SES: Bakanlığın gözbebeği, bütçenin kara deliği şehir hastanelerine yatırım sürüyor

Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES), Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşülmeye başlanacak olan sağlık bütçesi görüşmeleri öncesinde, SES Genel Merkezi'nde açıklama gerçekleştirdi. 2024 Bütçesinin vergiler yoluyla halkın omuzlarına bindirilen savaş yanlısı bir bütçe olduğunu ifade eden SES Eş Genel Başkanı Gönül Adıbelli, sağlık bütçesinde şehir hastanelerinin hâlâ kara delik görevini sürdüğünü ifade etti. Sağlık bütçesinden şehir hastanesine ayrılan pay ile 35 adet Dışkapı Yıldırım Beyazıt EAH yapmanın mümkün olduğunu söyleyen Adıbelli, "Bugün deprem bölgesi için yurttaşa ek vergiler getiren hükümetin şehir hastanelerinin 1 yıllık bedelinin yarısı ile deprem bölgesinin sağlık altyapısını yeniden inşaa edebilir" dedi.

Adıbelli, 2024 bütçesini enflasyonist ve seçim yatırımı olan, kaynakların daha fazla sermayeye aktarıldığı, vergiler yoluyla yükün halkın omzuna bindirildiği, kamusal hizmetlerde kesintiye uğrayan, otoriterleşmeyi derinleştiren bir savaş bütçesi olarak değerlendirdiklerini ifade etti. Bütçe değerlendirmelerinin bu dönemin belirleyici özellikleri göz önüne alınarak yapılması gerektiğini ifade eden Adıbelli, "Bütçenin sadece teknik açıdan değerlendirmesiyle ya da siyasal iktidardan istenecek ekonomik taleplerle sınırlandırılmamalıdır" diye konuştu.

TÜİK'İN ENFLASYONU SAĞLIK ENFLASYONUN DA ALTINDA

2019 yılından bu yana bütçenin açık vermediği dönemin olmadığını söyleyen Adıbelli, "Türkiye'de 2024 için toplam sağlık harcamaları yüzde 56'lık artışla 931 milyar olarak hesaplanmıştır. TÜİK'e göre 2023 Ekim ayı itibariyle yıllık enflasyon 61,36, ENAGRUP'a göre yüzde 126,18'dir. TÜİK'e göre sağlık alanında gerçekleşen enflasyon ise yüzde 81,30'dur. Sağlık bütçesindeki yüzde 56'lık artış TÜİK'in belirlemiş olduğu tüm ürünlerde gerçekleşen enflasyonun 16 puan, sağlık enflasyonunun ise 26 puan gerisindedir. Resmi enflasyonun dahi altındaki artış hem reel hem de resmi enflasyona göre sağlık bütçesinin artmadığını azaldığını göstermektedir. Dolar kuruna göre toplam sağlık harcaması 24,6 milyar dolardan 25,3 milyar dolara çıkmıştır. Bu artış nüfus artışı düşünüldüğünde harcama düzeyinin aynı seviyede kaldığını göstermektedir. Kişi başına günlük sağlık harcaması 18,7 TL'den 29,3 TL'ye arttığı gözükse de, harcamalar dolar kuruna göre salgın öncesi dönemin gerisinde kalmıştır" dedi.

TERCİH YİNE TEDAVİ EDİCİ SAĞLIK HİZMETLERİ

Sağlık Bakanlığı bütçesinde büyüme gözükse bile sağlık harcamaları açısından enflasyon, dolar kuru artışları vb. değerlendirildiğinde aslında toplam bütçe içinde sağlık bütçesi payının artmadığını rahatlıkla görebildiklerini ifade eden Adıbelli, "Sağlık Bakanlığı'nın 2024 yılı bütçe teklifine baktığımızda şunları görmekteyiz: Metalaşmış, ticarileşmiş tedavi edici hizmetler en büyük paya sahiptir. Ödeneklerin ne kadarının "tedavi edici hizmetlere" ne kadarınınsa "koruyucu hizmetlere" ayrıldığı önemlidir. Bu gösterge bile tek başına sağlık politikalarının ne olduğunu görmemizi sağlamaktadır. Yıllardır sağlık bütçesinin genel bütçe içerisindeki payının yüzde 10'un üzerine çıkarılmasını talep etmemize rağmen pay düşmüştür. Bu da yetmezmiş gibi koruyucu sağlık hizmetlerine ayrılan oran yüzde 28,6'ten yüzde 27,6'ya düşmüştür. Tedavi edici hizmetlere ayrılan oran ise yüzde 69,5'ten yüzde 70,8'e çıkmıştır "dedi.

