31 Aralık 2023 15:18

İsveç’teki Tesla grevi uluslararası bir mücadeleye dönüştü

Tesla’nın İsveç’teki 10 atölyesinde 130 işçiyle başlayan ve “sıradan” gibi görünen grev, uluslararası mücadeleye dönüştü.

Fotoğraf: Dario/Unsplash

İŞÇİ-SENDİKA DÜNYA

Paylaş

Serdar DERVENTLİ
Köln

Tesla’nın İsveç’teki 10 atölyesinde 130 servis işçisiyle başlayan ve “sıradan bir grev” gibi görünen grev, uluslararası mücadeleye dönüştü. Sendika düşmanı olarak ün yapan otomobil devi Tesla’ya karşı değişik iş kollarında tepki gelişiyor. Sendikaların baskısı üzerine Danimarkalı yatırım şirketi Tesla hisselerini satışa çıkardı.

NASIL BAŞLADI?

İsveç metal sendikası “IF Metall”, uzun bir süredir Tesla yönetimiyle, ülkedeki Tesla atölye ve servis istasyonlarında çalışan işçiler için bir sözleşme imzalamayı görüşüyordu. Sendikanın bütün çabalarına karşın Tesla patronu Elon Musk’ın talimatıyla yönetim kurulu, sendikanın bütün taleplerini geri çevirdi.

Bunun üzerine IF Metall, adil ve güvenli çalışma koşullarının yanı sıra üyeleri için sözleşmelere bağlı ücret, emeklilik ve sağlık sigortasını içeren toplu sözleşmelerin uygulanmasını sağlamak amacıyla grev çağrısında bulundu. Çok sınırlı sayıda grevlerin yaşandığı İsveç’te (2011-2020 arasında 1000 işçi başına 2 grev günü var. Örneğin Almanya’da bu sayı aynı dönem için 18 gün) bir sendikanın süresiz grev yapması kendi başına “bir olay” haline gelebiliyor. Her ne kadar İsveç’te sendikalar diğer ülkelerdeki kadar fazla grev yapmasalar da işçilerin örgütlülük oranı yüzde 90 gibi çok yüksek seviyede.

TESLA’NIN TUTUMUNA DAYANIŞMAYLA YANIT VERİLDİ

IF Metall’in, “Tesla toplu sözleşme imzalamayı reddederek İsveç iş gücü piyasasının temel ilkelerini ihlal ediyor. Adil ücret, piyasaya uygun emeklilik ve sağlık sigortası primlerinden kaçıyor” açıklaması ve süresiz grev çağrısıyla, 27 Ekim’de Tesla’ya bağlı 10 atölye ve servis istasyonunda çalışan yaklaşık 130 işçi iş bıraktı.

Önce “küçük bir grev” olarak basına yansıyan grev, Tesla şefi Musk’ın, “Bunların yaptığı ve istediği delilik. Sendika fabrika içinde huzursuzluk ve nefret ortamı yaratıyor” sözleri sonrasında ülkenin gündemine oturdu.

Musk’ın sözlerine karşı diğer sendikalar dayanışma grevi çağrıları yaptılar ve başta elektrikçiler Tesla şarj istasyonlarında veya Tesla atölyelerinde herhangi bir çalışma yapmama kararı aldı. Boyacılar ve cilacılar Tesla arabaları üzerinde çalışmayı reddetti. Tesla tedarikçileri teslimatlarını iptal etti ve temizlikçiler Tesla’da temizlik yapmayı reddetti. İsveç atık toplama servisi bile artık Tesla’dan atık toplamayacağını duyurdu.

POSTACILARI MAHKEMEYE VERDİ

Musk’ın geri adım atmak yerine, “Sendikaya ihtiyacımız yok, izin de yok” diye rest çekmesi, ülke genelinde olduğu gibi komşu ülkelerde de infial yarattı. Hizmet ve iletişim sektörü çalışanları sendikası kasım sonunda yaptığı açıklamada, PostNord ve CityMail şirketleri aracılığıyla mektup ve paketlerin artık ülkedeki Tesla atölyelerine teslim edilmeyeceğini ve bu atölyelerden mektup ve paketlerin teslim alınmayacağını açıkladı. Bu nedenle Tesla’nın trafik dairelerinden talep ettiği yeni plakaların da teslim edilmeyeceğini açıklayan sendika, “Eğer Tesla geri adım atmazsa boykot çağrılarımızı artıracağız” dedi.

Tesla özel kuryelerle plakaları teslim alma ve yerine ulaştırmaya çalışırken, tekelin şefi Musk, “Tesla’ya kim bulaşırsa başı derde girer” anlamına gelecek bir açıklamayla meydan okuyarak sendikaları adeta kışkırttı. Bu arada Tesla, kasım sonunda İsveç devletine karşı iki dava açtı. Davalar, yeni otomobiller için Tesla plakalarını posta yoluyla gönderen Postnord ve İsveç Ulaştırma İdaresine yönelikti.

Tesla, İsveç makamlarının plakaları Tesla’ya teslim edilmesini sağlamakla yükümlü olmasını talep etti. Tesla ayrıca, ulaştırma idaresinin bunu yerine getirmemesi halinde 87 bin avroya eş değer 1 milyon İsveç kronu para cezası talep etti. Şirket bir başka davada da mahkemeden Postnord’un plakaları teslim etmesini istedi. Postnord’un sahibi, İsveç ve Danimarka devletleri. Dolayısıyla Tesla, İsveç ve Danimarka devletlerini mahkemeye vermiş oldu.

