İpek Yolu’nda rekabet kızışıyor

Yücel ÖZDEMİR
Köln

Hafta sonunda Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’de yapılan G20 zirvesinin ardından en çok dikkat çeken gelişmelerin başında G7 ülkelerinin Hindistan ile birlikte daha önce Çin tarafından başlatılan “Yol-Kuşak” (Yeni İpek Yolu) projesine rakip bir projenin hayata geçirilmesi oldu. Aynı zirvede daha önce Çin ile “Yol-Kuşak” projesi imzalayan İtalya, anlaşmadan resmen çekildi.

ABD ve AB tarafından başlatılması planlanan ve henüz bir isim konulmayan proje kapsamında Hindistan ile Hürmüz Boğazı, Ortadoğu, Güney Asya ve Avrupa arasında demir yolu ve limanlar üzerinden ticaret yollarının kurulması öngörülüyor.

AB’nin daha önce gelişmekte olan ülkelerin alt yapısını destekleme iddiasıyla ilan ettiği 300 milyar avro değerindeki “Globalel Gateway” projesine ABD’nin dahil olması şeklinde yansıtılan projenin hedeflerinin başında AB ile Hindistan arasında doğrudan ticaret yolları kurma geliyor. Proje kapsamında Hindistan’dan Türkiye üzerinden demir yolu taşımacılığının güçlendirilmesi de yer alıyor. Türkiye-Irak bağlantısını sağlayan Bağdat Demiryolu’nun İran üzerinden Hindistan’a ulaşmasından başka bir seçeneği ise bulunmuyor. AB ve ABD, hattın İran üzerinden geçmesine karşı olduğu için bunun gerçekleşme şansı bulunmuyor. Keza daha kuzeyden Avrupa’ya ulaşması için ise Rusya topraklarından geçmesi gerekiyor.

Projenin hayata geçmesi durumunda AB ile Hindistan arasındaki ticaretin yüzde 40 hızlanacağı ileri sürülüyor.

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in "Tarihi önemde bir adım" olarak ilan ettiği projenin nasıl somutlaştığı ise henüz belirsiz. Asıl amacın ise Hindistan pazarına yerleşme, Hindistan’da ucuza üretilecek ürünleri dünya piyasalarına kolay bir şekilde ulaştırmayı amaçlayan projenin, Çin’in projesine rakip olduğu ise gizlenmiyor. ABD, bu projeyle asıl olarak Çin’in Ortadoğu pazarına hakim olmasını engellemeyi amaçlıyor. Ayrıca, projeyle Hindistan’ı ekonomik ve siyasi olarak ABD-AB eksenine yaklaştırmak olduğu da anlaşılıyor.

ABD Başkanı Ulusal Güvenlik Danışman Yardımcısı Jon Finer, G20 zirvesi sırasında konuyla ilgili yaptığı açıklamada “Bu kilit bölgeleri birbirine bağlamanın büyük fırsatlar sunacağına inanıyoruz” dedi. Avrupa Birliği, Hindistan, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, ABD ve diğer G20 ortakları tarafından ilgili bir mutabakat zaptı imzalanacak. Planlanan yatırımların miktarının ne kadar olacağı ise belirsiz.

İTALYA YOL-KUŞAK PROJESİNDEN ÇEKİLDİ

ABD-AB’nin Hindistan üzerinden attığı bu hamleye paralel olarak, G20 zirvesine katılan İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, Çin Başbakanı Li Qiang ile görüşerek ülkesinin Yol-Kuşak projesinden çekildiğini iletti. Çin tarafından daha önce “Çin-Roma medeniyetinin buluşması” olarak sunulan projeden İtalya’nın resmen çekilmesi, bu hayalin gerçekleşme ihtimalinin aynı zamanda İtalya’daki gelişmelere bağlı olduğunu bir kez daha gösterdi. İtalyan gazeteleri, “Repubblica” ve “Corriere della Sera”, aşırı sağcı Başbakan Meloni’nin Li ile yarım saatlik bir görüşme yaptığını ve anlaşmadan çekilme kararını bildirdiğini haber verdiler. İtalya, G7 ülkeleri arasında Çin ile “Kuşak-Yol” projesini imzalayan tek ülke idi. Dönemin Başbakanı Conte (5 Yıldz Hareketi) tarafından anlaşma imzalandığında batılı ülkeler tarafından eleştirilmişti. Faşist Meloni’nin geçen yıl başbakan seçilmesinden sonra İtalya’nın dış politikası özellikle Ukrayna konusunda NATO’ya daha da yaklaşmıştı. “Yol-Kuşak” projesinden çekilme bunun devam ettiğini gösterdi. Ancak buna rağmen İtalya’nın Çin ile ticari ilişkilerini sürdürmekten yana olduğu belirtiliyor. Bunun nasıl olacağı ise İtalyan bakanların ve üst düzey siyasetçilerin Çin’e yapacakları ziyaretler sırasında belirlenecek. Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella’nın önümüzdeki aylarda Çin’de olması bekleniyor. “Repubblica” gazetesi de Meloni’nin önümüzdeki yılın başlarında Pekin’e gideceğini yazdı.

ÇİN’İN HEDEFİ DEVRİMİN 100. YILI

Çin tarafından 2013’te başlatılan “Yol-Kuşak” ya da “Yeni İpek Yolu” projesi kapsamında Çin’den Hindistan, Pakistan, Orta ve Batı Asya, Moğolistan ve Çin, Avrasya sahalarında pek çok altyapı projesinin hayata geçirilmesi planlıyor. Toplam altı ana hat üzerinden Çin pazarını dünyayla buluşturmayı amaçlayan proje kapsamında birçok ülke ile Çin arasında ikili anlaşmalar imzalandı ve bazı projelerin temelleri atıldı. Projenin, Çin devriminin 100. yılı olan 2049’da tamamlanması hedefleniyor.