik ve askeri varlıkları bulunan Fransa karşıtı bir tutum izlemişlerdi. Nijer’deki Bazum hükümeti, bölgedeki “Batı ve ABD müttefiki son hükümet” olarak adlandırılıyordu. Üç ülkedeki darbe süreçlerinde de darbeye destek olarak yapılan gösterilerde Rusya bayrakları dikkat çekmişti. (DIŞ HABERLER)

Nijer darbesi ardından gelişmeler: Bölgesel savaş tehdidi mi?

Nijer’deki darbe: ABD’nin Batı Afrika’daki çıkarları için bir gerileme