George Orwell: Neden Yazıyorum?

Tacim ÇİÇEK

Eric Arthur Blair veya bilinen takma adıyla George Orwell (1903; Bihar-1950; Londra) 20. yüzyıl İngiliz edebiyatının önde gelen kalemleri arasında yer alan bir romancı, gazeteci ve eleştirmendir. Dünyaca ünlü 1984 adlı romanı ve bu romanda yarattığı “Big Brother” (Büyük Birader) kavramı ile tanınır. Çünkü 1984 ve Hayvan Çiftliği yayımlandıktan sonra kırk yıl boyunca en çok dile çevrilen yazar olma rekoruna sahip. Kimi eleştirmenler tarafından “en büyük İngiliz denemecileri” arasında gösterilmektedir. En büyük amacının politik yazıyı bir sanata dönüştürmek olduğunu dile getirir Orwell. Eserlerini topluma ve politikaya dair rahatsız edici gerçek ve yapı üstüne kurmuş; faşizm, diktatörlük ve sansürü capcanlı tasvirlerle okura sunmuştur. Eserlerindeki netlik, özgünlük, zeka, toplumsal adaletsizliğe, totalitarizme karşı duruşu ve de farkındalık onun imzası niteliğinde demek hiç de abartı olmaz.

OKURUNA REHBER OLUYOR

Ayrıca yalnızca bir gazeteci, eleştirmen ve yazar değil Orwell, bir devrimci de… Orwell, İspanya’da darbe girişiminde bulunan ve Hitler’le Mussolini’nin de desteklediği Franco’ya karşı çarpışacak gönüllülere katılarak İspanya’ya gider. Cephede savaşır. Bir keskin nişancının attığı mermiyle gırtlağından vurulur. Ölümden kıl payı kurtularak cephe gerisine gönderilir. Sonra da ülkesine döner. Savaşa dair anılarını da Katalonya’ya Selam adlı eserinde aktarır. Paris ve Londra’da Beş Parasız (1933), Burma Günleri (1934), Papazın Kızı (1935), Zambak Solmasın veya Aspidistra (1936), Wigan İskelesi Yolu (1937), Katalonya’ya Selam (1938), Daralma veya Boğulmamak İçin (1939), Hayvan Çiftliği (Bir Peri Masalı 1945), Bin Dokuz Yüz Seksen Dört (1949) kitaplarını yazar. 

Kübra Bodur tarafından çevrilen (eylül 2023, Timaş) kitap, ‘Neden Yazıyorum’ da dahil olmak üzere 16 deneme ve eleştiri yazılarının yer aldığı bir seçkiden oluşuyor. Seçki; yazarın gözlemlerinden, iç görülerinden ve çeşitli konulardaki karşı duruşlarından oluşuyor. Orwell bir bakıma yapıtlarını daha iyi anlaması için okuruna rehberlik ediyor desem yanlış olmaz.  Çünkü Orwell, birçok yapıtının ardındaki deneyimlerini ve esin kaynaklarını da anlatıyor denemelerinde. Belirtmek isterim ki çevirmenin dili kuru ve yavan değil, aksine edebiyata uygun akıcı bir dil. Bu yüzden kitabı ilgiyle okutuyor.

"SESİNİ DUYURMAK İSTEDİĞİM ŞEYLER VAR"

Yapıtlarında politika ile sanatı sentezleyen Orwell, “Yazıyorum çünkü ifşa etmek istediğim bir yalan, dikkat çekmek istediğim bir gerçek, sesini duyurmak istediğim şeyler var” diyor. Ve baştan sona yazılarında bu dediğini açıyor.

“1936-1947 yılları arasında farklı mecralar için kaleme aldığı yazılarda, kitapçılık yılları anılarından onu yazmaya iten saiklere, dünya edebiyatının önde gelen isimlerine dair incelemelerinden sansürle gölgelenmiş roman ve şiir türleri üzerine gözlemlerine kadar, okura dönemin politik atmosferiyle bütünleşen bir edebi panorama sunuyor” denilmiş arka kapakta, gerçekten de bu özeti görebilmek olası Orwell’in “Neden Yazıyorum”unda…

Edebiyatla ister yazar ister iyi okur olarak ilgi duyan herkesin rahatlıkla okuyabileceği bu metinler, bir yazarın kendi sözcükleriyle yazmaya ilk başladığı noktadan yaygınlaşan usta bir yazar noktasına kadarki süreci hakkında bilgi veriyor. Çünkü Orwell, birçok işte çalışmış, avarelik yapmış, parasız kalmış. Kitapçıda çalıştığı da olmuş. Edebiyata şiirle başladığını, hikayeye yöneldiğini, tam donanımlı bir yazar olmadan önce kendi hakkında otobiyografik bir kitap düşündüğünü, bu yüzden “Paris ve Londra’da Beş Parasız” ile “Burma Günleri”ni yaşamından soğurduğunu, sıkı bir okur olduğunu ve amacına ulaşmak için nasıl disiplinli çalıştığını öğrenmek isteyen her Orwell okuru mutlaka edinmeli “Neden Yazıyorum”u.