AB Komisyonu "demokratikleşmede geriye gidişi sürüyor" dedi, Dışişleri Bakanlığı tepki gösterdi

Dışişleri Bakanlığı, Avrupa Birliği (AB) Komisyonu'nca hazırlanan Türkiye raporuna tepki gösterdi. Bakanlığın açıklamasında, "Raporda yer alan yargı ve temel haklar faslındaki haksız eleştirileri tümüyle reddediyoruz. Haksız iddialarda bulunulması AB'nin samimiyetsiz yaklaşımının tezahürüdür" ifadeleri yer aldı.

Öte yandan aynı gün Yargıtay, AYM'nin Can Atalay hakkında verdiği 'ihlal' kararını tanımadı ve kararı veren üyeler hakkında suç duyurusunda bulundu.

AB'nin yıllık raporunda Türkiye'nin demokratik kurumlarının işleyişinde ciddi eksiklikler bulunduğu belirtilerek, "Türkiye’nin demokratikleşme alanında geriye gidişi sürüyor" denildi.

AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile Komşuluk ve Genişleme Komiseri Oliver Varhelyi, AB ile tam üyelik müzakerelerini yürüten, aday ve aday olmak isteyen 10 ülkeyle ilgili genişleme raporlarının yayınlanması dolayısıyla Brüksel’de basın toplantısı düzenledi.

Türkiye’nin demokratikleşme alanında geriye gidişinin sürdüğü tespitinin yapıldığı raporda, özellikle başkanlık sistemindeki yapısal sorunların devam ettiği uyarısı yapıldı. Son seçimlere atıfta bulunulan raporda, medyada haberlerin “tek taraflı verilmesi ve adayların eşit şartlara sahip olmamasının” iktidara “haksız bir avantaj sağladığı” kaydedildi. Anayasaya göre yetkilerin Cumhurbaşkanlığı düzeyinde merkezileştirildiği, yürütme, yasama ve yargı arasında sağlıklı ve etkili bir kuvvetler ayrılığı sağlanamadığı eleştirisi yapılan raporda, etkin olmayan denge ve denetleme mekanizması yüzünden yürütme organının demokratik olarak yalnızca seçimler yoluyla hesap verebilir hale geldiği belirtildi.

"YARGI BAĞIMSIZLIĞINDA CİDDİ GERİLEME"

İktidarın “terörle mücadele tedbirlerinin” orantılı olması gerektiği belirtilen rapordu, bunun hukukun üstünlüğü, insan hakları ve temel özgürlükler ilkelerine tam uyumlu biçimde yapılması gerektiği ifade edildi. Sivil toplum konularında da ciddi gerilemenin devam ettiği ifade edilen raporda, “Sivil toplum kuruluşları artan baskıyla ve faaliyet alanlarının daralmasıyla karşı karşıya kaldı; bu durum ifade, örgütlenme ve toplanma özgürlüklerinin kısıtlanmasına neden oldu” denildi. Yargının bağımsızlığı alanında ciddi gerilemenin devam etti ve son yıllardaki çok sayıda yargı reformu paketine rağmen yargı sistemindeki yapısal eksiklikler giderilmediği eleştirisi yapılan raporda, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) bazı kararlarının uygulanmamaya devam edilmesinin endişe verici olduğu ifade edildi.

Euronews’te yer alan haberde raporda dile getirilen eleştiriler şu şekilde sıralandı:

• Genel insan hakları durumu iyileşmedi. İfade özgürlüğü konusunda ciddi gerileme devam etti.
• Gazetecilerin, yazarların, avukatların, akademisyenlerin, insan hakları savunucularının ve eleştirel seslerin faaliyetlerine yönelik geniş kısıtlamalar, özgürlüklerini kullanmalarını olumsuz etkilemeye devam etti.
• Ulusal güvenlik ve terörle mücadeleye ilişkin ceza kanunlarının uygulanması AİHS'ye aykırı olmaya ve AİHM içtihadından sapmaya devam etti.
• Mayıs 2023 seçim kampanyası, ifade özgürlüğüne yönelik kısıtlamalara tanık oldu.
• Hem özel hem de kamu medyası, kampanyaya ilişkin yayınlarda editöryal bağımsızlığı ve tarafsızlığı garanti etmedi, bu da seçmenlerin bilinçli bir seçim yapma olanağını azalttı.
• Mevzuatın ve uygulamanın Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'na, Avrupa standartlarına ve Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmelere uygun olmadığı toplantı ve örgütlenme özgürlüğü alanında ilerleme kaydedilmedi.
• Barışçıl gösterilere defalarca yasaklamalar, orantısız güç kullanımı ve müdahaleler yaşandı. Göstericiler soruşturmaya tabi tutuldu.
• Azınlıklara LGBTIQ bireylere karşı toplumsal cinsiyete dayalı şiddet, ayrımcılık ve nefret söylemi hala ciddi bir endişe kaynağı yaratıyor.”

BAKANLIK TEPKİ GÖSTERDİ

Bakanlık, AB Komisyonu'nun 2023 yılı Türkiye raporu hakkında yazılı açıklama yaptı.

Açıklamada, "2023 yılı Türkiye Raporu, ülkemiz için Komisyon tarafından hazırlanan 25. Rapor olmasına rağmen, AB’nin ülkemize karşı haksız ve önyargılı yaklaşımını muhafaza etmesi, pek çok tehditle karşı karşıya olan kıtamızın geleceği açısından kaygı vericidir" ifadesi kullanıldı.

