Pakistan’dan sınır dışı edilen Afganlar: Nereye döneceğiz?

Syed Muhammed, Afganistan-Pakistan sınırına kadar omuzlarında taşıdığı hasta annesi için bir doktorun yazdığı reçeteyi tutuyor. Ancak ilaç alabileceği bir dükkan yok. “Bu kağıt ne işime yarayacak? Burada pazar yok. Hiç param yok. Şimdi annem için ilacı nereden bulacağım?​” diye soruyor El Cezire muhabirine.

Muhammed, Pakistan hükümeti tarafından çarşamba gününe kadar ülkeyi terk etmeleri emredilen yaklaşık 1.7 milyon Afgan mülteci ve göçmen arasında yer alıyor. Son tarihe kadar ülkeyi terk etmeyen “yasa dışı” yabancı uyrukluları gözaltına almak için ülkenin dört vilayetinde “bekletme merkezleri” kuruldu.

Mülteci ve göçmenlerin çoğu Pakistan’ın kuzeybatısındaki Khyber Pakhtunkhwa eyaletinde bulunan Torkham sınır kapısında toplandı ve Pakistan Ulusal Veri Tabanı Kayıt Kurumu yetkilileri tarafından yürütülen çıkış formalitelerini bekliyor.

BARINAK YOK, AÇIK ARAZİDE UYUYORLAR

Evrak işleri büyük bir kuyruk oluşmasına neden oldu. Barınak olmadığı için aileler kamyonların üstünde ve açık arazide uyumak zorunda kaldı. Hükümetin perşembe gününden itibaren Pakistan’da kalanlara yönelik bir baskı başlatacağı korkusuyla geçiş noktasında kaotik sahneler yaşandı.

Yetkililer Pakistan’da dört milyondan fazla yabancının yaşadığını ve bunların büyük çoğunluğunun son kırk yıldır sığınan Afgan vatandaşları olduğunu söylüyor. Göç 1979’da Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgaliyle başladı ve 11 Eylül sonrası ABD işgali ve 2021’de Taliban’ın Kabil’de hükümeti ikinci kez ele geçirmesi sırasında da devam etti.

Azeemullah Mohmand gib mülteciler hayatlarının tamamen altüst olduğunu ve onlarca yıldır süren çatışmaların ekonomisini bozduğu ve insani bir kriz yarattığı Afganistan’da hayatlarına nasıl yeniden başlayacaklarını bilmediklerini söyledi.

“On yıldan fazla bir süre Pakistan’da yaşadım. Üç çocuğum ve geniş bir ailem var; hükümet bize uygun belgeler sağlama sözünü yerine getirmediği için geri itiliyoruz. Param yok, çatım yok. Nereye geri döneceğim?​” diye soruyor.

“Bizi zaten kovuyorlar, neden kuyruklarda bekletip daha da aşağılamak zorundalar? Bırakın gidelim artık” diyor Noor Agha isimli mülteci de. Beş yıldan fazla bir süre Pakistan’da kalan 25 yaşındaki Agha, salı gecesi sekiz kişilik ailesiyle birlikte sınır dışı merkezine ulaşmış.

“ONURLU BİR ÇIKIŞ BİLE SAĞLAMIYORLAR”

Pakistan’ın en kalabalık eyaleti olan Pencap’ta dört yıldan uzun süredir çalışan 38 yaşındaki Afgan işçi Sardarullah da kadınlar ve çocuklar için mahremiyetin olmamasından şikayetçi: “Burada açıkta oturuyoruz, sığınacak bir yerimiz yok, tuvalete gidecek bir yerimiz yok, doğru düzgün oturacak bir yerimiz yok. Önce bizi ülke dışına atmak istiyorlar, sonra da bize onurlu bir çıkış sağlama sözlerini bile yerine getirmiyorlar.”

Torkham sınır kapısından 6 km uzaklıktaki Landi Kotal’da sınır dışı işlemlerini denetleyen yetkili Fazal Rabbi, çarşamba günü binlerce kişinin kimlik tespit işlemlerinin tamamlanmasını beklediğini söyledi.

El Cezire’ye konuşan Rabbi, “Sürenin dolmasından sonraki ilk gün, bu nedenle doğal olarak çok fazla telaş var ve işler biraz yavaş ilerliyor” diye konuştu. Rabbi, hükümetin geçişte daha iyi olanaklar sağlamaya çalıştığını söyledi: “Burada portatif tuvaletler kurduk ve önümüzdeki günlerde daha yoğun bir insan akını olacağı düşüncesiyle daha fazlasını kuruyoruz. İl yetkilileri de yağmur yağması ya da soğuk olması durumunda insanlara barınak sağlamak için bize çadır temin etti.”

AF ÖRGÜTÜ: MÜLTECİLERE YÖNELİK TACİZ DURDURULMALI

Uluslararası Af Örgütü salı gecesi yaptığı açıklamada “Pakistan, geri göndermeme ilkesi de dahil olmak üzere uluslararası yasal yükümlülüklerini yerine getirmeli ve ülke genelinde Afgan mültecilere yönelik baskı ve tacizi durdurmalıdır” dedi:

“1.4 milyondan fazla mülteci, sığındıkları ve ev olarak adlandırdıkları yerlerden sökülüp atılma riski altında. Pakistan’ın, ailelerin evsiz bırakıldığı, geçim kaynaklarına ve temel hizmetlere erişimlerinin engellendiği ve sert kış ayları öncesinde ayrı düştükleri bir kriz yaratmaktan kaçınmak için bugün hızla harekete geçmesi için hala zaman var.”

İnsan Hakları İzleme Örgütü de, Pakistan hükümetinin yasal statüsü olmayan Afgan sığınmacıları Afganistan’a dönmeye zorlamak için “tehdit, istismar ve gözaltı yöntemlerini kullandığını” söyledi:

“Afganistan’daki durum kaçan birçok kişi için tehlikeli olmaya devam ediyor ve sınır dışı edilmeleri onları hayatlarına ve refahlarına yönelik tehditler de dahil olmak üzere önemli güvenlik risklerine maruz bırakacaktır.” (DIŞ HABERLER)