Kamu emekçileri için yoksulluktan kurtuluşun yolu: Birleşik ortak mücadele hattı

Murat SÖYLEMEZ

Eğitim Sen İstanbul 4 No’lu Şube Eğitim Sekreteri

Kamu emekçilerinin 2024-2025 yıllarını kapsayacak olan 7. dönem toplu iş sözleşmesi (TİS), yıllık enflasyonun TÜİK’e göre yüzde 47.83, ENAG’a göre yüzde 122.88 olduğu bir ekonomik tabloda, bu ay sonunda imzalanacak. Özellikle gıda, kira ve enerji gibi temel harcama kalemlerindeki fiyat artışları karşısında hızla yoksullaşan kamu emekçileri için bu TİS dönemi, ekonomik, özlük ve sendikal talepleri için yeni bir mücadele sürecinin startı olma potansiyeline sahip.

Siyasi iktidar tarafından maaşların belirlenmesinde adeta bir kural haline getirilerek referans kabul edilen enflasyon oranları ve bu oranların tespitinde kullanılan ‘madde sepeti ve ortalama madde fiyatları’ listesini yargı kararına rağmen 2022’den beri açıklamayan TÜİK’in sahte rakamları, kamu emekçilerinin yoksullaşmasında ekonomik-güncel sebepler olarak başta geliyor. Bunun karşısında özellikle 2015 genel seçimlerinden sonra kamu emekçileri sendikalarına egemen olan sınıf dışı çizgi ve bağlantılı olarak yaşanan zaaflar da sendikal sebepler olarak öne çıkıyor.

MAAŞ ZAMLARI İKİ AYDA ERİDİ

Yıllardır emekçilerin maşlarına, sahte enflasyon oranlarına göre yapılan sözde zamlar, ‘Alım gücünü koruma’ iddiasıyla gerçekleştirilen bir güncellemeden öteye geçmemiş, bu da süreç içerisinde maaşların yarı yarıya erimesine neden olmuştur. Özellikle temmuz ayında, ülke bütçesindeki açığı kapatmak amacıyla Meclisten geçirilen ek bütçeye gelir oluşturmak için devreye sokulan zamlar ve vergilerle, emekçilerin alım gücü daha da düştü. Bu ekonomik koşullar altında emeğiyle geçinen tüm kesimler gibi öğretmenlerin maaşları da enflasyon ve döviz kurlarındaki artış nedeniyle ciddi oranda erimiştir ve bu erime yıl sonuna kadar artarak devam edecektir.

Siyasi iktidar, seçim öncesi en düşük memur maaşını 22 bin TL’ye çıkarma vaadinde bulunmuştu. Bu vaadin verildiği dönemde 22 bin TL ile 1124 dolar (14 Mayıs 2023’te 1 dolar 19.56 TL idi) alınabilirken, 17.55’lik enflasyon farkı ve 8 bin 77 TL’lik ek ödeme ile 22 bin 840 TL’ye çıkan 9/1 derecedeki bir öğretmen maaşıyla bugün 846 dolar (bugün 1 dolar 26.98 TL) alınabilmektedir. Yani zamlı maaşlar iki ay gibi kısa bir sürede, daha hesaplara yatmadan 278 dolar eridi. Üstelik ekonomistler sık sık ülkenin yüksek enflasyon sarmalına sürüklendiği ve döviz kurlarındaki artışın devam edeceği öngörüsünde bulunuyor. Böyle bir ortamda girilen 7. dönem TİS süreci, ekonomik ve özlük haklar açısından büyük önem arz ediyor.

GREVLİ BİR TİS HAKKI İHTİYAÇ

Konfederasyonlar, toplu iş sözleşmesi için taleplerini internet siteleri, basın açıklamaları, imza stantları vb. ile duyurmaya çalışıyorlar. Bu taleplerin içerisinde -şu an içinde bulunduğumuz ekonomik koşullar ve hızlı yoksullaşma nedeniyle- ekonomik ve sosyal taleplerin ağırlık kazanması normal. Bununla birlikte 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun değiştirilmesi de en az ekonomik talepler kadar önemlidir.

Bugün kamu emekçilerinin sendikalar konusundaki kafa karışıklığının ve mücadeleden geri durmasının en önemli sebeplerinden biri de grev hakkı olmayan bir yasayla TİS sürecinde “göstermelik” bir pazarlık masası kuruluyor olmasıdır. Hakem heyetinin devreden çıkarıldığı ve grev hakkını içeren bir toplu pazarlık düzenlemesi, kamu emekçilerinin mücadelelerini hak kazanımlı ileri bir evreye taşıyabilme potansiyelini harekete geçirecektir. Bu nedenle, sendikalar ve konfederasyonlar, grevli, toplu sözleşmeli sendika hakkını en ileriden savunmalı ve gereğini yerine getirmelidir. Gereği de birleşik ve kitlesel bir mücadele örgütlenmesidir. Ülke tarihinin en ağır ekonomik koşullarının oluşmasına sebep olan politikalar izleyen siyasi iktidar, tercihini açıkça sermayeden yana yapmaktadır. Örneğin son bir yılda kur korumalı mevduat uygulamasına 181.5 milyar TL ve haziran ayında yayımladığı teşvik paketine 83.4 milyar TL aktarmıştır. Konfederasyonlar için acil görev kamu emekçilerinin umursamazca ve hızlıca yoksullaştırıldığı bu süreçte, iktidarın sermayeden yana bu açık tutumu karşısına açık bir sınıf tutumuyla çıkmaktır.

