Hawaii’deki orman yangınları: Sömürgeci açgözlülük

ABD’ye bağlı Hawaii’nin Maui kentinde büyük yıkıma yol açan ve şu ana kadar 99 kişinin öldüğünün tespit edildiği orman yangınlarına dair tartışma sürüyor. 1300 kişi hâlâ kayıp. Hawaii yerlilerinin lideri Kaniela Ing, yaptığı açıklamada, orman yangınlarından “sömürgeci açgözlülüğü” sorumlu tuttu.

Yangında Lahaina kasabası neredeyse tamamen küle dönüştü. Binlerce kişi tahliye edildi, bazıları alevlerden kaçmak için okyanusa atladı. Yanan bölgenin hâlâ yüzde 25’i taranabilmiş durumda, bu nedenle ölü sayısının çok daha yüksek olması bekleniyor.

Yerli lideri Kaniela Ing, Twitter paylaşımında “Maui’de yedi nesilden gelen bir Kanaka Maoli (yerlisi) olarak bunu izlemek yürek parçalayıcı. Sömürgeci açgözlülük evimizi yakıp yıkıyor. Ve bunun suçlusu ABD’li politikacılar ve çevreyi kirletenlerdir” diye yazdı.

1795 yılında kurulan Hawaii Krallığı 1898’de ABD tarafından işgal ve ilhak edilmiş, 21 Ağustos 1959’da ABD’nin bir eyaleti olmuştu.

İKLİM KRİZİ VE KAPİTALİZM

Kasım 2012’den kasım 2018’e kadar Güney Maui’yi temsil eden ve 11. Bölge için Hawaii Temsilciler Meclisi üyesi olan Ing, paylaşımında, “Benim Ada'm yanıyor. Bu orman yangınlarının arkadaşlarım, ailem ve toplumum üzerinde yarattığı büyük yıkım karşısında yüreğim parçalanıyor” dedi.

Newsweek’e de konuşan Ing, “İklim felaketlerinin yaşandığı bu yaz mevsiminde Lahaina’da meydana gelen aşırı orman yangınları, bir iklim acil durumu içinde olduğumuzun ve bu krizin bizi öldürdüğünün bir başka kanıtıdır. Washington’daki liderlerimiz iklim değişikliğiyle mücadele için başlangıç tedbirlerini kabul etti, ancak Hawaii ve Kanada’yı boğan orman yangınları, Teksas’ı boğan sıcak hava dalgaları ve Avrupa’yı boğan aşırı sel felaketleri kadar cesur ve acil yasalara ihtiyacımız var. Başkan Biden, bir iklim acil durumu ilan etmeden ve politikacıları iklim konusunda daha fazla adım atmaları için harekete geçirmeden önce, benimki gibi toplumlarda daha kaç can kaybına ya da ailelerin yerinden edilmesini bekliyor” diye sordu.

Ing, bir başka paylaşımında da gazetecileri Lahaina’yı “turistlerin uğrak yeri” olarak nitelendirmekten vazgeçmeye çağırdı ve buranın Hawaii Krallığı’nın orijinal başkenti olduğunu hatırlattı.

Hafta boyunca yaşananlara tepkisini sürdüren Ing, Democracy Now sitesine verdiği röportajda da “(Yangınla birlikte harap olan) Front Caddesi’ni boydan boya yürümek, Hawaii’de kapitalizmin sömürgeci zaman çizelgesinde bir Disneyland yolculuğu gibidir: Kraliyetten başlayarak balina avcılığı, sandal ağacı, şeker ve ananas, turizm ve lüks mallar” dedi: “Yangın, bu yörüngenin son noktasının trajik bir sembolüdür.”

Ing şöyle devam etti: “Hawaii’deki orijinal ‘Büyük Beşli’ oligarşisi, ekonomimizi ve hükümetimizi ele geçiren misyoner aileler, bugün en büyük siyasi bağışçılarımızdan bazıları, toprak sahipleri ve şirketler olarak devam ediyorlar. Çok uzun bir süredir, nesillerdir bu bölgeden toprak gasbediyor ve suyu başka yöne çeviriyorlar. Ve Lahaina aslında bir sulak alandı. Waiola Kilisesi’nde olduğu gibi, eskiden kilisenin etrafında tekneler dolaşırdı. Ancak, bilirsiniz, golf sahaları, oteller ve tek ürün yetiştirme gibi kurumsal girişimleri için suya ihtiyaç duyduklarından, bu sona erdi. Yani Lahaina’nın doğal hali asla alev almazdı. Bu felaketler doğal değil.”

