Vakıf üniversitelerindeki fahiş zamlar nedeniyle kimi daha çok çalışıyor, kimi bırakmayı düşünüyor

Özlem Songül ABAYOĞLU
Nisa Sude DEMİREL
İstanbul

2023-2024 eğitim öğretim dönemi için kayıtların başlamasıyla vakıf üniversitelerinin kayıt ücretlerindeki fahiş artışlar gündeme gelmeye başladı. Resmi enflasyonu katlayan zamlar bazı üniversitelerde yüzde 100’ü aştı. Vakıf üniversitelerindeki eğitim, yemek, yurt gibi zamlara karşı uzun süredir “Müşteri değil öğrenciyiz” diyerek mücadele eden öğrenciler; zamlar karşısında kaygılı. Okulu bırakmayı düşünenler dahi var. Bilkent, Başkent, Yeditepe ve Aydın üniversitelerinden öğrencilerle fahiş zamları konuştuk.

KAYIT ÜCRETLERİ 300 BİN LİRAYA VARIYOR

Bilkent Üniversitesinde 2022 yılında kayıt ücreti 118 bin TL iken bu sene yeni kayıt ücretleri yüzde 154 zamla 300 bin TL oldu. 2022 girişli öğrenciler ise bu sene yüzde 73’lük bir artışla 217 bin TL ödeyecek. Bu sene ödeyeceği ücret yüzde 73 oranında zamlanan bir Bilkent Üniversitesi Endüstri Mühendisliği 1. sınıf öğrencisi, Bilkent Üniversitesini daha iyi İngilizce öğrenmek, daha kolay yurt dışına çıkabilmek gibi sebeplerden dolayı tercih ettiğini ancak zamlarla eğitim masraflarının yurt dışında okumak ile neredeyse aynı fiyata denk geldiğini söylüyor.

Ücretler enflasyon altında ezilirken Bilkent yönetiminin TÜFE ve enflasyon oranlarının üzerinde zamlar yapmasının hukuksuz olduğunu söyleyerek “Burslu-burssuz demeden şirket mantığıyla yapılan bu zamlara karşı birlik olmalıyız. Yoksa birçoğumuz işsizliğin kol gezdiği bölümlere geçiş yapmak zorunda kalacak” diyerek sıra arkadaşlarına bir araya gelme çağrısı yapıyor.

BURS YETMİYOR, ÇALIŞMAK ZORUNDA

Başkent Üniversitesinde ise geçtiğimiz sene 99 bin TL olan hukuk fakültesi ücreti 277 bin 500 TL’ye, 92 bin TL olan eğitim fakültesi ücreti ise 262 bin 500 TL’ye çıktı. Neredeyse yüzde 300’ü bulan bu zamlarla karşı karşıya kalan hukuk fakültesi birinci sınıf öğrencisi, yüzde 50 burslu olmasına rağmen masrafın aylık hesapta neredeyse 30 bin TL’ye denk geldiğini anlatıyor: “Fiyatlar açıklandığında ailem şok oldu, ilk etapta sanki zammı ben yapmışım gibi bana kızdılar. Ardından birikimlerinden karşılamayı kararlaştırdılar. Normal koşullarda çalışmama gerek yoktu ama ailemin daha fazla zorlanmaması için çalışmak durumundayım artık. Umarım bir an önce okulu bitirip iş hayatında ailemi mutlu edebilecek maaşlarla çalışabilirim.”

ÜNİVERSİTELER FARKLI ENDİŞELER AYNI

Yeditepe Üniversitesinde de durum diğer üniversitelerden farklı değil. Örneğin önceki sene 126 bin 480 TL olan Diş Hekimliği Fakültesi ücreti 2023-2024 döneminde 295 bin TL’ye çıktı. 111 bin 600 TL olan İletişim Fakültesi ücreti ise 269 bin TL’ye yükseldi.

2022 yılında 57 bin lira ödeyen, 2023 yılında ise ücreti zamlanarak 89 bin lira olan Yeditepe Üniversitesi Gastronomi öğrencisi aklından sürekli “Bursum kesilir mi, seneye ücretler ne olur, bir dersten kalsam dönem uzadığında ödeyebilir miyim?​” gibi sorular geçtiğini anlatıyor. Bu problemlerin pek çok öğrenciyi karamsarlık, bunalım, eğitimden kopmak, okulu bırakmak gibi sonuçlara sürüklediğini anlatıyor.

