Zeytin ile zeytinyağı fiyatı ve zeytin üreticisinin sorunları | Smyrna'dan İzmir'e Kentin Gündemi
Kuraklık ve enflasyon zeytini vurdu. Zeytinyağına verilen 295 lira fiyat tüketici için zeytinyağı fiyatlarının artacağı anlamına gelirken, bu yıl "yok yılı" olan zeytine de ulaşmak artık zorlaşacak.
Fotoğraf: Fatih Polat/Evrensel
İLGİLİ HABERLER
Yaş çaya kilogram başına 30 kuruş fark ödemesi yapılacak
Çiftçiye destek ödemesi 320 milyar lira eksik yapılacak
Ramis SAĞLAM
İzmir
Küresel piyasalarda zeytin fiyatları artarken Türkiye’de de üreticiler ancak üretim maliyetlerini karşılayabilir durumda olduklarını söyledi.
İklim değişikliği ve yüksek enflasyon tarımda etkisini giderek artırıyor. Maliyetlerin artışı zeytin üreticisini derinden etkilerken, iş kolunda 83 yıldır faaliyet gösteren Vakıflar Genel Müdürlüğü, tartışmalı bir karara imza atarak Balıkesir Edremit’teki fabrikasını kapattı.
2022-2023 sezonunda dünyanın önde gelen zeytin üreticisi ülkelerinde rekolte düşüklüğü yaşanması, Türkiye’den zeytin ve zeytinyağına yönelik dış talebin artmasına neden oldu. Ticaret Bakanlığı, artan dış talep nedeniyle yükselen fiyatların önüne geçebilmek için dökme ve varilli zeytinyağı ihracatına yönelik bazı tedbirler aldığını açıklamıştı.
İlk etapta her türlü dökme ve varilli zeytinyağı ihracatında kilogram başına 20 sent kesinti yapılması yönünde düzenleme Cumhurbaşkanı kararıyla 19 Temmuz 2023 tarihinde yürürlüğe girmiş fakat fiyatların yükselmesini engelleyememişti. Tüketici fiyatlarına olumsuz etkinin sürmesi nedeniyle 1 Kasım 2023’e kadar dökme veya varilli zeytinyağı ihracatına yönelik ilave tedbirlerin devam etmesine rağmen fiyat yükselişi ise engellenemiyor.
Zeytin alım fiyatlarını, zeytinde yaşanan sorunları Foça Tariş Zeytinyağı Kooperatifi Başkanı Ercan Yüksektepe, Ziraat Yüksek Mühendisi Hatip Altekin, Zeytin Üreticileri Raşit Dirim ve Fevzi Çetin ile konuştuk. Geçtiğimiz yıllara oranla bu yıl zeytin üretiminin düştüğünü belirten zeytin üreticileri, yaklaşık üç kat fiyat artışının, önümüzdeki günlerde ekonomide yaşanabilecek dalgalanmanın neler getirebileceğini bilemedikleri için karamsar olduklarını söyledi.
AB DESTEK POLİTİKASININ OLUMSUZ YANSIMALARI
Foça Bağarası’da 2003 yılından beri bölgede zeytincilik yapan Raşit Dirim, hem sofralık hem de yağlık zeytin üretimine devam ediyor. Bu yıl açıklanan zeytinyağı fiyatlarını değerlendiren Dirim, “Açıklanan rakamlar maliyetleri karşılaması bakımından şimdilik yeterli görünüyor. Burada farklı bir durum var, açıklanan 295 lira genel bir fiyat değil. Asit yükseldiğinde fiyat 250-260 liraya geriliyor. Büyük üreticiye zarar ettirmediği gibi büyük kârlar da olmaz ama küçük üreticide durumun böyle olduğunu söylememiz mümkün değil” dedi.
Raşit Dirim | Fotoğraf: Ramis Sağlam/Evrensel
Kuraklığa bağlı olarak dünya piyasasında artan zeytinyağı fiyatlarının serbest piyasada oluşan fiyatlar olmadığının altını çizen Dirim, “Avrupa Birliği ortak tarım politikası izliyor. Ortak tarım politikası çerçevesinde İspanya, İtalya ve Yunanistan’da ürettikleri her bir kilo zeytin için 1 avronun üzerinde destek veriyor. Bu desteği vermesinin altında yatan neden ise zeytinyağı ve pamuk ham madde iken fiyatını baskılamak. Çiftçiye destek primi vererek fiyatı aşağıya çekmeyi, Kuzey Avrupa’daki tüketiciye daha ucuz yağ tüketimini amaçlayan AB, çiftçinin ürününü daha kolay satmasını hedefliyor. Bu durum dünya piyasasına olumlu yansımıyor. Destek politikası nedeniyle fiyatların İspanya ve İtalya’da (30-32 lira) baskılanması Türkiye'yi, Suriye'yi ve Afrika’daki ülkeleri olumsuz etkiledi. Fakat yaşanan kuraklık nedeniyle bu ülkelerde fiyatların 3 bin 500 avrodan 8 bin avroya yükselmesine neden oldu” dedi.
