Eni vici vokke
Bazen bir insanın yaşamını kurtarabilmek için Sen Nehrinin derinliklerinden çıkan bu kimsesiz genç kızın kulağına “Eni vici vokke” diye sormak gerekebilir.
Sen Nehri’nin Bilinmeyen Kadını ve Resusci Annie maketi | Sağdaki fotoğraf: ~aorta~/Flickr CC BY 2.0
Yıllardan 1988, ergenliğin hüzün merdiveni önümde yükselmeye başlamış. Dinlediğim her ezgiden, duyduğum her şarkı sözünden efkâr devşirmeye meyilliyim. Tam merdivende bir basamak daha tırmanmak için adımımı attığımda karşılaşmıştım o şarkıyla. Tüm dünyayı ritmiyle avcunun içine almış bu şarkıda efkârlanabilmek ne mümkün. Hatta bırakın efkârlanmayı, ezgiyi duyduğunuzda yavaş yavaş içinizin kıpırdanmaya, kaslarınızın seğirmeye başlamaması imkânsızdı. Ezgisi bedeninizi kıvraklaştıran bu şarkının sözleri dilinize bol geliyordu. Ne şarkı sözlerine ulaşabileceğiniz internet ağı ne de sözlerin anlamını çevirebileceğiniz arama motorları vardı. Bildiğin dijital yokluk yıllarıydı. Bir de şarkının Mandinka dilinde yazıldığı düşünüldüğünde dilimize gelen ancak duyabildiğimiz kadardı. Bahsettiğim şarkı Gineli şarkıcı Mory Kante’nin seslendirdiği “Bitsun turin nadun ki aha” sözleriyle başlayan “Yeke yeke” idi.
Şarkının ilk sözleri olan “Bitsun turin nadun ki aha” duyduğum ya da duyduğumu sandığım kadardı. Bu sözlerin ne nasıl yazıldığına ne de ne anlama geldiğine dair bir fikrim vardı. Açıkçası şarkının sözleri bu yazıyı yazmaya başlayana kadar benim için bilinmezliğini korudu. Meraklananlar için paylaşayım; “Bitsun turin nadun ki aha” diye dillendirdiğim sözler Mandinka dilinde “Bi sounkouroun lou la donkégna, ah, ah” şeklinde yazılıyormuş ve “Sen benim küçük film yıldızımsın” anlamına geliyormuş.
Aynı yıl bir başka şarkı daha dünya müzik listelerini kasıp kavurmaya başlamıştı. Michael Jackson'ın “Bad” albümünde yer alan bu şarkının adı “Smooth Criminal” idi
“Kusursuz cinayet” mi yoksa “Düpedüz suçlu” olarak mı çevirsem bilemediğim bu şarkı aramızda adından çok nakaratı ile ünlenmişti, “Eni vici vokke”. Bu nakarat şarkıda tam 42 kez tekrarlanıyordu. Şarkı İngilizceydi ama Michael Jackson'ın telaffuzu adeta Mandinka dilindeymiş gibi bir izlenim veriyordu.
Gittikçe hızlanan kalp atımları ile başlayan şarkının ritmi metalik bir ses ile bıçak gibi kesilir ve Michael Jackson’ın sesi sahneye çıkar. Şarkı Annie adında bir kadının evine giren bir suçlu tarafından saldırıya uğramasını anlatır. Şarkının adeta bir mantra gibi dilimize pelesenk olmuş “Eni vici vokke” nakaratının da aslında “Annie are you OK?” yani “Annie iyi misin?” anlamına geldiğini yine bu yazının yazım sürecinde öğrendiğimi itiraf etmeliyim. Michael Jackson’ın hangi aksanla “Annie are you OK?” ifadesini “Eni vici vokke” söyleyişine evirttiği sorusunu bir yana bırakırsam yazının can alıcı sorusuna dönebilirim. Şarkıda 42 kez iyi olup olmadığı sorulan Annie kimdir?
