İSO 500 listesi açıklandı: Ücretleri ezerek büyüdüler

Murat UYSAL
İstanbul

İstanbul Sanayi Odasının açıkladığı Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşu listesini (İSO 500) değerlendiren Prof. Dr. Murat Birdal, şirketlerin kârlılıklarında çok keskin bir artış yaşandığını belirterek “Bu artış ücretlerin enflasyona ezdirilmesinden kaynaklanıyor” değerlendirmesini yaptı. Orta vadeli programdaki hedefler göz önünde bulundurulduğunda işçilerin ücretlerindeki kaybın devam edeceğine dikkat çeken Birdal,” Sendikalar burada daha aktif mücadeleci bir tutum takınamazsa bu kaçınılmaz” uyarısında bulundu.

İstanbul Sanayi Odası Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşu 2022 listesinde önceki senelerde olduğu gibi ilk 10’da yer alan şirketlerin 7’si Koç Holding ve OYAK Grubuna bağlı. Listenin başını çeken TÜPRAŞ ile beraber Koç Holdinge bağlı Ford, Arçelik ve TOFAŞ, OYAK Grubuna bağlı Ereğli Demir Çelik, İskenderun Demir Çelik ve OYAK Renault ilk 10’daki yerini korudu. Ayrıca Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi SOCAR’ın iştiraki Star Rafineri de ikinci sıraya yükseldi. İlk 10’daki şirket isimleri değişmese de listenin geri kalanında enerji, inşaat, gıda ve tarım sektörlerindeki firmaların tırmanışı dikkat çekti.

ÜCRETLER DÜŞTÜ KÂR MARJI ARTTI

İSO 500 listesini gazetemize değerlendiren Prof. Dr. Murat Birdal, listedeki şirketlerin genelinde bir değişiklik olmadığını, ancak şirketlerin kârlılıklarında çok keskin bir artış yaşandığını dile getirdi. Birdal kârlılıktaki artışın nedenlerine dair şunları söyledi: “Bu artış ücretlerin önemli ölçüde enflasyona ezdirilmesinden kaynaklanıyor. Ücretler fiyatların gerisinde bir artış sergilediği için burada şirketlerin kâr marjı keskin bir şekilde arttı. Bu da genel olarak önemli sanayi şirketlerinin bilançolarında görünüyor.”

MÜCADELE EDİLMEZSE KAYIP SÜRECEK

Birdal, şirketlerin kârlılıklarındaki artışın önümüzdeki dönem de sürdürülüp sürdürülemeyeceğine dair ise “Özellikle ücretleri dondurma meselesinden bakıldığında personel giderleri açısından şirketlerin bir süre daha bu avantajı sürdüreceği gözüküyor. Sendikalar burada daha aktif mücadeleci bir tutum takınamazsa bu kaçınılmaz. Orta vadeli programdaki hedefler de göz önünde bulundurulduğunda personel giderlerinin, işçilerin ücretlerinin enflasyon karşısında uğradığı kayıp devam edecektir. Özellikle zamların beklenen enflasyona göre yapılacağı vurguları da bu beklentiyi güçlendiriyor. Burada bu şirketlerin kârlılığını sınırlandıracak şey daralan talep yapısı olacaktır” dedi. Birdal, “Ancak piyasada kredi çekişli büyümenin azalacağı para arzındaki büyümenin yavaşlayacağını hız keseceğini düşünürsek o tarafta farklı gelişmeler olacaktır. Bu kârlılık talepteki daralmaya bağlı, önümüzdeki dönemde sürmeyebilir” diye konuştu.

İŞÇİ ÜCRETLERİ DÜŞÜNCE FAALİYET DIŞI GELİRİN PAYI DA DÜŞTÜ

Listedeki şirketler açısından önceki yıllarda faaliyet dışı gelirin toplam gelir içerisindeki payının daha yüksek olduğunu ancak bu yıl bu payın azaldığını söyleyen Birdal, “Daha faaliyet odaklı bir kârlılık yakalandığını görüyoruz. Bu da özellikle üretim maliyetlerinin emek maliyeti üzerinden geriletilmesi ve artan kârlılıkla yakından bağlantılı” dedi Enerji, inşaat, gıda ve tarım sektöründeki büyümeyi yorumlayan Birdal, “Yurt dışındaki bu listelere baktığımızda büyük teknoloji devlerini görüyoruz, bizde böyle bir şey yok. Türkiye ekonomisi enerji ya da gıda alanında yol alabiliyor” diye konuştu.