Kitaplara ve şiirlere yansıyan Filistin direnişi
E.Ava, Filistin direnişini anlatan kitapları ve şiirleri derledi.
Fotoğraf: Pixabay
Çeviren ve Derleyen: E.Ava
Filistinli Şair ve Yazar Mahmud Derviş,1948 yılında çocukken, doğduğu köy İsrail tarafından işgal edilerek yıkılınca, ailesiyle Lübnan’a göç etmek zorunda kaldı. Ancak 1949’da Filistin’e geri dönünce kendi köyleri yerle bir olmuştu. Derviş topraklarındaki savaş ve yıkımı şöyle anlatır:
"Artık bahçemizde çiçek kokusu yok
Ağaçlarımız sadece barut yetiştiriyor
Çiçekleri ise zehirli mermiler
Meyveleri ise bombalar…
Bahçıvan savaş kıyafetlerini giymiş
Omzunda yıldız var,başına yağan füzeler kadar
Madalyası varyaktığı çiçekler kadar…
Bahçelerimizde nehir yok
Hepsi kan akıntısı"
Mahmud Derviş “El İttihad” gazetesi ile “El Cedid” dergisinin yazı işleri müdürlüklerini yaptı. Şiirleri 20’den fazla dile çevrilen Filistinli şair, 2003 yılında Uluslararası Nâzım Hikmet Şiir Ödülü’ne de layık görüldü. 1982 yılı eylül ayında Sabra ve Şatilla’da yaşanan katliamın ardından yazdığı ”Beyrut Kasidesi” ile 1984’te te Sovyetler Birliği’nde Lenin Ödülü’nü aldı. Derviş, ağustos 2008’de ABD’nin Teksas eyaletinde geçirdiği kalp ameliyatı sonrasında hayatını kaybetti. Özgürlüğe olan hasretini şöyle anlatmıştı:
“Mektubumun altına ‘yabancı’ yazdım
gurbetçi gibi yazdım
Senin adına savaşa gitmek istiyorum
Büyük bir şey yapmak istiyorum
Binlerce çocuğu kurtarmak gibi
Dünyayı alt üst etmek istiyorum
Güzel çiçekler ekmek için
Gökyüzünü mavi yapmak istiyorum
kuşların uçması için
Denizleri sakinleştirmek istiyorum
balıklar dans etsin diye
Senin adına özgür olmak istiyorum
Aşk için evrensel bir ittifak oluşturmak istiyorum
Ki ölürsem mezarımın üzerine şunu yazsınlar:
Yabancı”
"BEDENLER ÖLÜR, DÜŞÜNCELER ASLA"
“Ekmeğini çalıyorlar
Sonra bir parça veriyorlar
Sonra cömertliklerinden dolayı kendilerine teşekkür etmenizi emrediyorlar
Aman bu küstahlıktan
Bedenler ölür, düşünceler asla”
der Gassan Kenefânî…
Ünlü Filistinli Yazar ve Gazeteci Gassan Kenefânî, Filistin Halk Kurtuluş Cephesinin liderlerinden biriydi. Kenefânî, sloganlardan uzak, hayata dair derin kavramları dile getiren etkili eserleriyle Filistin’de toplumsal yaşamı kaleme almıştır. Gassan Kenefânî, 8 Temmuz 1972’de Beyrut’ta Mossad tarafından arabasına yerleştirilen bombanın patlaması sonucu yeğeniyle birlikte öldürüldü.
Kenefânî kısa şiirlerinde sık sık kendi topraklarına ve halkına duyduğu özlemi dile getirir:
“Vatan büyük bir alanı kaplamak zorunda değil
Bazen de küçüktür İki omuz arası kadar…”
KİTAPLARA YANSIYANLAR
Bizim Filistin
Mete Çubukçu’nun Bir gazeteci olarak yıllardır Filistin’le yakından ilgilenmesinin ürünü olan bu kitabında Filistin direnişinin tarihçesini çıkarıyor. Savaşın neden ve nasıl başladığını, nasıl geliştiğini, ardından barışa dair umutları ve nihayet bu umutların günbegün nasıl solduğunu anlatıyor. Çubukçu, Ariel Şaron’un 28 Eylül’ü 2000’de Kudüs’teki provokasyonuyla başlayan ikinci intifadayı ve yeni kanlı süreci bizzat Filistin’deki gözlemlerine dayanarak aktarıyor.
