AYM’de “nitelikli çoğunluk” Erdoğan’a geçiyor

Mehmet ÖZER
İstanbul

Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan imzalı kararla, Anayasa Mahkemesi (AYM) üyeliğine Yılmaz Akçil atandı.

2012’de, dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından atanan Muammer Topal’ın yerine Akçil’in atanmasıyla, AYM’de salt çoğunluk (15 üyeden 8’i) doğrudan Erdoğan tarafından atanmış isimlerden oluştu. Yerel seçimden sonra ise Gül’ün atadığı iki ismin daha yerine Erdoğan’ın atadığı isimler atanacak.

AYM ÜYELERİNİ GÖREVE KİM GETİRDİ?

AYM’de bir başkan ve iki başkan vekili ile 12 üye bulunuyor. MHP Lideri Devlet Bahçeli’nin “zillet ittifakı” dediği bu 15 ismin tamamı AKP iktidarları döneminde atandı ve büyük çoğunluğu iktidara yakın isimler. AYM üyeleri bugüne kadar birçok kararlarıyla iktidarı “sevindirseler” de son dönemlerde verdikleri bazı kararlarla iktidardan ve özellikle MHP’den tepki aldılar. Peki, bu AYM üyelerini göreve kim getirdi?

AYM Başkanı Zühtü Arslan, Başkan Vekili Hasan Tahsin Gökcan ve Üyeler Muhammed Emin Kuz, Engin Yıldırım ile Muammer Topal dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül tarafından atandı.

Başkan Vekili Kadir Özkaya, Üyeler Recai Akyel, Yusuf Şevki Hakyemez, Yıldız Seferinoğlu, Basri Bağcı, Selahaddin Menteş, İrfan Fidan, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından atandı.

Üyeler Rıdvan Güleç, Kenan Yaşar, Muhterem İnce ise TBMM kararıyla göreve geldi.

BU YIL ATANAN İLK İSMİN SİCİLİ KABARIK!

AYM’nin 15 üyesinden 3’ünün görev süreleri bu yıl doluyor. Görev süresi dolan ilk isim, Abdullah Gül tarafından atanan Muammer Topal oldu. Topal’ın yerine, Cumhurbaşkanı Erdoğan imzalı kararla, 2018’den bu yana Danıştay 10. Daire başkanı görevinde bulunan Yılmaz Akçil, AYM üyesi olarak atandı.

Ayasofya’nın müze olarak kalması taleplerine kulak tıkayan iktidarın siyasi bir hamle ile yapıyı ibadete açma çabalarına Danıştay yeşil ışık yakmıştı. Akçil’in başkanı olduğu dönemde Danıştay 10’uncu Dairesi, Ayasofya’yı müze yapan 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını iptal ederek ibadete açılması önündeki engeli kaldırdı. Cumhurbaşkanı Erdoğan da Ayasofya’nın Diyanet İşleri Başkanlığına devredilerek ibadete açılması kararını imzaladı. Böylece Ayasofya Danıştay aracılığı ile ibadete açılmış oldu.

Akçil’in hatırlandığı bir diğer önemli gelişme de İstanbul Sözleşmesi’nin feshine dair karar. İstanbul Sözleşmesi’nin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın imzasıyla feshedilmesi kararı da Akçil’in başkanlığını yaptığı Danıştay 10. Daire tarafından hukuka uygun bulunmuştu.

Akçil’in adı, 10 Ekim Ankara Katliamı’nda tazminatları düşüren, kamu sorumluluğunun üzerini örten kararda da yer alıyordu.

10 Ekim, Ayasofya ve İstanbul Sözleşmesi kararlarına imza atan Yılmaz Akçil AYM'ye atandı

GÜL’ÜN ATADIĞI 2 İSMİN DAHA SÜRESİ DOLUYOR

Gül’ün atadığı diğer isimlerden AYM Başkanı Zühtü Arslan’ın görev süresi 17 Nisan’da, Üye Muhammed Emin Kuz’un görev süresi ise 12 Mayıs’ta sona erecek. Görev süresi dolan isimlerin yerine Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın görevlendirme yapacağı isimler atanacak. Gül’ün atadığı isimlerden geriye sadece Başkan Vekili Hasan Tahsin Gökcan ile Üye Engin Yıldırım kalacak.

Düne kadar 15 AYM üyesinden 5’i Abdullah Gül tarafından atanmış, 3’ü TBMM tarafından seçilmiş ve 7 isim Tayyip Erdoğan tarafından atanmıştı. Ancak 12 Mayıs itibarıyla AYM, Gül’ün atadığı 2, TBMM’de seçilen 3 ve Erdoğan’ın atadığı 10 üyeden oluşacak.