"PİYASADA YAĞ SORUNU YAŞANABİLİR"
Zeytin ağacının bakım istediğini belirten ve Bağarası’da 30 yıldır zeytin üreticiliği yapan Fevzi Çetin, Tariş’in bu yıl açıkladığı fiyattan memnun olduğunu söyledi. İklim krizinin ve yüksek enflasyonun zeytin ve zeytinyağı üretim maliyetlerine olumsuz yansıdığını belirten Çetin, “Geçen yıl 8 ton yağ ürettim. Ülkemizde su sıkıntısı, inişli çıkışlı yüksek enflasyon dalgalanması yaşadık. Bize göre iyi olduğunu düşündüğümüz 110 liradan yağı sattık. Fakat kısa bir sürede yağ maliyetleri fırlayınca sevincimiz yarım kaldı. Zeytinyağında bu yıl asit oranı yüksek olduğu için rafine yağ fazla, sızma zeytinyağı olarak dediğimiz yağ az. Bu yüzden piyasada sorun yaşanabilir” dedi.
Fevzi Çetin | Fotoğraf: Ramis Sağlam/Evrensel
Geçen yıl ile bu yıl arasındaki fiyatları değerlendiren Çetin, “Yaklaşık 3 kat artan fiyatların, toptan ve perakende zeytinyağına yansıması benzer artışta olacak gibi görünüyor. Ben bu fiyatlarla marketlerde perakende olarak satılabileceğine inanmıyorum. Tüketicinin zeytinyağı tüketmesi çok zor olacak” diye konuştu.
"EKONOMİDEKİ BELİRSİZLİK FİYATLARA YANSIYOR"
Bölgede yaklaşık 400 üreticiye gönüllü danışmanlık yapan Ziraat Yüksek Mühendisi Hatip Altekin, fiyatlardaki dalgalanmanın yaşanan belirsizlikten kaynaklandığını ifade etti. Maliyetlerdeki artış nedeniyle tüketicinin tüketemez duruma geldiğini belirten Altekin, “Üretici bu durum karşısında yağı stoklayıp kendisi satma yolunu tercih etmeye başladı. Bugün zeytinyağında belirlenen fiyat ülke koşullarında olması gereken bir rakamdı, yoksa üretici çiftçinin üretebilmesi mümkün değildi. Hem zeytinyağı hem de diğer tarımsal ürünlerin fiyatlarının çiftçiyi memnun etmesi gerekir. Tekrar etmek gerekirse 2023 yılının sonuna yaklaştık, ülkemizde yüzde yüzü aşan enflasyon karşısında maliyetlerin önümüzdeki yıl 400 ile 450 liraya çıkması bekleniyor” dedi.
Hatip Altekin | Fotoğraf: Ramis Sağlam/Evrensel
Devletin artık tüketiciye destek olması gerektiğini söyleyen Altekin, “Bunu nasıl yapabilir, çiftçiden 290 liraya alınan zeytinyağına, çiftçiye 30-40 lira arasında destek verirse bu fiyat 220 ile 250 lira arasına geriler, tüketici de zeytinyağına ulaşabilir. Devlet zeytinyağını sübvanse etmezse tüketici zeytinyağı tüketemeyecek” diye ekledi.
"FİYAT YÜKSELDİ, ÜRETİM REKOLTESİ DÜŞTÜ"
Üretici açısından açıklanan fiyatın maliyetleri karşılayabilmesi bakımından kısmi olarak iyi fakat tüketici açısından düşündürücü olduğunu ifade eden Foça Zeytinyağı Kooperatif Başkanı Ercan Yüksektepe, üretimin düştüğünü söyledi.
Ercan Yüksektepe | Fotoğraf: Ramis Sağlam/Evrensel
Zeytinyağı fiyatının olması gerektiği seviyeye çıktığını aktaran Yüksektepe, “Mazot ve gübre girdisi düşünüldüğünde açıklanan fiyatlar ancak maliyetleri karşılayabiliyor. Açıklanan rakam, tarihin en yüksek rakamı gibi görünse de tarihin en yüksek enflasyonu karşısında çiftçinin yüzünün yine güldüğünü söyleyemeyiz” diye konuştu
Dünyada özellikle İtalya ve İspanya’da kuraklık nedeniyle üretimin düştüğünün altını çizen Yüksektepe, “Bu yıl İspanya’da 1 ton açık zeytinyağı 8 bin 400 avro. Bugünkü koşullarda yurt dışında zeytinyağı fiyatları bizimle başa baş gibi görünse de aradaki önemli fark alım gücündeki farklılık, dikkatlerden kaçırılmaması gerekir” dedi.
Evrensel'i Takip Et