Gourmand Dünya Yemek Kitabı Ödülleri 2023 ödülü ‘Ege Otları’na verildi

Ramis SAĞLAM
İzmir

Dünyanın yemek kitapları üzerine verilen en önemli ödülü Gourmand Dünya Yemek Kitabı Ödülleri 2023 sahiplerini buldu. Değişik kategorilerde her yıl verilen ödülün, ansiklopedi kategorisinde dünya birinciliği, Emekli Öğretim Üyesi, Prehistorya Ana Bilim Dalı Başkanı, Doç. Dr. Ahmet Uhri ve İzmir Ekonomi Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Betül Öztürk ile birlikte kaleme aldıkları, “Ege Otları” kitabına verildi. 

Uhri ayrıca “Deneysel Bir Arkeoloji Çalışması Olarak Hitit Mutfağı” isimli yayınlarıyla 2009 yılında, En İyi Mutfak Tarihi Kitabı alanında birincilik ödülünü kazanmıştı. Emekli öğretim Üyesi Doç. Dr. Ahmet Uhri ile kitabı hakkında sohbet ettik. 

Ödüle layık görülmelerinin kendilerine büyük gurur verdiğini belirten Uhri, yıllarca süren bir çalışmanın karşılığını aldıklarını söyledi. Dr. Öztürk ile birlikte yürüttükleri çalışmanın ürünü olan kitabını değerlendiren Uhri, “Çalışmamızda arkeolojik, arkeobotanik, linguistik ve etimolojik verilerin yanı sıra bu otlarla hazırlanabilecek çeşitli yemeklerin antik dönemlere kadar uzanan ve sözlü çalışmalarla elde edilen tariflerini okuyucuya aktardık” dedi.

‘ANNE MUTFAĞINI DÜNYA MUTFAĞINA TAŞIDIK’ 

Uhri, kitapta yer alan otların fotoğraflarını kendilerinin çektiklerini söyledi. Kitapta aktarılan tariflerde, ‘annelerimizin mutfağını’ temel aldıklarına özel vurgu yaparken “Yıllardır Ege sofralarında yerini alan arapsaçı, şevket-i bostan, muhliye, gelincik ve eşek helvası gibi otlar kullanılarak hazırlanan yemeklerin tariflerini dünya mutfaklarına taşıdık” diye ekledi.

Her ne kadar Ege ve İzmir mutfağında kullanılan otlara öncelik verildiğini belirtse de zaman zaman bu sınırların aşıldığını ifade eden Uhri, Anadolu’nun diğer yerlerinden, hatta Mezopotamya ve Doğu Akdeniz coğrafyalarındaki bazı otlar ve bunlardan yapılan yemeklerin de bu çalışma içinde yer aldığını aktardı. 

Kültür ve sınır tanımayan doğada her zaman birçok canlının kendisi için en uygun koşulları bulduğu yerde üreyebildiği bilgisini paylaşan Uhri, “Aynı iklim kuşağı içinde olan yerlerde çoğunlukla, insandan ve kültürden bağımsız olarak aynı bitkiler yetişebilmektedir. Bu da coğrafi sınırları zaman zaman aşarak bütün Güneybatı Asya’yı incelememizi gerektirdi” diye konuştu.  

YEMEKLERİN KÖKENİ 

Çalışmanın içinde arkeolojik, arkeobotanik, dilsel ve etimolojik verilerin yanı sıra bu bitkilerle yapılabilen farklı yemeklerin antik dönemlerden kaldığı kadarıyla ve sözlü çalışmalarla elde edilen tarifleri de yer alıyor. Kitabın ilk bölümü, Ege ve İzmir mutfağının tarihsel kökenleri üzerine eldeki verilerin değerlendirilmesi ile Ege ve İzmir coğrafyasında bulunan yenilebilen otların kültür tarihiyle ilgili. Kitap, içinde yemek tariflerinin yer aldığı bölümle de sona eriyor. Kitapta kullanılan bütün Türkçe etimolojik veriler, kaynakça kısmında yazılı olan etimoloji sözlüklerinden alınmıştır. Okuma kolaylığı açısından kitapta incelenen bitkiler alfabetik sırayla yazılırken kitabın sonuna Türkçe ve Latince bitki adları dizinleri de eklenmiştir. Bazı bitkilerin birden çok adı olduğundan bunlar bir ad altında tanımlanmış ve diğer adları bu tanımlanan ada referans verilerek gösterilmiştir.