İktidar sopası fiyatları düşürmedi

İktidarın, perakende sektörüne “İndirim yapın” çağrısının sürdüğü ekim ayında gıda fiyatları yüzde 6,8 arttı. Gıda fiyatlarında seçimden sonra başlayan yüksek oranlı artış trendi, iktidarın marketlere indirim yapmaya çağırmasına rağmen ekim ayıda da yüksek bir hızda devam etti. Ekimde gıda fiyatları bir önceki aya göre yüzde 6,8 oranında artarken, yılın ilk dokuz aylık dönemindeki fiyat artışı yüzde 85’e yaklaştı. Gıdadaki yıllık enflasyon da yüzde 108,2 olarak hesaplandı.

Birleşik Kamu-İş Konfederasyonu ARGE birimi KAMUAR, fiyatlarını Ankara’daki marketlerden düzenli olarak derlediği ve halkın en fazla tükettiği 64 temel gıda maddesinden oluşan bir sepeti esas alarak hazırladığı gıda fiyatları endeksinin ekim 2023 sonuçlarını açıkladı.

YOKSULLARIN HARCAMASININ YÜZDE 35,8’İ GIDA

TÜİK’in en son açıkladığı tüketim harcamalarıyla ilgili istatistiklere göre en zengin yüzde 20’lik kesim tüketim harcamalarının yüzde 16,6’sını gıda için ayırırken, en yoksul yüzde 20’lik kesimin tüketim harcamalarından gıdaya ayırdığı pay yüzde 35,8’e kadar çıktı. Gıda fiyatlarında Türkiye’de son 40 aydır yaşanan kesintisiz artış en fazla toplumun sabit gelirli yoksul kesimlerini olumsuz etkiledi.

AÇLIK RİSKİ ARTIYOR

Ekonomik ve tarım politikalarının gıda fiyatlarında tetiklediği artış, ülkedeki açlık ve yoksulluk riskini giderek daha da büyütüyor. İktidarın, para ve kur politikasının faturasını yoksullar ödemeye devam ediyor.

GIDA FİYATLARI 2 YILDA YÜZDE 519 ARTTI

Eylül 2021’den bu yana gıda fiyatları yüzde 519 oranında arttı. Diğer bir ifadeyle eylül 2021’de 100 liraya satın alınan bir gıda sepeti için vatandaşlar bu yıl ekim ayında 619 lira ödemek zorunda kaldı.

KAMUAR tarafından hazırlanan raporda şu ifadelere yer verildi: “2022 yılında yüzde 179,3’e kadar yükselen gıda fiyatlarındaki yıllık enflasyon bu yıl haziran ayına kadar baz etkisiyle, diğer bir ifadeyle bir önceki yılın aynı aylarında gıda fiyatlarında yaşanan artışın bu yılın aynı ayındaki artıştan yüksek olması nedeniyle düşüş eğilimindeydi. Ancak bu yıl temmuz ayından başlayarak aylık artışlar yeniden önceki yılın aynı ayındaki artış oranının üzerinde seyretmeye ve dolayısıyla da yıllık enflasyon yeniden yükselmeye başladı. Haziranda yüzde 80,5’e indikten sonra temmuzda yüzde 92,2’ye çıkan gıdadaki yıllık enflasyon, ağustosta yeniden yüzde 100’ün üzerine yükselmişti. Eylülde yüzde 107,1’e  çıktı, ekimde ise yüzde 108,2 oldu.”

SEBZE FİYATLARI BİR AYDA YÜZDE 26,6 ARTTI

Ekimde, meyve dışındaki tüm harcama gruplarında fiyatlar bir önceki aya göre arttı. Et, süt ürünleri, sebze, bakliyat gibi gıda maddelerinde önceki aya göre önemli artışlar yaşandı. Sadece meyve fiyatları önceki aya göre az da olsa azaldı.

Ekmek, pirinç, un, bulgur fiyatları ekimde bir önceki aya göre ortalama yüzde 1,7 oranında artarken, et ve balık grubu fiyatlarında yüzde 6,3 oranında artış yaşandı. Et ve balık fiyatlarında yılbaşından bu yana yaşanan artış yüzde 121,4 oldu. Ekimde önceki aya göre süt ve süt ürünleri ile yumurta grubu harcamaları yüzde 6,3 oranında artarken, yağ fiyatlarındaki artış yüzde 4,6 olarak gerçekleşti.

Meyve fiyatlarının yüzde 2,6 oranında gerilediği ekimde sebze fiyatlarında, bir önceki aya göre ortalama yüzde 26,6 oranında artış kaydedildi.

Ekimde bakliyat fiyatları yüzde 10,2 artarken, salça, zeytin, bal, çay, tuz ve benzeri gıda maddelerinden oluşan diğer işlenmiş gıda fiyatlarındaki artış eğilimi ise yüzde 3,9’la hızlanarak devam etti.

Vatandaşlar mevcut gıda tüketim alışkanlıklarına göre seçilen 64 gıda maddesinden oluşturulan gıda sepetini satın alabilmek için ekimde, bir önceki aya göre yüzde 6,8 oranında daha fazla para ödemek zorunda kaldı.

Gıda fiyatları son dört ayda (temmuz, ağustos, eylül ve ekim) toplam yüzde 39 oranında artış kaydetti.

GIDA ZAMLARI, ÜCRET ZAMLARINI YEDİ

Gıda fiyatlarında yılın ilk dokuz aylık döneminde ise yüzde 84,8 oranında artış yaşandı. Böylece seyyanen zam nedeniyle değişik maaş ve ücret seviyesine değişik oranlarda yansımış olan bu yıl temmuz ayında yılın ikinci yarısı için yapılan ücret ve maaş zamları, gıda fiyat artışı karşısında eridi. Yılın ikinci yarısında yüzde 25 zamla yetinmek zorunda kalan emeklilerin satın alma gücündeki erime ise çok daha ağır oldu.

GIDADA YILLIK FİYAT ARTIŞI YÜZDE 58,4

Bu yıl ekimde geçen yılın aynı ayına göre ekmek, un, bulgur, makarna fiyatlarında yüzde 59,4, et-balık fiyatlarında yüzde 148,1, süt ve süt ürünleri ile yumurta fiyatlarında yüzde 62,7 oranında artış oldu. Bir yıl öncesine göre yağ fiyatları yüzde 78,7 oranında arttı. Meyve fiyatları yüzde 120,1, sebze fiyatları ise yüzde 244,5 oranında artış gösterdi. Bakliyat fiyatları son bir yılda yüzde 59, diğer gıda fiyatları ise yüzde 58,4 oranında zamlandı.

Döviz kuru ve tarım ürünü üretici fiyatlarındaki artışlar gıda fiyatlarındaki yıllık artışın önümüzdeki aylarda da üç haneli oranlarda kalmaya devam edeceğine işaret ediyor.

YILLIK ORTALAMA ARTIŞ

Kasım 2022-ekim 2023 aylarını kapsayan son bir yıllık dönemdeki ortalama gıda fiyatları, kasım 2021-ekim 2022 dönemindeki ortalama fiyatlara göre yüzde 108,6 oranında artış gösterdi.(EKONOMİ SERVİSİ)