Açıklamada, rapordaki ifadelere ilişkin şunlar kaydedildi:

"Özellikle siyasi kriterler ile Yargı ve Temel Haklar faslındaki mesnetsiz iddiaları ve haksız eleştirileri tümüyle reddediyoruz. 23. Yargı ve Temel Haklar ile 24. Adalet, Özgürlük ve Güvenlik fasılları tüm çabalarımıza rağmen, 2009 yılından itibaren bir üye ülkenin siyasi engeli yüzünden açılamamışken üye ülkeler bakımından kendi aralarında bile tartışmalı temel haklar alanındaki pek çok konuda ülkemize yönelik haksız iddialarda bulunulması, AB’nin samimiyetsiz ve çifte standartlı yaklaşımının bir tezahürüdür.

Bir yandan aday ülke Türkiye ile dış politika, bölgesel gelişmeler, güvenlik, savunma ve sektörel konularda mevcut üst düzey diyalog ve işbirliği mekanizmalarını engellerken diğer yandan bu kritik alanlarda AB politikalarına uyumumuzun azaldığını ileri sürmek en hafif tabirle tutarsızlıktır. Keza Türkiye’nin Gümrük Birliği yükümlülüklerini yerine getirmemesinin ikili ticari ilişkilerin önünde bir engel olduğu iddia edilirken bu engellerin aşılmasına imkan verecek güncelleme müzakerelerinin siyasileştirilerek engellenmesi de, AB’nin benzer çelişkilerinden biri olmaya devam etmektedir."

Açıklamada, "Metinde bir eleştiri olarak yer verilen, ülkemizin Hamas-İsrail savaşına dair tutumunun AB’yle tamamen uyumsuz olduğu yolundaki tespiti ise esasen övgü olarak değerlendiriyoruz. Orta Çağ karanlığından 21. yüzyılda hortlamış sivil bir katliamın karşısında tarihin yanlış yerinde duran AB’ye, evrensel değerlere, uluslararası hukuka ve insancıl ilkelere dayalı politikaların sadece Ukrayna veya Avrupa’nın başka bir bölgesi için değil, Ortadoğu dahil tüm dünyada geçerli olması gerektiğini hatırlatma gereği duyuyoruz" ifadelerine yer verildi.

Raporun Doğu Akdeniz, Ege ve Kıbrıs konularındaki bölümlerine ilişkin de şunlar kaydedildi:

"Her zamanki gibi, gayrihukuki, gerçek dışı ve maksimalist Rum/Yunan tezlerini yansıtması, ülkemizin ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin haklı politikalarını görmezden gelen dışlayıcı tutumun sürdürülmesi, Kıbrıs Türklerinin haklarının yok sayılması ise AB’nin dayanışma kisvesi altında taraflı ve haksız tutumunu bir kez daha gözler önüne sermektedir. Bu vesileyle, Kıbrıs meselesinin çözüm sürecinin formatının Ada’daki iki taraf, üç Garantör ve Birleşmiş Milletler Teşkilatı olduğunu, AB’nin geçmişteki süreçlerdeki rolünün tarafların rızasıyla gözlemciliğin ötesine geçmediğini, herhangi bir şekilde söz sahibi olmadığını vurgulamak isteriz. AB’nin Kıbrıs’ta olası bir çözüme dair Rum tezlerini kayıtsız şartsız savunmaktan ibaret beyanlarının Türkiye ve Kıbrıs Türk tarafı nezdinde ne bir değeri ne de bir bağlayıcılığı bulunduğunun ve çözüm sürecine hizmet etmektense zarar verdiğinin artık idrak edilmesi gerekmektedir."

Açıklamada, raporda Türkiye ekonomisinin gelişmişliğine, Birlik içindeki rekabet baskısı ve piyasa güçleriyle baş edebilme kapasitesinin vurgulanmasının yanı sıra, Gümrük Birliği'nden bu yana mevzuatını AB müktesebatı ile uyumlaştıran Türkiye'nin pek çok alanda AB standartlarına uyum sağladığı gerçeğinin raporda yer bulmasının izlenilen kararlı politikaların bir yansıması olduğu belirtildi.

Mevcut uluslararası konjonktürde, AB'nin genişleme politikasını hakkaniyetli ve kapsayıcı bir zeminde yürütmesi elzem olduğu işaret edilen açıklamada, "Türkiye-AB ilişkilerinin her alanda güçlendirilmesi gereğinin geçmişe göre daha fazla önem arz ettiği, bizzat AB tarafından da kabul edilen bir gerçektir. Tek taraflı ve haksız eleştirilerin yerine, işbirliği ve diyalog ruhuyla hareket edildiği takdirde, AB ile ilişkilerimizi daha sağlam temellere oturtmaya ve ortak çıkarlarımız doğrultusunda işbirliğimizi güçlendirmeye her zaman açığız. Adaylığımızı kağıt üzerinde kuru bir cümle olarak değil, AB’nin eylem ve söylemlerinde, somut adımlarında görmek istiyoruz" ifadeleri kullanıldı.

Açıklamada, deprem felaketi nedeniyle yaşanan zor zamanlarda AB'nin Türkiye'yle dayanışma içerisinde olduğunu göstermesinin "önemli ve kıymetli" olduğunun altı çizildi ve AB'nin, Türkiye'nin katılım sürecinin önündeki engelleri kaldırmaya, daha fazla sorumluluk üstlenmeye ve ahde vefa ilkesinin gereklerini yerine getirmeye davet edildiği bildirildi.

(HABER MERKEZİ)