Türkiye’nin "sıcak noktaları" belirlendi | İklim değişikliği hangi bölgeleri etkileyecek?

Özer AKDEMİR
İzmir

Boğaziçi Üniversitesi’nden Dr. Nazan An ve Dr. Tufan Turp, iklim değişikliğinin Türkiye’nin geleceğine etkilerini ele alan bir makale yayımladı. Çalışmada yakın (2024-2049), orta (2049-2074) ve uzak (2074-2099) gelecekte Türkiye’de hangi bölgenin iklim değişikliğinden ne şekilde etkileneceği ele alındı. Makaleye göre Türkiye’de iklim değişikliğinden en olumsuz etkilenecek bölgeler Akdeniz, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri olacak.

KURAKLIKLA GELECEK ÇATIŞMA VE GÖÇ UYARISI

Türkiye’nin de içinde bulunduğu Akdeniz Havzası’ndaki sıcaklık artışının, küresel sıcaklık artışından daha yüksek olacağı bilimsel verilerle ortaya konan bir olgu. Bununla birlikte özellikle yüzyıl sonuna doğru yağışlarda da ciddi bir düşüş bekleniyor. Bu durumun tetiklediği su stresinin çatışma ve göçleri de beraberinde getireceği uyarıları yapılıyor.

İklim değişikliğinin etkilerinin, özellikle yüzyılın son çeyreğinde sertleşeceği de öngörüler arasında. Yağışların tüm Türkiye’de azalması, ortalama sıcaklıkların ise dikkat çekici şekilde artması bekleniyor. Öte yandan aşırı yağış olaylarının şiddetinin, sıklığının ve etki alanlarının da özellikle Doğu Karadeniz ve Güneybatı Marmara’da artacağı düşünülüyor. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin ise tarımsal üretim ve su kaynakları açısından bu değişimlerden daha fazla etkileneceği öngörülüyor.

Yakın ve uzak gelecekte, Türkiye’de iklim değişikliğinden etkilenebilecek ‘sıcak noktaları’ belirlemek üzere yapılan çalışmada ülkemizin içinde bulunduğu Akdeniz Havasında son dönemde belirgin bir biçimde görülen kuraklık eğilimine dikkat çekildi. Makaleye göre havzanın gelecekte daha da sıcak ve kuru iklim koşullarına sahip olacağı öngörülüyor. Yüzyıl sonuna doğru yağışlarda beklenen önemli düşüşle birlikte su stresinin artacağı, bunun sonucunda tetiklenen sosyal gerilimlerin ise çatışmalara ve göçlere yol açabileceği ifade ediliyor.

Türkiye’nin yanı sıra, Akdeniz Havzası’nda bulunan İspanya, Portekiz, Güney Fransa, İtalya ve Batı Yunanistan’ın da kuraklıktan önemli ölçüde etkilenebileceği düşünülüyor.

YAĞIŞLAR EN ÇOK NERELERDE AZALACAK?

Çalışmada yakın, orta ve uzak gelecekte, Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde sıcaklık artışlarının dikkat çekici olacağı, yağışların en çok Akdeniz ve Ege bölgelerinde azalacağı öngörülüyor. Aşırı sıcak yılların ise en çok Marmara, Ege, Batı Anadolu ve Akdeniz’de artması bekleniyor. Marmara Bölgesi’nin, yüksek nüfus yoğunluğu nedeniyle, iklim değişikliğinin sosyoekonomik etkilerinden daha fazla etkileneceği tahmin ediliyor.

Yüzyıl ortasına kadar olarak tanımlanan yakın gelecekte, bazı bölgelerde yağışlarda önemli ölçüde artış beklentisi varken, bazı bölgelerde ise azalma öngörülüyor. Örneğin Marmara, Ege ve Akdeniz’de, yaz aylarında yağışlarda azalma beklenirken, Güneydoğu Anadolu’da ise artış öngörülüyor. Kış mevsiminde ise Karadeniz ve Doğu Anadolu’da daha fazla yağış olacağı tahmin ediliyor.

"SICAK NOKTALAR"LA İLGİLİ ÖNLEM UYARISI

Ancak çalışmaya göre, yüzyılın son çeyreğinde tablo değişmeye başlıyor. Uzak gelecekte, yağışların tüm Türkiye’de azalması ve ortalama sıcaklıkların da dikkat çekici şekilde artması bekleniyor.

İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde çölleşme eğilimi yüksek karasal topraklar olması nedeniyle bu bölgelerin tarımsal üretim ve su kaynakları açısından, iklimsel değişimlerden daha fazla etkileneceği tahmin ediliyor.

Çalışmada iklim değişikliği açısından Türkiye'de, sıcak nokta özelliği taşıyan bölgelerin belirlenmesi ve bu bölgelerin değişen iklime hızla uyum sağlaması için gerekli önlemlerin alınması, sosyoekonomik kayıpların azaltılması açısından büyük önem taşıdığı uyarısında bulunuluyor.