20 Ekim 2023 13:13

Basın İlan Kurumunun resmi ilan cezaları Anayasa Mahkemesine taşındı

Gazeteciler Cemiyetinin açtığı davada Bakırköy 9. Asliye Hukuk Mahkemesi, Basın İlan Kurumunun keyfi ve çerçevesi belirsiz ceza yetkisini Anayasa Mahkemesine taşıdı.

Fotoğraf: Eylem Nazlıer/Evrensel

MEDYA

Paylaş

Basın İlan Kurumunun (BİK) resmi ilan kesme cezalarına dair Gazeteciler Cemiyetinin açtığı davada Bakırköy 9. Asliye Hukuk Mahkemesi, Anayasa Mahkemesine (AYM) gitti. BİK yönetiminin keyfi ve çerçevesi belirsiz ceza yetkisini AYM'ye taşıdı.

Mahkeme, AYM’den 195 sayılı Basın İlan Kurumu Teşkiline Dair Kanun’un "Müeyyide (Yaptırım)" başlıklı 49. maddesinin iptalini istedi ve AYM’nin, bu maddeyle ilgili pek çok kararında sistematik bir sorunun varlığına işaret ettiğini belirtti.

"HANGİ HUKUKSAL SONUÇLARA BAĞLANIR?"

Resmi ilan ve reklam kesme cezalarına ilişkin koşulların çerçevesinin çizilmesi gerektiğini aktaran mahkeme, belirli bir açıklık ve kesinlikte olan ifadeler ile kanun maddesinin şekli ve maddi yönden yeniden düzenlenmesi gerektiğini aktardı.

Kararda şöyle denildi:

“Kanunun 49. maddesindeki resmi ilan ve reklam kesme usulünü kapsamı belirlenirken dengeleme kriterleri göz önüne alınarak ilgili kuralların olabildiğince dar bir uygulama alanına izin verecek şekilde tasarlanması ve kullanımının acil bir toplumsal ihtiyacın gerekli kıldığı durumlara özgülenmiş olması gerektiğinin dikkate alınmasını,

Bu bağlamda hangi davranış veya olgulara hangi hukuksal sonuçların bağlanacağı ve bu bağlamda kurumsal makamlar için nasıl bir müdahale yetkisi doğacağı belirli bir kesinlik ölçüsünde ortaya konulması gerektiği,

Bu çerçevede 49. maddenin basının etik niteliklerini artırmaya yönelik sunduğu korumanın sınırları netleştirilmeli ve hangi eylemlerin bu nitelikleri ihlal edeceği konusunda bir ölçüt/eşik değer belirlenmesi gibi kriterlerin oluşturulması yönünde tespitler yaptığı anlaşılmakla söz konusu 195. sayılı kanunun 49. maddesinin Anayasaya aykırılığı nedeniyle iptal istemli Anayasa Mahkemesine itiraz başvurusunda bulunulmasına karar vermek gerekmiştir.”

BİK: İKTİDARIN SOPASI

Basın İlan Kurumu her ne kadar resmi ilan ve reklamların süreli yayınlara fikir ve içtihat farkı gözetilmeksizin dağıtımının sağlanması amacıyla 1961’de kurulmuş olsa da özellikle son yıllarda bağımsız medyaya verdiği cezalarla “iktidarın sopası” olarak tanımlanıyor.

Örneğin BİK, 2022 yılında gazetemiz Evrensel’in resmi ilan ve reklam yayımlama hakkını tümüyle iptal etti. Eylül 2019’da alınan resmi ilan ve reklam durdurma kararı sebebiyle gazetemize hukuksuz şekilde ilan verilmiyordu. 2022’de alınan son kararla, askıda tutulan bu hak tümüyle iptal edilmiş oldu. Cezanın gerekçesi ise farklı bayilerden okurlarımızın birden çok gazete satın almaları ve çeşitli kurumların gazetemize abone olması…

49. MADDE NEDİR?

Söz konusu madde şöyle:

“Madde 49: Müeyyide

Bu kanuna veya bu kanuna dayanılarak yapılacak yönetmeliğe veyahut Kurum Genel Kurulunun bu kanunda yazılı hususlarda ittihaz edeceği kararları ile yükletilen ödevlere yahut da basın ahlak esaslarına, riayet etmiyen gazete, dergi ve internet haber siteleri ile prodüktörler ve kamu idare ve teşekkülleri ve 42 nci maddede anılan sair ortakların sorumluları hakkında, diğer mevzuat hükümlerine halel gelmemek üzere, aşağıda yazılı olduğu şekilde muamele yapılır:

a) Kurum tarafından o gazete veya dergi ya da internet haber sitesine verilecek ilan ve reklamlar, kesinleşen Yönetim Kurulu Kararına dayanılarak, Kurum Genel Müdürlüğünce, iki ayı geçmeyecek bir süre ile kesilir. Ayrıca, bu kanunla temin edilen menfaatlerden de aynı şekilde faydalandırılmaz.

b) Prodüktörlük müessesesinin iki ayı geçmemek üzere kapatılması için, Kurul Genel Müdürlüğünce iş, Yönetim Kuruluna intikal ettirilir. Kesinleşen Kurul Kararını, o yerdeki valilik infaz eder

(Değişik ikinci paragraf: 13/10/2022 -7418/22 md.) (a) ve (b) bentlerinde yazılı hâllerde, Yönetim Kurulu Kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren on gün içinde Kurum Genel Müdürlüğünün bulunduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesine itiraz edilebilir. Söz konusu itirazlarda basit yargılama usulü uygulanır. Bu yargılama neticesinde verilecek karar kesindir.

c) Kurum Genel Müdürlüğünün bildirmesi üzerine kamu idare ve teşekkülleri ile ortaklıkların sorumluları hakkında kendi statülerine göre disiplin muamelesi uygulanır. Böyle bir statü yoksa, o teşekkülün denetleme bakımından bağlı bulunduğu veya iştigal sahasına girdiği Bakanlık, uygun gördüğü bir disiplin muamelesi uygular. İlgili Bakanlığın yapacağı tebligata uyulması mecburidir

Yapılacak disiplin muamelelerinin neticesi Kuruma bildirilir. Kurumun, disiplin muameleleri aleyhinde yetkili mercilere veya Bakanlığa itiraz hakkı vardır.” (MEDYA SERVİSİ)