Sorunun cevabı için sizi XIX. yüzyılın Paris’ine götürmem gerekiyor. 1800’lü yılların sonunda Sen nehrinin Louvre kıyısına bir genç kız cesedi vurur. On altı yaşında olduğu tahmin edilen genç kızın cenazesine kimse sahip çıkmaz. Ne adı öğrenilir ne sanı ne de nasıl öldüğü. Bu nedenle de bu genç kız “L’lnconnue de la Seine” yani “Sen Nehri’nin Bilinmeyen Kadını” olarak adlandırılır. Genç kızın yüzünde kimsenin anlam veremediği gizemli yarım bir gülümsemenin eşlik ettiği huzurlu bir ifade vardır. Bu ifade karşısında duyarsız kalamayan bir morg görevlisi genç kızın yüzünün bir maskesini alır. Bu yarım gülümsemeye sahip kimliksiz genç kız ya da Albert Camus’nun tanımlaması ile “Boğulmuş Mona Lisa” maskesi elden ele, gözden göze gezerek önü alınamaz bir üne kavuşur.
Aradan yıllar geçer tarihler 1960 yılını göstermektedir. Dr. Safar, Dr. Kouwenhoven ve Dr. Jude ağızdan ağıza solutma ve kalp masajını birleştirerek kardiyopulmoner resüsitasyon (CPR) konusunda yeni bir yöntem geliştirir. Bu gelişmeyi mümkün olduğu kadar yayabilmek için akıllarına bir fikir gelir: Gerçek insan boyutlarında bir CPR maketi üreterek yöntemlerini sağlık çalışanları arasında yaymak.
Bu fikri hayata geçirebilmek için Norveçli oyuncak üreticisi Asmund Laerdal ile iletişime geçerler. Leardal’ın iki yaşında boğula yazan engelli oğlunu kendi elleriyle kurtarması bu fikri hızlıca kabullenmesini sağlar. Böylece Laerdal hem suni teneffüs hem de kalp masajı yapılabilecek gerçek insan boyutlarında bir maket yapar. Yapar yapmasına da maketin yüzünde takılır. Nasıl bir yüz olmalı? Kadın yüzü mü, yoksa erkek yüzü mü olmalı? Gülmeli mi, ağlamalı mı? gibi sorularla boğuşurken Leardal’in imdadına kayınvalidesinin evinin duvarında asılı olan bir maske yetişir. Yüzünde gizemli yarım bir gülümseme olan bu maske “Sen Nehri’nin Bilinmeyen Kadınının” yüzünden başkası değildir. Bu yüzü ilk CPR maketinin yüzüne nakleder ve maketin adını da Annie koyar. Böylece suni teneffüs ve kalp masajı yapılırken arada iyi olup olmadığı “Annie are you OK?” yani “Annie iyi misin?” sorusuyla sorulan Resusci Annie doğmuş olur.
Resusci Annie milyonlarca sağlık çalışanının eğitiminde ve yüz milyonlarca insanın yaşama tutunmasına katkı sağlamış gizemli yarım bir gülüşe sahip kimsesiz bir genç kızın yüzüne sahiptir. Bazen bir insanın yaşamını kurtarabilmek için Sen Nehrinin derinliklerinden çıkan bu kimsesiz genç kızın kulağına “Eni vici vokke” diye sormak gerekebilir.