Ing’in bahsettiği “Büyük Beşli” 20. yüzyılın başlarında Hawaii’de önemli bir siyasi güce sahip olan ve şeker kamışı işleme şirketleri olarak başlayan gruba verilen isimdi.

UYARI YAPILMADI

Dora Kasırgası Hawaii’yi doğrudan etkilememesine rağmen saatte 60 mil hıza varan şiddetli rüzgarlara neden oldu. Rüzgar çıkan yangınları körükledi ve yangın söndürme helikopterlerinin çalışmasını da engelledi.

Öte yandan yangınların durumu konusunda bölge halkının bilgilendirilmemiş olması bir başka eleştirisi konusu. Örneğin Newsmax’a konuşan bölge sakinleri Tennille ve James Bruggemann, bölge sakinlerine bir uyarı yapılmadığına dikkat çekti. Ölenler arasında muhtemelen çok sayıda okul çocuğunun da bulunduğunu söylediler. Tennille, “Bizi uyarabilirlerdi” dedi: “Rüzgar uyarısı nedeniyle tüm çocukları evlerine gönderdiler ve öğrendik ki bütün bir mahalleyi kaybetmişiz.”

"KESİLMEYEN ELEKTRİKLER YANGIN ÇIKARDI"

Bu arada Hawaii Elektrik Şirketi hisseleri, şirket aleyhine çok sayıda toplu davanın açılmasının ardından yüzde 30’un üzerinde değer kaybetti. Davalarda şirket, kasırga şiddetindeki rüzgarlar yangın öncesinde okulların kapanmasına neden olurken bile elektrik hatlarının enerjisini kesmemekle ve devrilen hatların yangın çıkarmasıyla suçlanıyor. Avukat Mikal Watts Bloomberg’e verdiği röportajda, “Tüm kanıtlar elektrik şirketine ait ekipmanın Lahaina’yı harap eden yangının ateşleme kaynağı olduğuna işaret ediyor” dedi.

Maui yangınından önce Honolulu'daki Ulusal Hava Servisi Twitter üzerinden en az dört kez kuru koşulların şiddetli rüzgarlarla birleşerek bölge için ciddi bir yangın tehdidi oluşturduğu uyarısında bulundu. Ancak bu uyarılar şirket tarafından dikkate alınmadı ve yangın boyunca hatlara enerji verilmeye devam edildi.

Boise Eyalet Üniversitesinde inşaat mühendisliği doçenti olan Mojtaba Sadegh, Bloomberg’e verdiği demeçte, bu kararın ardındaki mali kaygılar hakkında konuşurken, Hawaii Elektrik’in hatlarını kapatmasının “turistik” açıdan “zor” olduğunu söyledi.

EMLAK ŞİRKETLERİ MAĞDURLARIN PEŞİNDE

Bu arada Maui’deki yangın mağdurlarının, adanın bir bölümünü yok eden felaket hâlâ etkisini sürdürürken Hawaii’deki arazilerini satın almaya çalışan yatırımcılar ve emlakçılar tarafından arandığı da bildirildi.

Hawaii’deki toprakları ve yerlileri korumaya odaklanan bir kuruluş olan “Kāko’o Haleakala” pazar günü yayınladığı bir Instagram videosunda Maui, sakinlerini yatırımcılar ve emlakçılar tarafından yapılan aramalar konusunda uyardı. Videoda konuşan yetkili, “Evlerini kaybeden aileleri arayıp arazilerini satın almayı teklif eden yatırımcılar ve emlakçılar beni çok sinirlendiriyor. Şu anda toplumumuza bunu yapmaya nasıl cüret edersiniz? Eğer mağdursanız ve sizi arıyorlarsa, lütfen isimlerini ve iş yerlerinin isimlerini alın ki onları ifşa edebilelim” dedi. (DIŞ HABERLER)