Yatağan’da tarih ve doğa kıyımı hız kesmiyor! | Termikçi şirket yeni bir kömür ocağı için ÇED başvurusu yaptı

Özer AKDEMİR

Muğla Yatağan’da termik santral kaynaklı doğa ve tarih kıyımı hız kesmiyor. Yatağan Termik santrali yeni bir sahada kömür ocağı açmak için ÇED süreci başlattı. Kömür madeni yapılmak istenen yer 1. Derece tarihi Sit korumasında bulunan Lagina Antik Kenti'ne ve Turgut Beldesi’ne 500 metre uzaklıkta olmasına karşın ÇED raporunda antik kentin adı bile anılmıyor!

ÇEVRE DÜZENİNDE TARIM ALANI AMA ŞİRKET ‘MADENCİLİK İZNİMİZ VAR’ DİYOR

Yatağan Termik Enerji Üretim A.Ş. tarafından açılmak istenen kömür ocağı şirketin toplamda 14.100,02 ha’lık bir ruhsat alanında açılmak isteniyor. Şirket, bu ruhsat alanının ÇED alanı olarak belirlenen 8,3 ha (8.340 m2) kısmında yıllık 1.000.000 ton/yıl kapasite ile yeraltı işletmeciliğiyle kömür üretimi yapmayı ve işletilmeyi öngörüyor. Proje alanı içerisinde bulunan alanlar 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planında “Tarım Alanı” olarak görülmekle birlikte ÇED Raporunda şirket alanın kendi mülkiyetlerinde olduğunu ve madencilik faaliyetleri kapsamında kullanım hakkına sahip olduklarını ileri sürüyor.

LAGİNA ANTİK KENTİ'NİN ÜZERİNDE AMA ÇED’DE ADINI DAHİ GEÇİRMEMİŞ

Termikçi şirket yıllardır Karya uygarlığından günümüze kadar gelen Lagina Antik Kenti’nin kalıntıları üzerinden madencilik yapıyor. Antik kentin çeperindeki yapılar ve çocuk mezarları, kuyular gibi antik buluntular maden işletmeleri tarafından yok edilirken, son kömür ocağı ÇED’inde sadece 500 metre uzaklıktaki antik kentin adının dahi anılmaması dikkat çekiyor.

Proje ile ilgili ÇED Dosyasında "yeraltı işletmesinin bulunduğu alanın üst toprak bölümünde arkeolojik sit alanı bulunmaktadır. Proje kapsamında galeri usulü patlatmasız mekanize kazı yeraltı işletmeciliği ile kömür üretim gerçekleştirileceğinden sit alanında projeden kaynaklı olumsuz bir etki olmayacaktır." Deniliyor. Yeraltı madenciliğini ne kadar derinlikte ve hangi araç gereçlerle yapılacağı bir yana 1. Derece arkeolojik Sit alanı olan antik kentin altındaki kömürü almak için altının oyulmasının ne kadar yasal olduğu ise tartışma konusu.

“TAMAMI ZEYTİNLİK VE ARKEOLOJİK SİT ALANI”

Yıllardır termik santralin yol açtığı doğa ve tarih kıyımına karşı mücadele eden Yatağan Yeşil Yaşam Derneği Başkanı Kazım Erol Yatağın termik Enerji Üretim şirketinin 2 yıl önceki mahkeme kararı ile Turgut Mahallesi (Leyne) sınırlarını kaybettiğini belirterek, “Şu anda Turgut'ta işlettiği 3 adet yeraltı kömür işletmesi hukuka aykırıdır. Bu proje ile hukuka aykırı kaçak tünelleri meşrulaştırmak istemektedirler”. Dedi. ÇED raporunda bölgede tarım alanı ya da zeytinlikler olmadığının ileri sürülmesine rağmen alanın tamamen zeytinlik ve arkeolojik sit alanı olduğunu kaydeden Erol, “Lagina Antik Kenti'ne 500 metre bile mesafesi olmayan bir alan. Bu tamamen sömürge madenciliğidir. Kanun hukuk dinlemem diyen sermayenin vatan topraklarına talan etmesidir. Yeşil Yaşam Derneği olarak kömüre karşıyım yaşamı savunuyorum diyen herkesle bu mücadeleyi yürüteceğiz ve yaşam kazanacak” dedi.

YA BİNLERCE YILLIK YAŞAMI KORUYACAĞIZ YA DA GÖÇ EDECEĞİZ

Şirketin geçtiğimiz günlerde halka zeytin kasası dağıttığını ve kendilerinin bunu kasa dağıtılırken “zeytin katilleri zeytin kasası dağıtamaz” diye protesto ettiklerini hatırlatan Erol, “Ya bu binlerce yıllık yaşamı koruyacağız ya da madencilik faaliyetinin yol açtığı heyelanlar sebebi ile evlerinizin parasını bile alamadan göç edeceğiz.” Diye konuştu.

Karialıların önemli kült merkezi olan Lagina kutsal alanının günümüzde halkın dilinde Leyne adını aldı. Turgut Beldesinin eski adı Leyne’dir. Yapılan araştırmalarda yörenin eski Tunç Çağından (İ.Ö. 3000) günümüze kadar kesintisiz bir yerleşime sahip olduğu ortaya kondu. Lagina kutsal alanını dini merkez iken antik kente 11 km. uzaklıktaki Stratonikeia antik kenti ise bölgenin siyasi merkezi idi. Bu iki antik kent arasındaki kutsal yol ise ne yazık ki günümüzde kömür ocağı işletmesi tarafından yok edilmiş durumda.

ÇED ALANINDA ULUSLARARASI YASALARLA KORUNAN BİRÇOK TÜR VAR

ÇED Raporuna göre kömür ocağı işletmesi Turgut Mahallesindeki konuta 460 metre uzaklıkta yer alacak. ÇED alanının 950 metre güneydoğusunda Yeşilbağcılar Mahallesi, 1.500 metre kuzeybatısında Turgut Mahallesi, 5.400 metre güneydoğusunda Şahinler Mahallesi yer almakta. Sahada gözlemden çok literatür taraması ile alandaki flora faunaya ait bilgilerin yazıldığı görünen ÇED raporunda proje alanı ve yakın çevresinde gözlemlenen 15 sürüngen türünden Bern Sözleşmesine göre alanda dağılış gösteren 8 türün koruma altında olduğu,  1 türün ise nesli tükenme tehdidi altındaki hayvanlar için yapılan CITES sözleşmesi kapsamında yer aldığı belirtiliyor. Yine alanda Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi (IUCN) Kırmızı Listesine göre 1 tür ahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi büyük olan türler. “VU” kategorisi içinde yer almakta. ÇED Raporundaki tablolarda alanda gözlemlenen birçok türün koruma altında olduğuna da yer verilmiş.