- Vadedilmiş harfler 10 Ekim 2024 10:21
- Umut ayracı 26 Eylül 2024 10:24
- Fenike’den Marsilya’ya, uzodan rakıya… 12 Eylül 2024 12:41
- Bütün yollar Rom’a çıkar 29 Ağustos 2024 10:33
- Bitiş çizgisi 15 Ağustos 2024 04:54
- Çayın yolculuğu 01 Ağustos 2024 08:30
- Kafatası çağı 18 Temmuz 2024 10:00
- Çok kapılı oda 08 Temmuz 2024 10:44
- Yoldan sonra 28 Haziran 2024 09:23
- Bir “Yol” Hikayesi II 13 Haziran 2024 13:49
- Bir “Yol” Hikayesi 30 Mayıs 2024 13:20
- İçimizdeki İrlandalı 16 Mayıs 2024 12:53
- İşçiler marş söyleyerek sahneye girerler… 01 Mayıs 2024 10:10
- Emek bizim, söz bizim… 26 Nisan 2024 04:30
- Sol açık 18 Nisan 2024 11:30
- Kader kapıyı çalınca… 04 Nisan 2024 12:45
- Bir ihtimal daha var o da ölmek mi dersin 21 Mart 2024 04:30
- İkiyüzlü ahlak kumkumalığı 07 Mart 2024 13:48
- Elde kaldı hüzün… 22 Şubat 2024 13:32
- Tüfenk üçlemesi: Mavzer 01 Şubat 2024 10:47
- Tüfenk üçlemesi: Aynalı Martin 18 Ocak 2024 11:50
- Tüfenk üçlemesi: Filinta 04 Ocak 2024 13:45
- Gayrı döner oldum 21 Aralık 2023 14:58
- Kayyum rejimi 07 Aralık 2023 12:54
- Kimdi giden kimdi kalan 23 Kasım 2023 11:01
- Şeytanın ışıltısından insanlığın karanlığına 19 Ekim 2023 09:52
- Dayanışma ezilenlerin inceliği midir? 28 Eylül 2023 12:20
- Amerikan İç Savaşı'ndan İngiltere'ye gariptos ağaçlarının hışırtısı 14 Eylül 2023 11:12
- Cehennemin kapısından Bakırköy’ün avlusuna… 31 Ağustos 2023 10:22
- Irgatın Türküsü 17 Ağustos 2023 11:32
- Yüksek Kaldırım’dan Leningrad’a bir şehrin faşizme karşı direniş senfonisi 03 Ağustos 2023 11:46
- Mississipi’den Feshane’ye derinlik ve güvenlik meselesi 20 Temmuz 2023 04:07
- Birimize bir şey olursa ne yaparız? 06 Temmuz 2023 11:31
- Mordan öte 22 Haziran 2023 12:22
- Hakikat bükücülüğü 08 Haziran 2023 11:11
- Umut yorgunluğu 25 Mayıs 2023 10:44
- “Winner” ceket mütevazı mutfağa karşı 11 Mayıs 2023 11:11
- Savaş naraları 27 Nisan 2023 10:10
- Bellek oyunları 13 Nisan 2023 10:50
- Maraş, bahtı gara Maraş 23 Mart 2023 10:48
- Aradığınız devlet bulunamadı 02 Mart 2023 12:22
- Deprem değil, binalar öldürürmüş (!) 16 Şubat 2023 08:42
- Katil uşak 02 Şubat 2023 11:01
- Suyun kokusu 19 Ocak 2023 13:45
- Timsah armudu 05 Ocak 2023 10:27
- Yılın sözcükleri 22 Aralık 2022 11:09
- Franco’dan bugüne Dünya Kupalarından elimizde kalanlar 08 Aralık 2022 11:45
- Şah mat 24 Kasım 2022 09:19
- “Gördük biz bu filmi” 10 Kasım 2022 10:54
- Hakikat yolcusu 30 Ekim 2022 11:20
- Anlatılamamış masallar 27 Ekim 2022 10:14
- "In vino veritas" diğer bir deyişle "Hakikat şaraptadır" 13 Ekim 2022 11:07
- Suskun notalar 29 Eylül 2022 11:12
- Güney Kutbunun yeniden keşfinin hüzünlü hikâyesi 15 Eylül 2022 11:09
- “Sen ben Lenin” Bir de Ahmet Abi. 01 Eylül 2022 10:39
- Börklüce’den günümüze Eyyamı Bahur ya da namı diğer Köpek Günleri 18 Ağustos 2022 10:59
- Dünyanın eksenini kaydıran Hindistan’ın küçük cevizi 04 Ağustos 2022 10:39
- Dünyanın tadı baharı 21 Temmuz 2022 08:40