Mete Çubukçu, Metis Yayınları, 279 sayfa
Denizler ve Filistin
Türkiye devrimci gençlik hareketinin, 1960’ların sonlarına doğru üniversite kampüslerinde başlayıp dağlara uzanan mücadele sürecinin en önemi halkalarından birisi; Türkiyeli devrimcilerin, Filistin halkının ulusal kurtuluş savaşıyla kurduğu ilişkilerdir. Bu kitap, 1968-1978 arasında Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan gibi THKO önderleri başta olmak üzere Türkiyeli devrimcilerin, Filistinli direniş örgütleriyle kurduğu ilişkilere odaklanıyor.
Turhan Feyizoğlu, Alfa Yayınları, 169 sayfa
Filistin Üzerine Konuşmalar
Kitapta dünyaca tanınan iki akademisyen Noam Chomsky ve Ilan Pappé Filistin’in kurtuluş mücadelesini dünya kamuoyuna duyurmak ve İsrail’in insan hakları ihlallerini durdurmak için uluslararası toplumun nasıl baskı kurabileceğini ve Filistinlilerin önünde uzanan yolu tartışıyorlar.
Noam Chomsky, Ilan Pappé, İnkılap Kitabevi, 168 sayfa
Yerinden Edilenlerin Coğrafyaları
1948 Arap-İsrail Savaşı sonucunda Filistin’de yaşayan binlerce Arap yerinden oldu, onlarca köy yok edildi. Filistinlilerin önemli bir kısmı Lübnan, Suriye, Ürdün, Mısır ve Gazze Şeridi’nde mülteci statüsünde yaşamaya başladı. Filistinliler tüm bu olayları nekbe (felaket) olarak adlandırdı. Nekbe sürecinde boşaltılan ve büyük ölçüde yok edilen 400’ü aşkın Filistin köyü hakkında 120’den fazla “köy anma kitabı” yayımlandı. Bugün bu kitaplar, Filistinlilerin yaşadığı bu köylerin bir zamanlar haritada var olduğuna dair kanıt dosyalar olarak sunuluyor. Ağırlıklı olarak etnografik araştırmalara ve köy kitaplarına dayanan çalışma, tarihin nasıl yazıldığını, kaydedildiğini ve tartışıldığını inceliyor.
Rochelle A. Davis, Çevirmen: Hayrullah Doğan, Koç Üniversitesi Yayınları, 344 sayfa
Devrimcilerin Filistin Günlüğü (1968-1975)
Kitapta, Türkiyeli devrimciler ile Filistin arasındaki tarihsel ilişki farklı yönleriyle inceleniyor. Kitabın ikinci cildinde ise sosyalist mücadelenin yeniden yükselişe geçtiği ‘74’lü yıllardan sonra Filistin hareketiyle yenilenen ilişkilerin, 12 Eylül darbesiyle birlikte hangi biçimlerde ve niteliklerde devam ettiği belgeleriyle birlikte irdeleniyor.
Okay Duman, Ayrıntı Yayınları, birinci cilt: 364 sayfa, ikinci cilt: 383 sayfa
Filistin Komünist Partisi 1919-1948
Filistin Komünist Partisi tarihi, Filistinli Araplar ile Yahudi göçmenlerin sınıf dayanışması temelinde ortaya koydukları politik çabanın tarihidir. Polis baskısı, bölgedeki isyanlar ve ayaklanmalar; Arap ve Yahudi komünistlerin, tarihî Filistin’de, adil bir toplum kurmak için mücadele etmesini engelleyememiştir. Filistin tarihinin unutulan bir dönemi aydınlatılırken, aslında İsrail devletinin nasıl yaratıldığı da anlatılmaktadır.
Musa Budeiri, Yordam Kitap, 350 sayfa
Badem Çiçeği Gibi Yahut Daha Ötesi
Filistin direniş şiirinin en önemli temsilcilerinden kabul edilen Mahmud Derviş, Badem Çiçeği Gibi yahut Daha Ötesi’nde yer alan şiirlerini düzyazıya ustalıkla yaklaştırırken nazım-nesir birlikteliğini gerek biçim gerek içerik açısından estetik bir bütün olarak kurmuştur. Derviş, bu kitabında diyalog, iç monolog, öyküleme, metinler arasılık gibi tekniklerden yararlanmış, geleneksel Arap şiirinin ritim unsurlarından da ödün vermemiştir.
Mahmud Derviş, Everest Yayınları, Çevirmen: Mehmet Hakkı Suçin, 120 sayfa
Evrensel'i Takip Et