15 ÜYELİ AYM’DE 10 ÜYE İLE PARTİ KAPATILABİLİR

MHP Lideri Devlet Bahçeli’nin hemen her konuşmasında HDP’yi kapatmadığı için eleştirdiği AYM’nin 15 üyeli Genel Kurulunun toplanabilmesi için en az 10 üye gerekiyor. Genel Kurul, kararlarını salt çoğunlukla alıyor. AYM’ye bugün yapılan atama ile, Erdoğan tarafından atanan 8 üye salt çoğunluk için yeterli hale geliyor. 

Anayasa değişikliğinde iptale, siyasi partilerin kapatılmasına ya da devlet yardımından yoksun bırakılmasına karar verilebilmesi içinse toplantıya katılan üyelerin üçte iki oy çokluğu şartı aranıyor. Yani, 15 üyenin tamamının katılımıyla yapılacak oylamada bir partinin kapatılması için 10 üyenin oyu gerekiyor. 12 Mayıs’ta da Erdoğan tarafından atanan isimlerin sayısı 10’a ulaşacak ve AYM’de “nitelikli çoğunluk” Erdoğan’a geçecek.

HUKUKÇU SÜREK: ASIL HEDEF AYM DEĞİL

AYM ile Yargıtay arasındaki gerilim, AYM’nin TİP Milletvekili Can Atalay’a dair ihlal kararının Yargıtay tarafından uygulanmamasıyla yeni bir boyut kazanmıştı. Cumhur İttifakının ortakları AKP ve MHP yüksek yargıdaki krizi mevcut Anayasa’ya bağlayıp Anayasa’nın ve AYM’nin yapısının değiştirilmesi, hatta AYM’nin kapatılması tartışmalarını gündeme getirmişti.

Ancak AYM’nin üye profilinde yaşanacak değişiklik, AYM’deki “krizin çözümü” için anayasa değişikliğine ihtiyaç bırakmayabilir.

AYM ile iktidar arasındaki “gerilimi” Evrensel’e değerlendiren Hukukçu Kamil Tekin Sürek, “Anayasa Mahkemesi üyelerinin hepsi AKP döneminde atandı. İktidarın hoşuna gitmeyen kararlar almalarının nedeni, AKP karşıtı olmaları değil. AKP’nin bu kararlara tepki göstermesinin nedeni ise artık hukuka, yasalara ve Anayasa’ya tahammül edememesinden” dedi.

AYM Mahkemesine bireysel başvuru hakkının AİHM’de Türkiye aleyhine verilen mahkumiyet kararlarının önüne geçmek için getirildiğine dikkat çeken Sürek, “AYM kendine gelen bireysel başvurulara ihlal kararı vermeseydi AİHM’ye gidecek başvurularda daha ağır ihlal kararları verilebilirdi” diye konuştu. Sürek, AYM’nin verdiği ihlal kararlarının, AİHM’nin verebileceği ihlal kararlarının yüzde seksenleri civarında olacağını ifade etti.

MEVCUT AYM ÜYELERİ NASIL BELİRLENDİ?

• Başkan Zühtü Arslan: 2012’de Abdullah Gül atadı. 17 Nisan’da görev süresi doluyor.
• Başkan Vekili Hasan Tahsin Gökcan: 2014’te Abdullah Gül atadı.
• Başkan Vekili  Kadir Özkaya: 2014’te Tayyip Erdoğan atadı.
• Engin Yıldırım: 2010’da Abdullah Gül atadı.
• Muhammed Emin Kuz: 2013’te Abdullah Gül atadı.12 Mayıs’ta görev süresi doluyor.
• Rıdvan Güleç: 2015’te TBMM’de seçildi.
• Recai Akyel: 2016’da Tayyip Erdoğan atadı.
• Yusuf Şevki Hakyemez: 2016’da Tayyip Erdoğan atadı.
• Yıldız Seferinoğlu: 2019’da Tayyip Erdoğan atadı.
• Selahaddin Menteş: 2019’da Tayyip Erdoğan atadı.
• Basri Bağcı: 2020’de Tayyip Erdoğan atadı.
• İrfan Fidan: 2021’de Tayyip Erdoğan atadı.
• Kenan Yaşar: 2022’de TBMM’de seçildi.
• Muhterem İnce: 2022’de TBMM’de seçildi.
• Yılmaz Akçil: 2024’te Tayyip Erdoğan atadı.

Anayasa Mahkemesi üyeliğine Soylu'nun eski yardımcısı Muhterem İnce seçildi