"ŞEHİR HASTANELERİ HÂLÂ KARADELİK"

"Kamu Özel Ortaklığı" uygulamalarının bir örneği olarak uygulamaya konan şehir hastanelerinin 2024 bütçesinde de kara delik görevi görmeye devam ettiğini ifade eden SES Eş Genel Başkanı, "2024'te şehir hastanelerin hizmet bedelinde yüzde 38'lik artış yapılmış kira bedelinde ise yüzde 108'lik artış yapılmıştır. Toplam bütçe ise 46,7 milyar TL'den yüzde 79'lik artış ile 83,7 milyar TL'ye çıkmıştır. 2023 bütçe görüşmelerinde 2024 şehir hastanelerin bütçe tahmini 60.269.000.0002 olarak hesaplanmıştı. 2024'te 2023'te belirlenen tahminin yaklaşık 1,39 katı bütçe ayrılmıştır. Sağlık Bakanlığın 2024 bütçe teklifine göre Sağlık Bakanlığı bütçesinin yüzde 11,4'u şehir hastanesine aktarılacaktır. 2024'te 851.264.000.0003 toplam sağlık harcaması gerçekleştirecek SGK'nın toplam sağlık harcamasının yüzde 10'ne denk gelen ödeme şehir hastanelerine aktarılıyor. Şehir Hastanelerinin 2024 yılında günlük maliyeti 229 milyon TL, Sağlık Bakanlığı 2024 bütçesi 732.562.378.000 TL olup, bu bütçenin 518.331.810.000 TL'si tedavi edici hizmetlere ayrılmıştır" diye konuştu.

HASTA BAŞINA AYRILAN PARANIN 6 KATI ŞEHİR HASTANELERİNE

Adıbelli hastane başına ayrılan paranın tam 6 katının şehir hastanelerine ayrıldığını söyleyerek, "2024 bütçesi üzerinden değerlendirme yaptığımızda; Sağlık Bakanlığına bağlı hastane başına 800.614.620 TL, şehir hastaneleri başına ise 4.923.359.882 TL bütçe ayrılmıştır" dedi. Adıbelli 600 yataklı Ankara Dışkapı Yıldırım Beyazıt EAH ihalesinin 2.419.919.000 TL'ye gerçekleştiğini söylerek, "Şehir hastanesine ayrılan bütçe ile 35 tane Dışkapı Yıldırım Beyazıt EAH yapmak mümkündür" diye konuştu. 17 Şehir hastanesinin sadece 1 yıllık bedeli ile 35 tane 600 yataklı hastane yapmanın mümkün olduğunu söyleyen Adıbelli, "25 yıllık bütçeye yükü bu hastanelerin 875 tane Dışkapı EAH kadar. Yani 17 hastanenin 25 yıllık bedeli ile Sağlık Bakanlığının elinde bulunan 915'e yakın hastaneyi yenilemek mümkün" ifadelerini kullandı.

“BÜTÇEDEN SAĞLIK EMEKÇİLERİNİN PAYINA DÜŞEN ANGARYA”

