Ezberi bozmak gerekir

Abdülkadir Günyaz

Sanat bir anlamda yaşamın tezahürüdür, yansımasıdır. Evreni ve elbet kendini anlatma, yorumlama aracıdır da sanat. Eleştiri ise iki yönlü bir işleve sahiptir; sanatçıya yardımcı, sanatsevere ise uyarıcı olmaktır görevi. Zira sanat yanlış yönlendirmelere, saptırılmalara da çok müsaittir. Düşünün Rönesans öncesini, sanat, resmi, heykeli ve tabii müziği ile yalnızca Hıristiyanlığı okuma yazması olmayan insanlara tanıtmaktan başka bir role sahip değildi diyebiliriz.
Ya bugün nedir durum, hele bu alanlarda eleştirinin durumu derseniz, tek kelimeyle içler acısı diye tanımlamam gerekir. Zira artık sanat ulusal ve uluslar arası sermayenin at koşturduğu bir sömürü alanına dönüştürülmüş, dönüştürülmektedir. Zira kültür ve sanat olayı son derece ciddidir, önemlidir, ama bilir bilmez “popüler kültür, popüler sanat” sloganlarıyla sulandırılmış, hafife alınmıştır. Ve düşünün ki o bilir bilmez kalemler yeterli kültür donanımı ve deneyiminden yoksun şişirilmiş haber bültenleri paralelinde kalem oynatmaktadırlar. Örnek mi istersiniz, Salvador Dali sergisi getirildiğinde basına yansıtılan ve onlar tarafından bizlere aktarılan, o sanatçının ve sürrealizmin, varsa öneminin ne olduğu değildi, magazine ve sulandırılmaya, popüler sanata uygun olarak sanatçının, arkadaşı şair Paul Eluard’ın eşi Gala ile yaşadığı büyük aşktı.
 Başka? İstanbul Modern’in asla müze olmadığını, yetersiz bir koleksiyon olmaktan ileri gidemediğini ve modern’likle de ilgisi bulunmadığını belirtmek ve nedenlerini sıralamak da bir görevdir eleştirmen için… Pera Müzesi’nde öğrenci sergisinden bile ücret istenmesinin sinekten yağ çıkartılma çabasından ileri gidemediğini de… Zira eleştirmen kendi alanındaki çarpıklıkları edindiği kültür ve deneyim ile, yapılan yanlışları, çarpıklıkları hiçbir etki altında kalmadan objektif bir yaklaşımla göstermek durumundadır. Eleştirel bir bakışa, her zaman için her alanda, hele hele sanat alanında büyük bir ihtiyaç vardır. Eleştirel bakış ise bilinir ki yalnızca eleştirmek değil, başkalarının fikirlerine bakarak karar vermemek ve daima sorgulamaktır. Kaldı ki bizde biat kültürü vardır ve sürüden ayrı düşmek endişesi… O nedenle de ezberi bozmak gerekir. Müze açmanın bir özveri gerektirdiğini, para kazanmaya dönüşmemesi gerektiğini ifade etmek de…
Beşiktaş Belediyesi’nin her yöreyi üstelik keyfe keder, bir komisyondan, bir jüriden geçirmeden, kimi kez olur olmaz heykellerle donatırken galerilerini işlevsiz bırakmasını, parklarının bakımsız, yollarının yürünülemez olduğunu belirtmek de…  Sözüm ona Avrupa’nın Kültür Başkenti yaftası altında cilalanan olayın aslında İstanbul için, ancak kırkıncı sırada, hem de adı sanı belirsiz nice kentçiklerden sonra akla gelmiş olmasının yüz kızartıcılığını belirtmek de… Kaldı ki tiyatro, opera, konser ve sergi salonlarından yoksunluğunu, daha da önemlisi 1937 yılında Atatürk’ün öngörüsüyle açılan ve onüç bin civarı Türk resim heykel sanatının başyapıtlarıyla donanmış müzesinin nasıl yok edildiğini haykırmak da...

ÖZEL MÜZELERİN HİÇ Mİ FAYDALARI OLMADI?

Şimdi de biraz iyimser davranalım dilerseniz ve bu özel müzelerin hiç mi faydaları olmadı diye bir an düşünelim. Evet, oldu diyelim, oldu kuşkusuz, Türk insanını resimle buluşturdu… Hepsi bu kadar, koyundan yoksun bırakılmış bir yerde keçiye Abdurrahman çelebi denilmesi gibisinden…
Bir not daha, müzayedecilerden müzecilere, koleksiyon meraklılarına
hemen her kesimin doğru eleştirmenlere ihtiyaçları vardır ve Victor Hugo’dan bir özdeyişle bitirelim: “İyi olmak kolaydır, zor olan doğru olmaktır.”

*Resim Sanatı Eleştirmeni

evrensel.net