22 Aralık 2023 00:52

21 Aralık en uzun gece | "En uzun gecelerin bile sabahı var"

Dünya mirası olarak tescil edilmiş olan Yelda gecesi, eski İranlıların resmi takvimine göre MÖ 502 yılında, I. Dariuş’un hükümdarlığı döneminde kutlanmaya başlanmıştır.

Fotoğraf: Vfnyos/Wikimedia Commons/CC BY SA 4.0

KÜLTÜR YAŞAM

Paylaş

Yelda gecesi (Şeb-e Yeldā) veya daha eski ismiyle “Çelle” gecesi yılın en uzun gecesi olarak 2 bin yıldan fazla bir süredir İran başta olmak üzere birçok yerde kutlanıyor.

“Yelda”, Süryanice doğum anlamına geliyor. Dünya mirası olarak tescil edilmiş olan bu gece, Kuzey yarım kürede 21 Aralık’ın ardından günlerin uzamasıyla, “Karanlığın ve zulmün yenilmesi, gelecek günlerin halklara umut ve aydınlık getireceğini” düşlenir, en karanlık ve uzun gecelerin bile nihayete erişeceği düşünülür. Efsaneye göre zulmü ve karanlığı ancak birlikteliğin aşabileceği inancı yaygındır ve bu nedenle bu geceyi kalabalık geçirilir.

Yelda gecesi, eski İranlıların resmi takvimine MÖ 502 yılında, I. Dariuş’un hükümdarlığı döneminde kutlanmaya başlanmıştır. Bu gecede yapılan kutlamalar çok eski bir geleneğe dayanır.

O dönem yaşamın temeli tarım olduğu için doğa ve mevsimlerin daha dikkatli gözlemlenmesi, tecrübelerle ve zamanın geçmesiyle tarım faaliyetlerinin de doğaya göre düzenlenmesine yol açtı. Güneşin dönüşü, mevsimlerin değişimi, gece ve gündüzün uzunluğu, doğayla ilgili olan birçok olgu İran tarihinde özel olarak yer aldı.

İran’da kalabalık olarak kutlanırken bu gecede, en çok tüketilen şey ise nardır. İran’da Yelda gecesinde Şahnâme okumak ve Divan Hafız okumak yaygındır. Şehnâme veya Şahnâme, İranlı Şair Firdevsî’nin eski İran efsaneleri üzerine kurulu manzum destanıdır. İran edebiyatının en büyük eserlerinden biri olarak kabul edilir. Yelda gecesi İran sanatı başta olmak üzere pek çok ülkenin sanatında da sıkça işlenir.

Yelda gecesi Azerbaycan, Irak Kürdistan’ı, Afganistan, Türkmenistan, Pakistan ve Türkiye’nin Iğdır gibi illerinde de kutlanıyor. (HABER MERKEZİ)