ORTAK ÇIKARLAR ETRAFINDA

Konfederasyonların bu mücadeleyi doğru bir hat üzerinden büyütmek için kullanacakları en basit yöntem; samimi, şeffaf ve kararlı bir tavır ile sendikalı-sendikasız tüm kamu emekçilerinin ortak çıkarlarına, kazanımlarına odaklanmalarıdır. Burada görev yetkili konfederasyon Memur-Sen ile en fazla örgütlülüğe sahip Kamu-Sen, KESK ve Birleşik Kamu-İş konfederasyonlarına düşmektedir.

En başta Memur-Sen, diğer konfederasyonları ziyaret edip, yapılacak ortak bir çalışmayla kamu emekçilerinin acil ve yakıcı talepleri etrafında mücadele yöntemlerini birlikte belirlemenin adımını atmalı ve bunu da şeffaf bir şekilde kamuoyuyla paylaşmalıdır. Geçmiş yıllardaki gibi “Dostlar alışverişte görsün” misali, basın yoluyla diğer konfederasyonlara çağrı yapmak, “Ben yetkili sendikayım, benim taleplerimi destekleyen gelsin” demek, “TİS sürecini sadece müzakere yöntemi ile sürdüreceğim”, “TİS’te siyasi iktidar tarafından kabul edilmeyecek talepler karşısında bir mücadele hattı oluşturmayacağım” yaklaşımıyla masaya oturmak topu taca atmaktan başka bir amaç taşımayacaktır.

İŞ YERLERİNDE BİRLİK ÖNEMLİ

Öte yandan kamu emekçilerinin insanca yaşamak ve insanca çalışmak için gerekli acil taleplerinin kazanıma dönüşmesi, konfederasyonların keyfiyetine bırakılmayacak kadar önemlidir. Başta Memur-Sen, Kamu-Sen, KESK ve Birleşik Kamu-İş’e bağlı sendikaların üyesi kamu emekçileri olmak üzere, tüm kamu emekçilerinin iş yerlerinde yapacakları samimi ve kararlı ittifaklar, bu sürecin asıl belirleyeni olacaktır.

Kamu emekçilerinin tabanda yapacakları ittifakın en önemli sebebini, kuşkusuz kendilerine yoksulluk sınırının altında bir yaşamı reva gören işveren konumundaki siyasi iktidar ile kendileri adına TİS masasına oturan yetkili konfederasyonun tutumu oluşturacak; harcını ise ülkenin ağır ekonomik koşullarının ayrım yapmadan tüm emekçileri geleceğe güvenle bakamadan, emeklilik hayali bile kuramadan, sosyal hayattan kopuk, temel beslenme ve barınma sorunları ile yaşamaya zorladığı gerçeği oluşturacaktır.

Kamu emekçileri, yaşamış oldukları ekonomik, özlük ve sosyal hak kayıplarının temelinde yatan ve memur sendikalarını işlevsiz bırakan 688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun değiştirilmesi talebi için bir araya gelmelidir. Üyenin aidatının işveren tarafından ödenmediği, ekonomik ve özlük haklarının toplu sözleşme masasında kararlaştırılmadığı, uyuşmazlığın iktidar tarafından atanan ve dünyada hiçbir örneği olmayan hakem heyeti adında bir kurul kararı ile kesinleştiği, bütünüyle antidemokratik bu düzenlemeyi kabul etmeyeceklerini, sendikalarından bağımsız, iş yerlerinde oluşturulacak TİS komiteleri/komisyonlarında birleşerek göstermelidir. Ancak böyle bir mücadele hattı, hem sendikaları ortak hareket etmeye itebilir hem de bu birliktelik sınıfsal bir karakter kazanmaya başladıkça kamu emekçileri güçlerinin farkına varacaktır.

EĞİTİM EMEKÇİLERİNİN ACİL ORTAKLAŞTIRILACAK TALEPLERİ

• Kariyer basamakları kaldırılarak, tüm öğretmen maaşları en az 40 bin 661 TL olacak şekilde ek zam yapılması (BES/AR mayıs ayı araştırmasına göre 4 kişilik bir ailenin yoksulluk sınırı).
• Enflasyon oranından bağımsız olarak 2024 yılı için yüzde 50+50 ve 2025 yılı için yüzde 50+50 zam yapılması.
• Eğitim öğretim yılına hazırlık ödeneğinin her yıl 1 maaş olarak verilmesi.
• Büyükşehirlerde çalışan öğretmenlere 5 bin TL tazminat verilmesi.
• Gelir vergisi diliminin yüzde 15’e sabitlenmesi.
• Ek derslere yüzde 100 zam yapılması.
• 4688 Sayılı Kamu Görevlileri, Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu'nun Grev hakkı olarak değiştirilmesi