Eğitimde ‘aslan payı’ndan çocuklara açlık düşüyor | Bir öğün ücretsiz yemeğe bütçe istiyoruz!

Nisa Sude DEMİREL
İstanbul

Milli Eğitim Bakanlığının 2024 yılı bütçesi, bugün Meclis Plan ve Bütçe Komisyonunda görüşülecek. Eğitim Sen Merkez Kadın Sekreteri Simge Yardım ve Tüm Öğrenci Velileri Dayanışma Derneği (ÖVDER) İzmir Şube Yöneticisi Orhan Yüce, ‘aslan payı’ ayrılan eğitimden çocuklara ‘açlık’ düştüğünü söylerken, EMEP Milletvekili Sevda Karaca ise “Emekçiler de çocukları da bütçeden payına düşeni istiyor” diyerek, bir öğün ücretsiz yemeğe bütçe istediklerini söyledi.

SEÇİM VAADİ İDİ, 2024 BÜTÇESİNDE DE YOK

Türkiye’de 5 yaş altı çocukların bodurluk oranı yaklaşık yüzde 10’larda. Her geçen gün bu rakamların daha da arttığı tahmin ediliyor. Ekonomik krizin derinleşmesiyle birlikte ailelerin alım gücü düştü. Sağlıklı beslenemeyen çocuklarda bodurluk oranı arttı ve daha sık hastalanıyorlar. Kocaeli Ekmek ve Gül Kadın Dayanışma Derneğinin, 2022’nin eylül ayında başlattığı “Okullarda 1 öğün ücretsiz, sağlıklı yemek” kampanyası ülkenin dört bir yanında yayıldı. Bunun üzerine Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) 2022-2023 eğitim-öğretim yılının ikinci döneminde okul öncesi öğrencileri için ücretsiz öğle yemeği uygulaması başlattı. Ancak uygulama yeni eğitim-öğretim yılında -deprem bölgesindeki 11 il dışında- devam etmedi. 

Dahası eğitime ‘aslan payının’ ayrıldığı söylenen MEB bütçesinde de seçim öncesinde verilen ‘okullarda bir öğün ücretsiz yemek vaadi’ yine ‘hatırlanmadı’, çocukların beslenmesine pay ayrılmadı.

‘ASLAN PAYI’NDAN ÇOCUKLARA NE DÜŞÜYOR?

Bütçeden eğitime ‘aslan payı’ ayrıldığı iddialarını değerlendiren Eğitim Sen Merkez Kadın Sekreteri Simge Yardım, “Aslan payını MEB’e ayırdıklarını söyleseler de bütçenin yüzde 81’inin personel gideri için ayrıldığı bir noktada çocukların haklarını gözetecek bir bütçeden bahsetmek mümkün değil” dedi. Çocuklar açısından bir öğün ücretsiz, sağlıklı yemeğin elzem olduğunu ifade eden Yardım, “Halkın her geçen gün yoksullaştığı bir süreç eğitim hakkının ihlaline de karşılık geliyor. Artan kantin fiyatlarının da etkisiyle çocuklar aç kalıyor, nitelikli bir eğitim sürecinden bahsetmek mümkün değil” diye konuştu.

Kamu emekçilerinin maaşlarının da her geçen gün eridiğini dile getiren Yardım, “MEB’in bu gerçekliği gören bir bütçe hazırlaması gerekiyor. Ancak buna dair herhangi bir adım olmadığını, bütçenin yine eğitim yatırımlarına, çocuk haklarına ayrılmadığını görüyoruz” dedi. Yardım, tüm çocuklar ve eğitim emekçileri için bir öğün ücretsiz yemek talebinde ısrarcı olduklarını ifade etti.

"TALEBİ DUYMADI, ÜSTÜNE AİDATI RESMİLEŞTİRDİ"

Tüm Öğrenci Velileri Dayanışma Derneği (ÖVDER) İzmir Şube Yöneticisi Orhan Yüce, 2022’nin eylül ayında velilerin talebiyle “Okullarda 1 öğün ücretsiz, sağlıklı yemek” kampanyasını ÖVDER İzmir Şubesi olarak da yaygınlaştırmaya başladıklarını anlattı. Bakanlığın seçimlere giderken okul öncesi kademesinde bir öğün yemek verileceğini açıkladığını hatırlatan Yüce, “Yeni öğretim yılında da birçok demokratik kurum kampanyayı sürdürdü. Bakanlık bunları duymadığı gibi velileri cezalandırarak okul öncesi öğrencilere aidatı resmi hale getirdi. Üstelik aidat ücreti içinde yemek yok. Bu uygulamaya karşı durmak ve bir öğün yemek kampanyasını daha güçlü ve ortak bir çalışma ile sürdürmek zorunlu hale gelmiştir” dedi. Sosyal devletin çocukların okullarda nitelikli, dengeli beslenmesini sağlaması gerektiğinin altını çizen Yüce, “Ancak AKP tek adam yönetimi velileri ve halkı kandırdı. Birçok veli okul ihtiyaçlarını, servis ücretlerini ve beslenme masrafını karşılayamadığı için çocuklarını okula göndermiyor. Tek adam yönetimi özel okullara devlet kasasından milyonları aktarırken devlet okullarını velilerin sırtına daha fazla yıkıyor” diye konuştu.

