RTÜK ve BİK, İnternette Özgürlükler Raporu'nda: Ahlak ve ulusal değerlere ilişkin dil muğlak

ABD merkezli Freedom House'un İnternette Özgürlükler Raporu'nda dikkat çeken ayrıntılar da yer aldı. Raporda Basın İlan Kurumu ve Radyo Televizyon Üst Kurulu’nun kararlarında yer alan “Türk toplumunun milli ve manevi değerleri” ifadesine dair “Ahlak ve ulusal değerlere ilişkin muğlak dil, içeriğin hak gruplarından, kadın hareketlerinden ve LGBT+ topluluğundan kaldırılmasına yol açabilir” denildi.

TÜRKİYE: ÖZGÜR OLMAYAN ÜLKE

“Freedom on Net 2023” raporu “Yapay Zekanın Baskıcı Gücü” başlığıyla yayımlandı. Türkiye 100 puan üzerinden ancak 30 puan alabildi ve “özgür olmayan” ülkeler kategorisinde bulundu.

Raporda “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve iktidardaki AKP, sansürü artıran ve çevrimiçi ifadeyi suç sayan çok sayıda yasa çıkardı” denildi.

Son yıllarda “iktidarın basın üzerindeki sopası” olarak tariflenen Basın İlan Kurumu (BİK) ve Radyo Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK) son bir yılda aldığı kararlar ve bunların etkileri de raporda yer aldı.

"DOĞRULANMAYAN İÇERİKLER"

Raporda “Devlet veya devlet dışı aktörler yayıncıları, içerik barındıranları veya dijital platformları içeriği, özellikle de uluslararası insan hakları standartlarıyla korunan materyalleri silmeye zorlamak için yasal, idari veya başka yöntemler kullanıyor mu” sorusuna verilen cevapta, Temmuz 2022’de yürürlüğe giren “Basın Ahlak İlkeleri”ne ilişkin değişikliğe değinildi.

Yönergeye göre, “terörü teşvik eden” veya “aile yapılarına” zarar veren içeriklerin yanı sıra tehdit oluşturduğu düşünülen her türlü içerik kaldırılabilecek. Bu durum raporda “Türk toplumunun milli ve manevi değerleri, ahlak ve ulusal değerlere ilişkin muğlak dil, içeriğin hak gruplarından, kadın hareketlerinden ve LGBT+ topluluğundan kaldırılmasına yol açabilir. Yönergeye göre, ‘yetkililer tarafından doğrulanmayan’ her türlü içerik, dezenformasyon olarak kabul edilebilecek ve ardından içerik kaldırma emirlerine tabi tutulacak” ifadeleriyle yer aldı.

"EKONOMİK KISITLAMA"

Basın İlan Kurumu’nun Ocak 2023'te reklam alan internet medyasına yönelik “kamu reklamlarına hak kazanabilmesi için en az 32 kişiyi istihdam etmesi ve iki yıl beklemesi” gibi yeni düzenlemeleri de “Kullanıcıların çevrimiçi içerik yayınlama yeteneğini olumsuz yönde etkileyen ekonomik veya düzenleyici kısıtlamalar” bölümünde kendine yer buldu.

"HÜKÜMET HAKİMİYETİNİ SIKILAŞTIRDI"

İnternette Özgürlükler Raporu'nda; geçtiğimiz birkaç yılda hükümetin, “çevrimiçi alan üzerindeki hakimiyetini daha da sıkılaştıran” bir yasa çıkardığına dikkat çekildi ve “Devlet internet içeriğini, özellikle de uluslararası insan hakları standartlarıyla korunan materyali engelliyor veya filtreliyor ya da hizmet sağlayıcılarını engellemeye veya filtrelemeye zorluyor mu” diye soruldu.

Verilen cevap ise şu şekilde:

“Ağustos 2019'da, çevrimiçi müzik dinleme şirketlerinin RTÜK'e kaydolmasını veya risk engellemesini gerektiren bir yasa çıkarıldı. Dijital müzik yayını platformu Tidal, yayın lisansı başvurusunda bulunamaması nedeniyle Kasım 2020'de engellendi. Ekim 2020'de müzik yayını platformu Spotify, engelleme kararının alınmasından yalnızca dört gün önce lisans başvurusunda bulunacağını duyurdu. Şubat 2022'de RTÜK, uluslararası haber sitelerine ulusal yayın lisansı almaları veya risk engellemeleri için 72 saatlik bir süre tanıdı. Temmuz 2022'de RTÜK, yayın kuruluşlarının yayın lisansı almayı reddetmesinin ardından Deutsche Welle (DW) ve Voice of America'nın (VOA) Türkçe yayınlarını engelledi.”

"ZAMAN ZAMAN SANSÜRLENİYOR"

Ayrıca yayın sitelerindeki içeriklerin zaman zaman sansürlendiği belirtilerek “Temmuz 2022'de RTÜK, bir animasyon filmindeki LGBT+ temaları nedeniyle Netflix hakkında soruşturma başlattı. Netflix'e idari para cezası verildi ve animasyon filmi platformda 18+ olarak etiketlendi” denildi.

Raporun tamamına buraya tıklayarak, Türkiye bölümüne ise buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz. (MEDYA SERVİSİ)

Freedom House raporu: 2023, Türkiye'nin internet özgürlüklerinde en kötü yılı oldu