Sayıştay raporlarında yurt itirafı: 2013 yılından beri böyle
Bakan Osman Aşkın Bak, yurt asansörlerinde sorun olmadığını söyleyip tepkilere "provokasyon" dese de Sayıştay raporları, asansörlerin ve yurtlardaki pek çok sorunun yıllardır bilindiğini gösteriyor.
Fotoğraf: Damla Kırmızıtaş/Evrensel
Meltem AKYOL
İstanbul
Gençlik ve Spor Bakanı Osman Aşkın Bak, Zeren Ertaş’ın ölümü sonrası, asansörlerde sorun olmadığını iddia etti, tepkileri “Siyasi rant amaçlı provokasyon” olarak niteledi. Oysa Sayıştay raporlarında ortaya konan gerçek başka. Sayıştay raporlarına göre bakanlık yetkilileri de kabul etti: 2013 yılında yurt yetersizliği nedeniyle uygun olmayan binalar yurt yapıldı.
ASANSÖR KAZALARI, ZEHİRLENMELER… AMA BAKAN BAK'A GÖRE TEPKİLER SİYASİ PROVOKASYON!
Aydın KYK Güzelhisar Kız Öğrenci Yurdu’nda 27 Ekim’de, üniversite öğrencisi Zeren Ertaş (22) asansörde sıkışarak hayatını kaybetti. Ertaş’ın ölümünün ardından ülkenin birçok yerinde bulunan KYK yurtlarından da benzer haberler geldi, adeta yeni facialardan kıl payı dönüldü.
Kastamonu Baharzade Feride Hanım Kız KYK yurdu öğrencileri, asansörün iki kat aşağı kaydığını duyurdu. Ordu’nun Fatsa ilçesinde üniversite öğrencilerinin kaldığı KYK yurdunda ise asansör halatları koptu, 4 öğrenci tedbir amaçlı hastaneye kaldırıldı. Dahası var uzatmayalım. Tartışmalar devam ederken, Gençlik ve Spor Bakanı Osman Aşkın Bak, bakanlığa ait bütçe görüşülürken üniversite öğrencisi 22 yaşındaki Zeren Ertaş’ın, 27 Ekim’de asansörde sıkışarak hayatını kaybetmesi sonrası başlayan tartışmalara dair konuştu. Bakan Bak’a göre Bakanlığa bağlı 830 öğrenci yurdunda periyodik asansör bakım ve denetimleri yapılıyor. Bakan Bak, “Aydın Güzelhisar Kız Öğrenci Yurdumuzun yıllık asansör bakımı 13 Temmuz 2023’te yapılmıştır. Diğer bütün tesislerimizde olduğu gibi yine Aydın özelinde de her ay periyodik bakımların yapılmasına devam edilmiştir. Asansörün son bakım tarihi ise 16 Ekim 2023’tür” dedi. Bak ayrıca, tesislerdeki asansörlere karekod koyacaklarını, herkesin karekodu okutarak asansörün tüm bakım sürecini görebileceğini söyledi. Bakan Bak’a göre Zeren Ertaş’ın ölümüne gösterilen tepki, “Siyasi rant amaçlı provokasyon” amaçlı.
YETKİLİLER DE KABUL ETMİŞ
Peki yurtlardaki gerçek ne? Aslında yurtlarda yaşanan sorunların tarihi yeni değil… Öğrenciler aylardır hatta yıllardır uyarıyordu. Sadece öğrenciler mi… Sayıştay da hazırladığı denetim raporları ile uyarıyordu.
Örneğin Sayıştay’ın Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın 2020 yılına ait denetim raporunda, ‘Öğrenci yurdu olarak kullanımına elverişli olmayan binaların kiralanmaya devam etmesi’ başlıklı bir uyarısı var. Yurtlarda fiziki incelemede bulunan Sayıştay denetçileri şöyle diyor:
- "Konut veya işyeri olarak planlanan ve yapılan binaların yurt binası olarak kullanıldığı, ancak binalarda mevzuatın gerektirdiği fiziki ve teknik değişikliklerin yapılmadığı görülmüştür."
- "Binaların genelinde yangın söndürme ve algılama sistemleri, havalandırma sistemleri, asansör nitelikleri, altyapı sistemleri, yemekhane kapasiteleri, engelli kullanım alanları, ortak kullanım alanlarının kapasitesi ve niteliğinde asgari şartlar sağlanmamaktadır."
Peki böyle kaç bina-blok var dersiniz? Sayıştay, yangın söndürme ve algılama sistemleri, havalandırma sistemleri, asansör nitelikleri, altyapı sistemleri ve ortak kullanım alanları kapasitesinin yurt için uygun olmadığı tespit edilen 169 bina/blok olduğunu tespit etmiş. Raporda 2019 yılı raporlarında da aynı uyarın yapıldığı notu da düşülmüş.