KARACA: EMEKÇİLER DE ÇOCUKLARI DA BÜTÇEDEN PAYINI İSTİYOR

Emek Partisi Antep Milletvekili, Ekmek ve Gül Dergisi Yayın Kurulu Üyesi Sevda Karaca, bütçe görüşmelerinin devam ettiğini hatırlatarak, “Zaten iktidarın ekonomi politikası orta vadeli programla ayyuka çıkmıştı. Bütçenin görüşüldüğü bu günlerde görüyoruz ki, halkın cebinden ayrılan kaynaklardan yine halka ayrılan bir şey yok. Her şey sermaye için. Günden güne derinleşen yoksulluk en önce soframızdan eksiltiyor, çocukları açlığa mahkum ediyor” ifadelerini kullandı

“Okullarda 1 öğün ücretsiz, sağlıklı yemek” kampanyasının başladığı 2022 senesinde okullarda açlıktan bayılan çocukların olduğunu, velilerin çocukların beslenmesini dolduramadığını anlattığını belirten Karaca, “Benim de içinde bulunduğum Ekmek ve Gül, çocuklara okullarda 1 öğün ücretsiz, sağlıklı ve denetlenebilir yemek kampanyası başlattı. Yerinde olan bu talep, yoksullaşan halk tarafından kısa sürede sahiplenilerek ülkenin dört bir yanına yayıldı. Bakanlık buna karşı hareketsiz kalamadı. Bir eğitim-öğretim dönemi boyunca okul öncesi öğrencilerine yemek verildi. Kadınlar, eğitimin her kademesinde uygulanması için kampanyayı devam ettiriyor” dedi.

‘CEMAATLERE-TARİKATLARA VAR, ÇOCUKLARA YOK’

Ankara’da Tuzluçayır Kadın Dayanışma Derneğinin açtığı davada MEB’in “1 öğün yemek uygulamasını başlattıklarını, bunu genişleteceklerini, çok yerinde bir iş yaptıklarını” yazdığını hatırlatan Karaca, “Yeni eğitim öğretim yılında bu uygulama sessiz sedasız ortadan kaldırıldı. Tasarruf önlemleri dediler adına ancak kemeri çocukların boğazından sıktılar en önce. Madem tasarruf önlemi, çocukların boğazından kestikleriyle neden mescit yapmaya soyundular? Neden dini cemaat ve tarikatlara milyonlar aktardılar? Bunların hepsini sorduk, cevap alamadık” diye tepki gösterdi.

2024 bütçesinde de çocukların beslenmesine ilişkin pay ayrılmadığını vurgulayan Karaca, “Yine özel okullara, MESEM protokolleriyle sermayeye, dini vakıf ve cemaatlere ayrılan kaynaklar anlatılmış. Ancak bu bütçe; emekçiden alınan vergilerle oluşturuluyorsa kaynaklar da emekçilere ayrılmak zorunda. Saray’ın bütçesiyle emeğimizi sermayenin semirmesine harcamaya göz yummayacağız. Emekçiler de çocukları da bütçeden payına düşeni istiyor” dedi.

BESLENME YETERSİZ, ÇOCUKLAR BODUR

Veriler de “okullarda 1 öğün ücretsiz, sağlıklı yemek” verilmesinin elzem olduğunu ortaya koyuyor. Sağlıklı beslenemeyen çocuklarda bodurluk oranı arttı ve daha sık hastalanıyorlar.

Örneğin Türkiye nüfus ve sağlık araştırmasına göre 2018’de beş yaş altındaki çocukların yüzde 6’sı bodur. Derin Yoksulluk Ağı verilerine göre Türkiye’de 15-18 yaş arası çocuklarda bodurluk oranı yüzde 4.6, çok zayıf olanların oranı yüzde 15.6, obezite oranı yüzde 8.3. Para ve diğer kaynakların yetersizliği nedeni ile yeterli gıda bulamayacağı kaygısı taşıyan bireylerin oranı yüzde 23.4.

TÜİK’in Türkiye çocuk araştırması verilerine göre çocukların yalnızca yüzde 12.7’si her gün et, tavuk veya balıktan birini tüketebiliyor. Her gün meyve yiyen çocukların oranı ise yüzde 50.5. Ekmek veya makarna gibi tahıl içeren yiyecekleri her gün tüketen çocukların oranı yüzde 62.4’ken, sebzeyi her gün tüketen çocukların oranı yüzde 33. Bu verilere göre her üç çocuktan biri yoksul hanelerde yaşadı.