Eğitimde ‘aslan payı’ velilerin sırtında

Eylem NAZLIER
İstanbul

İktidar bütçeden ‘aslan payını’ eğitime ayırdığını ileri sürerken Milli Eğitim Bakanlığına (MEB) genel bütçedeki ayrılan oran her geçen yıl biraz daha azalıyor. Eğitime ayrılan pay azalırken okulların ihtiyaçları ve giderleri velilerin üstüne yıkılmaya devam ediliyor. İstanbul Sancaktepe’deki Yenidoğan Mevlâna İlköğretim Okulunda velilerden personel maaşı, sigorta, tamir, onarım giderleri için ‘aidat’ adı altında yıllık 300 TL istendi. Okul aile birliği başkanı imzasıyla velilerin WhatsApp gruplarına gönderilen yazıda her öğrenci için yatırılması istenen 300 TL için okul aile birliğinin IBAN hesabı paylaşılarak ödeme makbuzunun teslim edilmesi talep edildi. Yaşananlara tepki gösteren bir veli, düzenli olarak para istendiğini dile getirerek “Devlet okullarında hani eğitim parasızdı?​” diye sordu. Eğitim Sen ise eğitime yeterli bütçe ayrılmadığı için eğitimin yükünün velilerin sırtına yüklendiğine dikkat çekti.

‘DÜZENLİ OLARAK PARA İSTENİYOR’

Gazetemize konuşan konuşan bir veli, okul yöneticilerinin kermes, gezi, tiyatro gibi etkinlikler altında sürekli kendilerinden para talebinde bulunduklarına söyleyerek “Son olarak gönderilen yazıyla bunu bir aidat ödemesi ve belge haline getirmişler. Bizden düzenli olarak para talep ediyorlar. Bu yüzden toplantılara veliler olarak girmek istemiyoruz, biliyoruz ki yine bizden para talep edilecek. Anlayacağınız okullar dilenci durumuna düşürülmüş” tepkisini gösterdi. Çocuğu devlet okulunda okumasına rağmen okulun perdesini, masa örtüsünü kendilerinin aldığını dile getiren veli “Ben bu parayı vermeyi düşünmüyorum. Biz zaten sene başında sınıf için veliler olarak 100 TL toplayıp verdik. Eğitimin bütün yükü velilerin omuzlarında” diye konuştu.

‘ANAYASA’YA DA AYKIRI’

Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim Sen) Merkez Kadın Sekreteri Simge Yardım, uzun yıllardır bu sorunun yaşandığına, iktidarın politikası sonucu eğitimin her geçen gün daha da ticarileştirildiğine işaret etti. Dönem başında velilerden fahiş oranlarda kayıt ücreti ve aidat alındığını hatırlatan Yardım “Bu Anayasa’ya da Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne de aykırıdır, eğitim parasız olmalıdır. Öte yandan ülkede ciddi bir ekonomik kriz yaşanırken, aileler çocuklarını okula göndermekte, çocukların beslenme ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanırken ailelerden bir de para istenmesi kabul edilemez. Okulların ihtiyaçlarını karşılamak velilerin değil bizzat MEB’in ve devletin sorumluluğudur” dedi.

‘EĞİTİME YETRLİ BÜTÇE AYRILMADI’

Bütçe görüşmelerinde iktidar yetkililerinin ‘Aslan payını eğitime ayırdık’ sözlerine de tepki gösteren Yardım, “Böyle olmadığını bu uygulamalardan görüyoruz. Çünkü MEB’in gerçekten çocukların eğitim hakkına, eğitim yatırımlarına dönük dair bütçe ayırmadığını görüyoruz. Aksine MEB bütçesini gerici vakıf, cemaatler ve özel okullara aktararak kendi sorumluluğunu yok saymakta. Bu uygulamalar ısrarla sürdürülen MEB politikası haline geldi maalesef” diye konuştu. Eğitime ve okullara yeteri kadar ödenek ayrılmadığı için okulların ihtiyaçlarının veliler tarafından karşılanmaya çalışıldığını dile getiren Yardım “Çoğu okulda temizlik personeli yok, doğru düzgün temizlik yapılamıyor. Okulların fiziki koşulları da çok kötü. Çocukların iyi koşullarda eğitim almasını sağlamak iktidarın görevidir” ifadelerini kullanarak velilerin zorunlu olmayan bu paraları ödememesi gerektiğini söyledi.

İHTİYAÇ LİSTESİNDE YOK YOK!

Velilere gönderilen belgede aidatın hangi ihtiyaçlar için kullanılacağı da madde madde sıralandı: “Güvenlik dahil çalışan 3 personelimizin maaş ve SGK ödemeleri. Okulumuzun temizlik ihtiyacının karşılanması. Tamirat işlerinin giderilmesi. Acil durumlar, devamsızlık ve hastalık gibi hallerde velilerimize telefon edildiğinde telefon giderleri. Sıhhi tesisatlar, onarımlar, boya-badana giderleri bu fondan karşılanmaktadır. Sarf malzemeleri vb. tüketim malzemeleri. Ders araç-gereçleri alımları. Kırtasiye giderleri. Okulumuzda gelişim ve değişim projeleri için ihtiyaç halinde öğrencilerimize daha iyi imkanlar yaratmak için yapılacak önemli projelerde kullanılacaktır.”

EĞİTİMİN PAYI YÜZDE 10’UN ALTINDA

Milli Eğitim Bakanlığının (MEB) bütçesinin genel bütçe içindeki payı düzenli olarak azalıyor. Kamusal eğitime ayrılan payın azalması nedeniyle velilerin eğitim harcamaları en yüksek seviyeye çıktı. Okullar devlet tarafından karşılanmayan ihtiyaçları için velilerin cebine göz dikiyor.  OECD ülkeleri arasında da hane halkının eğitime en çok para harcadığı ülke Türkiye.  MEB’e aktarılan ödeneğin 2019’da merkezi yönetim bütçesi içindeki oranı yüzde 11.8 iken bu oran 2020’de yüzde 11.4’e, 2021’de yüzde 10.9’a, 2022’de ise yüzde 10.8’e düştü. 2024’te ise bu pay yüzde 9’lara düşerek 10’un altında kaldı.