Açıklamanın devamında "Deprem bölgesinde Sağlık Bakanlığına ait 27, üniversitelere ait 6 ve özel sektöre ait 9 olmak üzere bölgedeki toplam 42 hastane binası ağır ve orta hasarlı durumdadır. Az hasarlı hastane binalarının sayısı ise Sağlık Bakanlığında 75, üniversitelerde 12 ve özel sektörde 7 olmak üzere toplam 94'tür.Bölgede zarar gören ikinci ve üçüncü basamak Sağlık Bakanlığı hastanelerinin onarımı ile onarım yapılamayacak durumdaki binaların yeniden yapımı kapsamında 45,3 milyar TL (2,4 milyar dolar); cihaz ve tefriş ihtiyacı için de 13 milyar TL (688 milyon dolar) olmak üzere yaklaşık 58,3 milyar TL (3,1 milyar dolar) maliyet oluşmuştur. Hasar tespit çalışmaları devam eden birinci basamak sağlık tesislerindeki hasar tutarının 14 milyar TL (742 milyon dolar) olduğu tahmin edilmekteydi" diyen Adıbelli, bugün deprem bölgesi için yurttaşa ek vergiler getiren hükümetin şehir hastanelerinin 1 yıllık bedelinin yarısı ile deprem bölgesinin sağlık alt yapısını yeniden inşaa edebileceğini ifade etti.

Personel giderlerinin Sağlık Bakanlığı bütçe içerisindeki payı 2023 bütçesinde yüzde 46, 2024 ise yüzde 55 olarak göründüğünü ifade eden Adıbelli, "Yoksullaşma, angarya çalışma koşulları, düşük ücretler ve şiddet başta olmak üzere çeşitli baskılarla karşılaşan sağlık emekçilerinin birçoğu yurtdışına gitmeye çalışmaktadır. Artık sağlık emekçilerinin birçoğu Almanca başta olmak üzere çeşitli yabancı dillerde eğitim almaya çalışmaktadır" dedi.

“BÜTÇE TEKLİFİNDE YER ALAN HEDEFLER KABUL EDİLEMEZ”

Sağlık Bakanlığı 2024 yılı bütçe teklifinde yer alan hedeflerin neredeyse hiçbirinin kabul edilemez olduğunu ifade eden Adıbelli, talepleri şöyle sıraladı:

1. Bütçe gelirleri içinde gelir vergisi payı artırılmalıdır. Bu artış, gelir vergisi içinde kurumlar vergisi payı artırılarak sağlanmalıdır. Yoksullardan, emekçilerden, ücretlilerden alınan direkt ve dolaylı vergi payları azaltılmalı, sermaye sahiplerinin vergi sorumluluğu arttırılmalıdır.
2. Sağlık hizmetleri harcamalarında merkezi bütçenin payı arttırılmalıdır.
3. Sağlık Bakanlığı bütçesinin genel bütçe içindeki payı yüzde 10'un üzerine çıkarılmalıdır. SGK pirimgelirleri içinde çalışanların ve kendi hesabına çalışanların payı azaltılmalı, patronların payı artırılmalıdır. SGK'ye genel bütçeden aktarılan pay artırılmalıdır.
4. Sağlık hizmetleri harcamalarında merkezi devlet harcamalarının payı artırılmalı, SGK ve hanehalkları harcamalarının payı azaltılmalıdır. Katkı-katılım, ilave ücret gibi hiçbir ad altında halktan sağlık hizmetleri için ücret alınmamalıdır.
5. Sağlık emekçilerine ek ödeme, teşvik vb. adlarla yapılan, ekip anlayışını bozan, rekabet oluşturan ve çalışma barışını bozan ödeme yöntemi yerine yoksulluk sınırının üzerinde, tek kalemde, tamamı emekliliğe yansıyacak şekilde temel ücret ödenmesine başlanmalıdır. Temel ücret üzerine yapılan işin niteliği ve riski, eğitim durumu, kıdem yılı gibi kriterler ile giydirilmiş ücret belirlenmelidir. Hiçbir şekilde ek ödeme oranları temel ücretin %10'unu geçmemelidir.
6. Sağlık hizmetleri sunumu kamunun sorumluluğundadır. Tümüyle kamusal olarak verilmelidir. Özel sağlık kurumlarına aktarılan her türlü pay kaldırılmalıdır. Kamu sağlık kurumları ve sağlık eğitimleri için bütçeden ayrılan pay yükseltilmelidir.
7. Sağlıklı bir toplum için tedavi edici hizmetler yeterli değildir. Koruyucu sağlık hizmetlerinin yeniden ele alınması ve güçlendirilmesi gerekmektedir.

(Ankara/EVRENSEL)