Ana dili herkes için haktır

Dilan TEMİZ
Diyarbakır

Türkiye halklarını temsil eden birçok kesimin yıllardır dillendirdiği "anadili" hakkını bu kez AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan dillendirdi. Erdoğan, "Şunu hiçbir zaman unutmayın, asimilasyona karşı en büyük silahımız geleceğimizin teminatı olan çocuklarımıza ana dillerini kültürlerini ve medeniyet değerlerini öğretmektir" dedi. Erdoğan’ın bu söylemi Kürtler tarafından tepki alırken, AKP’li yıllarda Kürtçe ana dil hakkının önündeki engeller hatırlatılarak, ana dilinin yaşamın her alanında kullanılabiliyor olmasının gerekliliği vurgulandı.

Emek Partisi (EMEP) Bölge Yöneticisi Berkay Yeğin, Erdoğan’ın söylemlerine değinerek, “Ana dil üzerinden bahsettiği, geniş bir riyakarlığın ürünüdür. Erdoğan asimilasyonu her türlü baskıyla yaşayan Kürtlere yönelik ise vadedecek tek bir şeyin kalmadığını bir kez daha gözler önüne serdi” dedi.

“KAZANILMIŞ HAKLAR FİİLİ OLARAK ENGELLENİYOR”

Yeğin, “Tek adam yönetimi ve beraberindeki güçler dışarıda savaş ve baskıyı artırdıkça Kürtlere yönelik baskıyı da artırıyor bugüne kadar kazanılmış hakları fiili uygulamalarla engellemeye devam ediyor. Kürtçe ıslık çaldığı için ceza alan öğrenciden, şehir isimlerini Kürtçe öğrettiği için linç edilen öğretmene kadar, genişçe bir ırkçılık ve yasaklar sarmalından tek adam yönetimiyle geçtik” şeklinde konuştu.

Uzun yıllarca verilen ana dili mücadelesinin bir kazanımı olan Kürtçe dersleri hatırlatan Yeğin şöyle devam etti: “Kürtçe seçmeli dersleri, üniversitelerdeki Kürdoloji bölümleri bugün fiili olarak engellenmeye başlandı bile. Orta ve lise düzeyindeki okullarda Kürtçenin seçmeli ders olarak seçilebileceği bilgisi, öğrenci ve velilerle paylaşılmıyor; talep edildiğinde öğretmen yokluğu, öğrenci azlığı gibi gerekçelerle kullanılamaz bir hak haline getiriliyor.”

“EŞİT HAKLARA DAYALI BİRLİKTELİK BİZİM ELİMİZDE”

Yeğin sözlerini şu çağrıyla bitirdi: “Her yıl milyonlarca genç işsiz, bırakılıp milyonlarcası açlık sınırında çalışmaya mahkum edilirken Kürt işçi emekçilerin çocuklarına gençlerine zengin olunabilecek hayaller nasıl satılacak yabancı bir dilde okul sıralarından geçen, her türlü dezavantajı, yasaklar ve engellemeler yoluyla yaşayan kuşaklara ‘bir kez değil iki kez rekabet edeceksin’ deniyor.  Eşit haklara dayalı bir birliktelik için, halkımızın kendi kaderini tayin etme hakkı için; demokrasi mücadelesini yükseltmek, ana dilinde eğitim hakkımızı kazanmak bizim elimizde.”

“HERKES İÇİN BÖYLE OLMASI GEREKİYOR”

Kürt Dil Platformu Sözcüsü Şerefxan Cizîrî ise Erdoğan’ın birkaç sene önce Almanya'ya gittiğinde “Asimilasyon insanlık suçudur” dediğini hatırlatarak, “Fakat Türkiye'ye dönünce bu söylediklerini unutuyor, iki taraflı oynuyor. Ana dili dediği zaman sadece kendi ana dilinden bahsediyor, genel anlamda ana dili savunmuyor. Ona göre ana değil sadece Türkçedir, zaten yanlış buradadır. Ana dili eğer Türklere haksa, vazgeçilmez bir kuralsa o zaman herkes için bunun böyle olması gerekiyor. Kürtçe bizim ana dilimiz ve biz bunu bir hak olarak istiyoruz. Hatta bunun resmi dil olmasını istiyoruz” dedi.

“KENDİ POLİTİKALARINA GÖRE ‘HAK’ TANIYORLAR”

Ayrıca bazı reformları da kendilerinin başlattığını ancak kendi politikalarına göre bunları şekillendirdiklerini söyleyen Cizîrî şöyle konuştu: “TRT Kurdi'yi başlattılar 12-13 yıldır yayında. Kürtçe seçmeli ders var üniversitelerde Kürt Dili ve Edebiyatı var. Bütün bunları başkaları gelmiş bunu yapmış gibi o şekilde devam ediyorlar. Bütün engellemeleri kendi bürokratları yapıyor.”

AKP’Lİ YILLARDA “ANA DİL” HAKKI

•  Yaşları 5-11 arasındaki çocuklara Kürtçe eğitim veren Ferzad Kemanger İlkokulu 677 sayılı 9 Ekim 2016 tarihinde kapatıldı. Yine merkezi Diyarbakır’da olan ve farklı illerdeki 37 şubesiyle Kürt kültürünü araştırma ve geliştirme üzerine çalışan (KURDİ-DER) de aynı KHK ile kapatıldı. KURDİ-DER, çok sayıda ildeki şubeleriyle Kürtçenin farklı lehçelerinde atölye çalışmalarında önemli bir katkı sağlıyordu. 
•  Cizre’de Dibistana Seretayî Bêrîvan adlı Kürtçe okul da açılışından sonra üç kez mühürlendi, yeniden açılan bu kurum son olarak Cizre Belediyesine kayyum atanınca kapatılarak, faaliyetleri de durduruldu.
• Yüksekova’da 2014 yılından bu yana KURDÎ-DER tarafından ana dilinde hazırlanan müfredatla eğitim veren Üveyş Ana İlkokulunun da yıllardır çabayla sürdürdüğü faaliyetleri kayyımla birlikte sonlandırılmış oldu.
• Diyarbakır’ın Lice ilçesine bağlı Yalaza köyünde ise 4 katlı Kürtçe okul sokağa çıkma yasakları kapsamında düzenlenen operasyonla iş makineleri tarafından yıkıldı.
• Mardin Artuklu Üniversitesinde Kürtçe ile ilgili çalışmalar yapan “Yaşayan Diller Enstitüsü” bünyesindeki Kürdoloji bölümü de akademisyenlerin ihraç edilmesiyle işlevsiz duruma getirildi.
• Kürtçe okullar kapatılırken, diğer yandan Kürtçe yayın yapan dergi, televizyon gibi çok sayıda basın yayın kurumu da kapatıldı. Tîroj dergisi, Dicle Haber Ajansı, Yüksekova Haber, JİNHA ve Kürtçe yayın yapan Azadiya Welat gazetesi 676 sayılı KHK ile kapatıldı. Yine Azadî TV, Jiyan TV, Denge TV, Van TV, Özgür Gün TV, Hayatın Sesi TV gibi Kürtçe dilinde yayın ve program da yapan tüm televizyonlar kapatıldı.