Che’yi yeni kuşaklara tanıtmak için... Aleida March: Che ile Yaşamım

Hasan AKARSU

Aleida March, “Che ile Yaşamım” adlı yapıtında, Che Guevara’nın eşi olarak yaşadıklarını anlatır. Che Guevara’nın Türkçeye çevrilmiş önemli yapıtları vardır. Bolivya Günlüğü (Everest, ekim 2007), Küba’da Sosyalizm ve İnsan (Everest, ekim 2007) ve Che ile Yaşamım da katılır onlara. Che Guevara, Küba Devrimi’nde, Latin Amerika devrimlerinde gerilla savaşlarında önemli yararlılık gösterir. İkinci eşi olan Aleida, Che ile anılarını yazarken onu mitleştirmek, ölümsüzleştirmek istemez. Aşkın sonsuzluğunu yansıtırken yeni kuşaklara da Che’yi tanıtır.

Aleida, beş kardeşin en küçüğü olup kırsal kesimde yaşar. Öğretmeni Maria’dan yararlanır. Halk etkinliklerine katılır. Ortaokulu ablası yanında Santa Clara’da okur. Öğretmen olmak ister. Babası küçük çiftçi, annesi Forre, sert mizaçlı, inatçı birisidir. 1952’de Batista’nın darbesiyle siyasete ilgi duymaya başlar. 1953’ten sonra Fidel Castro’yu izler. Eğitim fakültesinde ufkunu genişletir. Hapsedilip Meksika’ya sürgüne gönderilen Fidel’in Küba’yı özgürleştireceğine inanır. 26 Temmuz Hareketinde çalışır. “Biz” olmak amacındadır ve Escambray Dağlarında Komutan Che ile ilk kez karşılaşır. Yeraltı hareketinin üyesi olarak gerilla hareketiyle bağlantı kurar. Che’nin “Minik bir sarışını” olur. Ulusal Devrimci Hareketin önderleriyle buluşur. 15 Ocak 1957’de hükümet binası önüne el bombası atma görevini üstlenir. Gerilla cephesinde, yeraltı savaşında bulunur. Diktatörlüğün genç kuşağı yok ettiğinin ayırdındadır. Che ile karşılaşır, yeni yoldaşlarla tanışır. Hakkında yakalama kararı çıkarılır. Che’nin yanında kalır, onun asistanı olur. Che, Hilda’yla evliliğinden ve kızı Hildita’dan söz ederken bu ilişkisini bitireceğini de belirtir. Diktatörün zırhlı trenine bomba koymayı başarırlar. Batista, Havana’ya kaçar.

Che, Aleida’ya aşk ilan eder. Onu Fidel’le tanıştırır. Fidel de Havana’ya girer. Devrimci hükümetin önder kadroları yetiştirilir. Che, Küba Devrimi’ni yorumlayıp geliştirir. Sanayiye önem verir. Eşine boşanacağını haber verir, Hilda gelir ve anlaşıp ayrılırlar. Aleida, pedagoji eğitimi alır, doktor unvanını kazanır. 02 Haziran 1959’da evlenirler. Che, Fidel’in isteğiyle dış politika temsilcisi olur ve günleri yurt dışında diğer ülkelerde toplantılarla geçer. 1965’te Paris’ten mektup yazar eşine. Küba’da madencilere kolaylık sağlar, fabrikaları kamulaştırır vb. Güvenlik için G-2 Küba istihbarat servisini kurar. Sosyalist ülke heyetlerini ağırlar. Eşi, onunla birlikte Şili ziyaretine katılır, onun dürüstlüğünü sever. 1960’ta kızı Aleidita, 1962’de oğlu Camilo, 1964’te oğlu Ernesto doğar.

ABD, Küba’daki karşı devrimcileri desteklerken, Che ile Fidel, yeni insanın yetiştirilmesine katkıda bulunurlar. Okuma-yazma seferberliği, sanayideki ilerlemeler, sosyalist ülkelerle iyi ilişkiler Küba’nın gelişmesinde etkili olur. Che, bundan sonra 3. dünyadaki devrimci harekete katılır, Afrika’da Kongo’ya gider. Eşine oradan mektuplar yazar. Devrimci güçleri bir arada tutmaya çalıştığını belirtir vb. Eşi onunla Tanzanya’da görüşür. 1966 nisanında Prag’da da buluşurlar. Che, Bolivar ve J. Marti’nin yolundan gider. Bolivya için eğitim çalışmaları yapar. Bolivya Ulusal Kurtuluş Ordusundan umutludur. Ancak, 1967’de Che’nin öldürüldüğü haberi gelir. Haberi Aleida’ya Fidel verir. 18 Ekim 1967’de Devrim Meydanı’nda Che için yapılan törende Fidel konuşur. Halk da “efsane gerilla Che”yi gözyaşlarıyla anar. Aleida, onun bıraktığı boşluğu yaşarken yaşam sürer. 33 yaşındadır ve Che’nin Bolivya Günlüğü eline geçince basılması sağlanır. Aleida, 1975’ten 1991’e kadar milletvekilliği yapar. 1980’e kadar ABD’de araştırma merkezinde çalışır. Arjantin’de, Che’nin yurduna yakın bulur kendini. Bir daha evlenir. Evinin Che Müzesi yapılmasını sağlar. 1995’te Che’nin öldürülüşünden 30 yıl sonra mezarı bulunur ve kemikleri 12 Ekim 1997’de Küba’ya getirilir, 17 Ekim’de onun için son tören yapılır. Çocukları ve on torunu da oradadır. Aleida, bu yazdıklarının noksan olduğunu belirtir ve savaşan kadın yoldaşlarının adlarını da anar.

Che’nin eşi Aleida March, anılarını yazarken Che’nin sosyalist bir gerilla savaşçısı olarak dünyada daha iyi tanınmasına katkıda bulunur. Anlattıkları, kendisini devrime adayan Che’nin örnek yaşamıdır. Aile yaşamından, devrim savaşından fotoğrafların, kitabı zenginleştirdiğini belirtmeliyiz. 

(*) Che ile Yaşamım/ Che’yi Hatırlamak-Aleida March, Anı, Çeviren: Turgay Sivrikaya, Ceylan Yayınları, eylül 2022, 240 sayfa