Bir gün okula dört gün iş yerine

Özgür Hüseyin AKIŞ
İSİG Meclisi Üyesi

Yaz tatilinin sona ermesiyle birlikte yaklaşık 20 milyon öğrenci için 2023-2024 eğitim öğretim yılı başladı.

Milli Eğitim Bakanlığının daha önce açıkladığı takvime göre eğitim yılının ilk yarısı 19 Ocak 2024 Cuma günü sona erecek. Birinci dönem ara tatili, 13 Kasım 2023 Pazartesi başlayacak ve 17 Kasım 2023 Cuma sona erecek. Yarıyıl tatilinin ardından öğrenciler ikinci döneme 5 Şubat 2024 Pazartesi başlayacak ve eğitim yılı 14 Haziran 2024 Cuma günü sona erecek. İkinci dönem ara tatili ise 8 Nisan 2024 Pazartesi ile 12 Nisan 2024 Cuma tarihleri arasında yapılacak.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 2017-2023 yılları arası için hazırladığı çocuk işçiliği ile mücadele ulusal programı bu yıl sona erecekken yine aynı döneme denk gelen MESEM (Mesleki Eğitim Merkezleri) Milli Eğitim Temel Kanunu ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nda değişiklik yapılarak çıraklık eğitimi örgün ve zorunlu eğitim kapsamına alınarak mesleki eğitim merkezleri Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğüne bağlanmıştır.

MESEM SERMAYE İLİŞKİSİ

Bu merkeze giden öğrenciler 1 gün okulda teorik eğitim alırken 4 gün de iş yerinde pratik eğitim olarak tariflenen sürecin parçası oluyorlar. Çıraklığın zorunlu eğitimin bir parçası olması işletmelerin hükümetten talep ettikleri bir durum. Bir iş yeri 9 çırak çalıştırabiliyorken bu sayı 40’a çıkarıldı. Stajyer ücreti asgari ücretin yüzde 30’undan az olamaz, bunun 3/2’sini de devlet karşılıyor. Çocuk işçiliği ile mücadele edilirken eğitimde bu uygulama çocuk işçiliğini teşvik niteliğinde.

YOKSULLUK İLE BERABER ÇOCUK İŞÇİLİĞİ DE ARTIYOR

TÜİK’e göre Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde dar tanımlı işsiz sayısı (mevsim etkisinden arındırılmış) 2023 temmuz ayında 3 milyon 291 bin olarak belirlendi.

DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR) tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak yapılan hesaplamaya göre mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsiz sayısı, temmuz 2023’te 8 milyon 742 bin kişi olarak gerçekleşti.

Türk-İş’in yoksulluk ve açlık sınırı ise şöyle:

Mutfak enflasyonu aylık yüzde 4.63, on iki aylık enflasyon yüzde 77.04, yıllık ortalama yüzde 107.89 oranında arttı.

Dört kişilik ailenin aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 12 bin 198 TL.

Gıda ile birlikte diğer tüm temel harcamaları için hanesine girmesi gereken toplam gelir tutarı (yoksulluk sınırı) ise 39 bin 733 TL.

Bekar bir çalışanın aylık yaşama maliyeti 15 bin 813 TL’ye ulaştı.

Bu verilere göre asgari ücret açlık sınırının altına düşmüş durumda. İşsizlik ve ücretlerin alım gücünün çokça altına düşmesiyle çocuklarının eğitim masrafını karşılayamayan velilerin çocuklarını iş yerlerine yönlendirdiği, çocuk işçiliğinin istatiksel olarak artışından anlaşılabiliyor. TÜİK’in senelere göre hane halkı iş gücü araştırmasına göre ise son üç yıldır 15-17 yaş arası çocuklarda iş gücüne katılma oranı yüzde 16.2’den önce 16.4’e, ardından 18.7’ye yükseldi.

ÇOCUK YOKSULLUĞU İLE İLGİLİ ATO’NUN AÇIKLAMASI

Açıklamanın talepleri şunlar:

Her okulda en az 1 öğün ücretsiz temin edilmelidir. Anaokullarından kaldırılan ücretsiz okul beslenme programı yeniden yürürlüğe konmalıdır. Okul yerleşkeleri içerisinde çocukların temiz suya erişimleri ücretsiz olmalıdır. Çocuk yoksulluğunu durdurmak ve çalışmak için okulu bırakmak zorunda kalan çocukların okula dönmeleri için bölüşümde adaleti destekleyecek sosyal yardım ve destek politikaları hayata geçirilmelidir. Yeterli ve dengeli beslenemeyen, sağlıklı konutlarda barınamayan, nitelikli sağlık hizmetine erişimin olmadığı bir toplumda yoksulluk halk sağlığı sorunudur. Gelir dağılımındaki adaletsizlik ortadan kalkmadığı, en temel insani ihtiyaçlar piyasanın insafına terk edildiği sürece halkın sağlığından söz edilemez.

Bu taleplerin gerçekleşmesi için mücadele, çocuk işçiliği sorununun etrafından dolaşmak değil, çözmek için yapılması gerekenlerdir.