"KÜSTAHLIĞA İZİN VERMEYECEĞİZ"

Tesla’nın işçilere karşı tutumunu ve ülkenin yasalarını ciddiye almamasını “küstahlık” olarak değerlendiren İsveç Taşımacılık İşçileri Sendikası Başkanı Tommy Wreeth, “IF Metall’i desteklemek için İsveç’in Malmö, Södertälje, Göteborg ve Trelleborg şehirlerindeki dört limanda Tesla araçlarının yüklenmesini ve boşaltılmasını engelleyerek örgütlenmek isteyen arkadaşlarımızla dayanışma içinde olduğumuzu gösterdik” dedi.

“Tesla araçlarının diğer İsveç limanlarından taşınacağının planlandığına dair sinyaller aldık ve artık bu olasılığı gözeterek tüm İsveç limanlarında Tesla arabaları ne yüklenecek ne de indirilecek” diye konuşan Wreeth, limandaki sendika görevlilerinin önce gemileri kontrol ettiklerini ve içinde Tesla araçları veya bu şirketle ilgili başka eşyalar varsa işçilere gemilerden uzak durma çağrısı yapıldığını dile getirdi.

IF Metall grevin ilerleye günlerinde yaptığı açıklamada, “Tesla kendilerine tekrar toplu iş sözleşmesi imzalamalarını teklif ettiğimizde ‘Dünyanın hiçbir yerinde yapmadığımız bir şeyi neden İsveç’te yapalım’ yanıtını aldık. Bu şirketin ulusal yasalara yaklaşımı böyleyse o zaman eylemlerimizi daha geniş bir alana yansıtacağız” görüşü savunuldu.

NORVEÇ, DANİMARKA VE FİNLANDİYA’DAN DAYANIŞMA GREVLERİ

Aralık ayının başında Finlandiyalı taşımacılık sendikası AKT, 20 Aralık’tan itibaren Teslaları İsveç’e göndermeyeceğini açıkladı. Tesla’nın sendikayla masaya oturup anlaşıncaya kadar tutumlarını sürdüreceklerini açıklayan AKT sözcüsü, “Biz örgütlenme hakkına saygı duyulmasını istiyoruz” dedi.

Danimarka’da 3F sendikası da geçtiğimiz günlerde benzer eylemler yapacağını duyurmuştu. Bunun üzerine Danimarkalı liman işçileri ve kamyon şoförleri İsveç’e nakledilmek üzere Tesla araçlarının yüklenmesini durdurdu. 3F Transport’tan Jan Villadsen, Tesla ve patronuna hitaben “Burada üretmek, satmak istiyorsanız bu olabilir ama kurallara uymak zorundasınız” dedi. Danimarka’da toplu iş sözleşmesi kapsamının yüzde 80 ile gayet yüksek olduğuna işaret eden Villadsen, “Tesla ile bir anlaşmaya varılana kadar kuzey sendikalarla çatışma devam etmesini bekliyorum. 25 yılı aşkın bir süredir bu işin içindeyim ve anlaşmayla sonuçlanmayan bir grev yaşamadım. Tüm grevler bir anlaşmayla sona erer. Bu grev de bir sözleşmeyle sona erecek” dedi.

Diğer yanda ise kamuoyunda artan baskılar sonucu Danimarkalı yatırım fonu “PensionDanmark”, Reuters haber ajansına gönderdiği bir e-postada Tesla’nın tutumu nedeniyle şirketteki yaklaşık 64 milyon avro değerindeki hisselerini sattığını açıkladı.

Yatırım fonları arasında 1,5 trilyon dolarlık bir servet ile devler arasında olan Norveç devlet varlık fonu da benzer bir tutum belirledi. Norges Bank Investment Management (NBIM) adına 8 Aralık’ta Reuters haber ajansına yapılan açıklamada, “Yatırım yaptığımız şirketlerin işçi hakları da dahil olmak üzere temel insan haklarına saygı göstermesini bekliyoruz” dedi.

BÜTÜN İŞÇİLER İÇİN ÖNEMLİ

IF Metall Başkanı Marie Nilsson, grevin etkisini yavaş yavaş göstermeye başladığını söyledi. Ticaret gazetesi “Dagens Arbete” gazetesine verdiği demeçte, Tesla’nın ABD ve Almanya’da sendikalarla çatıştığını ve bugüne kadar Musk’un geri adım atmasının sağlanmadığına dikkat çeken Nilsson, “Dolayısıyla bu mücadele sadece İsveçli işçiler için değil örgütlenmek isteyen bütün işçiler için önemli. IF Metall kaybederse, bu acı bir yenilgi olacaktır. Ancak sendikamız kazanırsa bu güçlü bir mesaj olacaktır” dedi. Nilsson Reuters’a yaptığı açıklamada ise grevin gerektiği kadar süreceğini söyledi.

Danimarka’daki Roskilde Üniversitesi İş Gücü ve Piyasa Araştırmacısı Prof. Bent Greve, “Berlingske” gazetesine verdiği demeçte, “Ya grevciler ücret kaybı nedeniyle pes edecek ya da Tesla pes edecek, bu hep böyle olur. Fakat Tesla’nın, İsveç pazarında diğer otomobil üreticileri tarafından geride bırakılmamak için bu tür çatışmalardan kaçınmak gibi bir çıkarı var. Büyük bir pazar payı hedefleyen şirket, olumsuz reklam yapmak istemez. Bence Tesla bekleyecek ve grevin satış rakamları üzerinde bir etkisi olup olmadığını görecek, öyle karar verecek” dedi.

Bu arada “Dagens Nyheter” gazetesinin bildirdiğine göre, Tesla yönetimi, sendikaya haber gönderip yeniden görüşmelere başlamış bulunuyor. Şimdilik bu haber doğrulanmadı.