- Menekşe kokusu 07 Temmuz 2022 04:24
- İnsan kokusu 23 Haziran 2022 04:12
- Tiryak-i 02 Haziran 2022 11:37
- Bahar karşılama 19 Mayıs 2022 06:26
- Hıdırellez ateşi 05 Mayıs 2022 01:05
- Yelkenler fora 21 Nisan 2022 05:20
- Sözün gücü 07 Nisan 2022 06:05
- Lombardiya’dan Ukrayna’ya kemanın tınısı 24 Mart 2022 05:34
- Zeytinin hükmü 10 Mart 2022 05:55
- Geççek 24 Şubat 2022 05:15
- Allasen söyle nedir aşkın aslı astarı! 09 Şubat 2022 23:45
- Erguvan kokusu 27 Ocak 2022 05:49
- (N)isyan 13 Ocak 2022 04:53
- Yaşamın ağırlığı 30 Aralık 2021 05:42
- Kuşaklar boyu insan hakları 16 Aralık 2021 05:03
- Savaşı Durduran Kadınlar: Lili ve Marlen 02 Aralık 2021 04:23
- Herkesin bir Ahmet Kaya’sı vardır 18 Kasım 2021 04:00
- Şaka mı, şeker mi, yoksa patates mi? 04 Kasım 2021 05:43
- Memeli Zeus 21 Ekim 2021 06:51
- Son Bakış 07 Ekim 2021 05:30
- Kırmızı 22 Eylül 2021 23:43
- Asuman’dan Antonis’e Ege’nin iki yakası 09 Eylül 2021 04:46
- Her ekalliyeti düşünüyorum 26 Ağustos 2021 04:04
- Dezenfektan aşkı 12 Ağustos 2021 06:12
- Nomadland’den Rosetta’ya Göçebe Ruhlar 29 Temmuz 2021 06:35
- Lavinia 14 Temmuz 2021 23:08
- Ruhumda Sızı* 01 Temmuz 2021 06:46
- “Y” 17 Haziran 2021 06:06
- Vurmayın öldüm 03 Haziran 2021 03:56
- Gözümün nuru 20 Mayıs 2021 06:11
- İmgenin suskunluğu 06 Mayıs 2021 05:56
- Ruhlar Mezbahası İyi Günler 22 Nisan 2021 03:34
- Şiirci Geldi Haaanıım… 08 Nisan 2021 00:00
- Ata Abi 25 Mart 2021 05:08
- “Yurtsama”dan “gündedün”e “nostalji”nin çağrıştırdıkları 10 Mart 2021 23:20
- Gönülçelen kelimeler atlasım 25 Şubat 2021 05:00
- Harfiyat 10 Şubat 2021 22:41
- Utanç ne yana düşer usta... 28 Ocak 2021 04:20
- “... Ve Herkes için Adalet” 13 Ocak 2021 23:15
- Yattığınız yer incitmesin… 31 Aralık 2020 04:38
- San(a)saryan’dan Su’ya Mahsus Mahaller 09 Aralık 2020 22:44
- Ölüm, adın kalleş olsun… 26 Kasım 2020 04:03
- Depremin ruhsal sarsıntısı 12 Kasım 2020 04:59
- Notaların savaşla hesaplaşması 29 Ekim 2020 05:11
- Hırsızlar mağarası 15 Ekim 2020 00:00
- İyi ki TTB var! 01 Ekim 2020 06:30
- Heybeliada Sanatoryumundaki Hayalet 17 Eylül 2020 00:02
- Otokinetik etki ve norm oluşturma 03 Eylül 2020 05:06
- Ödemişli Muzaffer’den Amerikalı Sherif’e 20 Ağustos 2020 00:51
- Uygun adım marş!… 06 Ağustos 2020 05:18
- ERK-EK 23 Temmuz 2020 04:57
- İçimdeki yangın 09 Temmuz 2020 05:18
- Dededen toruna “Barış”ın inşası 25 Haziran 2020 01:00
- Esaretten kaçan köleden hasta, kamçıdan tedavi üretmek 11 Haziran 2020 00:00
- Kerli ferli yalanlar ve sosyal uyum 28 Mayıs 2020 00:00
- Elma dersem çık… 14 Mayıs 2020 00:30
- Yaşam için ölüme yatanlar 30 Nisan 2020 02:08
- Bastırılan geri döner 16 Nisan 2020 00:00
- Miasmadan Covid-19’a sağlıkçıların salgından korunma önlemleri 02 Nisan 2020 02:49
- Şimdiki zamanda bir distopya: Covid-19 18 Mart 2020 20:30
- Şehitler tepesi 05 Mart 2020 00:30
- Özlerimize kıymayın efendiler! 20 Şubat 2020 00:30
- Acının tonu 06 Şubat 2020 00:00
- Başlarken… 29 Ocak 2020 23:20