Uyarıya dair ilgili yetkililerden verilen yanıta göre ise durum daha da çarpıcı. Yanıtta 2013 yılında acil yurt ihtiyacının karşılanması için “yapı sınıfı ve fiziki durumu yurt niteliği taşımayan binaların öğrenci yurdu olarak kullanılmak üzere kiralanmak durumunda kalındığı, yurt olmaya elverişli olmayan binaların standartlara uygun yeni yurt binaların temin edilmesi veya inşa edilmesi durumunda boşaltılacağı” belirliyor. Kısacası sorun 2013’ten beri devam ediyor.
YEMEK SORUNU DA SAYIŞTAY RAPORUNDA... SORUNLAR TESPİT EDİLMİŞ AMA İŞLEM YAPILMAMIŞ
Yurtlardaki sorun sadece binalarla sınırlı değil. Sayıştay’ın 2021 yılına ait denetim raporunda da buna dair bulgular var. Raporda bilhassa “Ankara, Eskişehir, Bursa ve İstanbul illerinde yurtlarda faaliyet gösteren kafeterya, lokanta, kantin, berber, bayan kuaförü vb. küçük işletmelerde yerinde yapılan denetimlerde hizmet kalitesini güvence altına almak amacıyla öngörülen bazı önlemlerin etkin şekilde uygulamaya geçirilmediği” belirtiliyor. Öyle ki bu işletmelerde belgeli aşçı çalıştırılmıyor, taahhüt edilen sayıda personel yok, hatta satılan bazı malların etiketi de yok. Dahası yetkililer tarafından yapılan denetimlerde bu eksiklikler fark edilmiş ama bu işletmelere herhangi bir yaptırım uygulanmamış, uyarı dahi yapılmamış. Bunları biz değil Sayıştay söylüyor. 2019 yılında da aynı sorunların yaşandığı Sayıştay raporlarında sabit. 2020 yılında da pandemi nedeniyle yerinde denetim yapılmadığı için bulguların tespit edilemediği söyleniyor.
2021 ve 2022 yılı raporlarında ise bu bulgular Sayıştay raporlarında yer almıyor. Sorun çözülmüş olmalı diye düşünüyor insan.
Peki çözüldü mü?
Günlerdir peşi sıra yurt yemeklerinden zehirlenen öğrencilere dair gelen haberler çözülmediğinin habercisi gibi.
Son haber yaklaşık Bakanlığa bağlı İstanbul Küçükçekmece’de bulunan Fatma Refet Angın yurdundan. Yaklaşık 200 öğrencinin zehirlendiği yurtta; yurt yönetimi tepki gösteren, haber kanallarına röportaj veren öğrencilerin ifadesini alıyor.
12 YILDA VAAT ÇOK, ÇÖZÜM YOK
Sayıştay 2013 yılında yurt yetersizliğe nedeniyle uygun olmayan binaların yurt yapıldığını kayıt altına alırken, 2011’deki seçim vaatlerinde, yani tespitten 2 yıl önce, 2023’ü işaret ediyor ve “gençlerin tüm yurtlarda tek veya 3 kişilik odalarda konaklaması sağlanacak” diyordu. 2015 Seçim Beyannamesi’nde “Yurtlarımızın standartlarını yükselttik. Koğuş tipi odalardan, modern odalara geçiş yaptık” deniyordu.
2023 Seçim Beyannamesi’sinde ise “Yurtların gerekli altyapı ve fiziki kapasite ile niteliğini günün koşullarına göre sürekli olarak artırmaya devam edilmesi” vaadediliyordu.
Oysa gelinen noktada Bakanlık KYK yurtlarındaki kapasite sorununu mevcut odalara, “Yatak atarak” çözmeye çalışıyor. 2021 yılında 734 bin 239 olan KYK yurtlarındaki yatak sayısı, 2023-2024 eğitim öğretim dönemi için 850 bine çıkarılırken 2021-2023 döneminde yaşanan 115 bin 761’lik kapasite artışına yönelik detaylar ise dikkati çekiyor. Kapasite artırım çalışmalarının ardından mevcut yurtların yatak sayısı 85 bin 512 artırılırken buna karşın yıl içinde hizmete açılan yurt ve bloklardaki toplam yeni yatak kapasitesi yalnızca 62 bin 594’de kaldı. Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu'nda Gençlik ve Spor Bakanlığı'nın bütçesi görüşülürken Bakan Osman aşkın Bak, 830 yurttaki yatak kapasitesinin 955 bin olduğunu duyurdu. İktidarın, “Cumhuriyet tarihinin en yüksek kapasitesine ulaşıldı” dediği KYK yurtlarındaki kapasite artışının büyük bölümü, mevcut yurtlara fazladan yatak eklenerek sağlanıyor.