ZAMLAR KAYIT ÜCRETLERİYLE SINIRLI DEĞİL

Okul ücretini ilk sene ailesinin karşıladığını, ikinci sene birikimlerini kullandıklarını aktararak fahiş ücretlerin yalnızca eğitimi değil aynı zamanda barınma, beslenme gibi temel ihtiyaçlarda da ortaya çıktığını anlatıyor: “Yemek bursum olmasına rağmen burs karşılamadığı için her gün yemeğe ekstra ücret ödemek, kulüp içi etkinlerin çoğunun okuldan ödenek alınmasına rağmen ücretli olması, okul içi etkinliklerin ücretli olması bu masraflardan birkaçı. Okul içi sosyal aktiviteler için ekipmanlar oldukça yeterli olsa da ücretlerden dolayı genelde çok devam edemiyorum. Bazen hocalarımız bize alanımızla ilgili bazı etkinlikler öneriyor ama çoğumuz ‘Çok isteriz ama çok pahalı, bursumuzun yarısı zaten’ gibi tepkiler veriyor.”

OKULU BIRAKMAYI DÜŞÜNENLER VAR

Yeditepe Üniversitesinde öğrencilerin büyük kısmı masrafları karşılamak için okul çevresindeki kafe, bar gibi mekanlarda ya da okul içindeki para kazanabilecekleri işlerde çalışıyor. Artık aldığı nakit bursların bir karşılığının kalmadığını anlatan Yeditepe Üniversitesi öğrencisi tedirginliğini şöyle anlatıyor: “Dönem ücretlerinin yüzde 89 oranında artması beni burada devam edemeyecek duruma getirdi. Belki bu seneyi de geçirebilirdim, ama kalan senelerimin bir garantisi yok, ‘Yol yakınken vazgeçeyim’ diyorum. Okulu değiştirmekten başka bir seçenek kalmadı önümde.”

‘ZAMLARA KARŞI SUSMUYORUZ’

İstanbul Aydın Üniversitesinde de zamlar diğer üniversitelerdeki gibi fahiş. 2022-2023 için Tıp Fakültesi ücreti 115 bin TL iken bu yıl 253 bin TL’ye, Psikoloji bölümü ücretleri 64 bin TL iken 154 bin 500 TL’ye çıktı. Aydın Üniversitesi Hukuk Fakültesinde yüzde 50 burslu okuyan birinci sınıf öğrencisi de, diğer üniversitelerdeki öğrencilerle benzer kaygılar taşıyor.  Geçen sene 43 bin TL kayıt ücreti ödeyen bir öğrenci ikinci sınıf için 83 bin TL ödemiş.

Fahiş zamlar üzerine öğrenciler okulun önünde basın açıklaması gerçekleştirdi ve toplu dilekçe verdi. Öğrencilerden biri basın açıklaması sonrasındaki süreci “Dilekçeleri verdikten sonra dönüş yapması gereken sürede dönüş yapmadı. Daha sonrasında vekalet veren arkadaşlarımızla dava açtık ve kazandık. Zam oranı yüzde 67,20’ye sabitlendi. Ancak ödeme süresi bir hafta gibi komik bir süreye sıkıştırıldı. Talebimiz tüm öğrenciler için zam oranının sabitlenmesi. Tüm bu süreçte tam bursla öğrenim gören arkadaşlarımız da bize destek oldu. Çünkü herkes biliyor ki bu zamlar yalnızca okul ücretleriyle kalmayacak yemekhane ve diğer tüm giderlerimize de zam gelecek” diye anlatıyor.

Yeditepe Üniversitesindeki gibi İstanbul Aydın Üniversitesinde de öğrenciler, kayıt ücretlerini ödemek için yarı zamanlı işlerde çalışıyor. Ancak öğrenciler artık tam zamanlı çalışsalar bile bu miktarları ödeyemeyeceklerini ifade ediyor. Yeni zamlardan sonra okulu bırakan, donduran arkadaşları olduğunu söyleyen biröğrenci, bu durumun önüne geçmek için oluşturulan Whatsapp gruplarında neler yapabileceklerini tartıştıklarını ifade etti.

MÜCADELE ZAMLARI GERİ ÇEKTİRMİŞTİ

Geçtiğimiz yıl kayıt döneminde Doğuş ve Beykent Üniversiteleri okunulan süre boyunca eğitim ücreti artışı yıllık yüzde 5’i aşmayacak sözü vermesine rağmen kayıt ücretlerine yüzde 300'e varan zamlar yapmıştı. Öğrenciler uzun süre bu durumu basın açıklamaları, dilekçeler ve sosyal medya kampanyalarıyla protesto etmişti. Üniversite yönetimleri protestolara katılan öğrenciler hakkında soruşturmalar başlatmıştı. Eylemlerin devam etmesi ile üniversite yönetimleri zam oranını TÜFE oranı olan yüzde 79,6'ya indirmek zorunda kalmıştı.