Depremzedeye yapılan 10 bin TL’lik yardımı bile toplanan bağışlardan vermişler

Erdoğan tarafından duyurulan depremzedelere hane başına 10 bin TL destek ödemesinin devletin bütçesinden değil, AFAD’a vatandaşların yaptığı bağışlardan karşılandığı ortaya çıktı.

GÜNCELLENDİ

Fotoğraf: TCCB

ANASAYFA

GÜNCEL

Paylaş

Mehmet ÖZER
İstanbul

6 Şubat’ta meydana gelen Maraş merkezli depremlerin ardından bizzat Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan tarafından duyurulan, hane başına 10 bin TL destek ödemesi ile kira ve taşınma desteklerinin devletin bütçesinden değil, AFAD’a vatandaşlar tarafından yapılan bağışlardan karşılandığı ortaya çıktı.

ERDOĞAN “YARDIM YAPIYORUZ” DERKEN VATANDAŞI KASTETMİŞ!

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, 15 Şubat’ta gerçekleşen kabine toplantısının ardından yaptığı konuşmada, “İlk etapta, oturulamaz hale gelen hane başına 15 bin lira taşınma ve 5 bin lira ile 2 bin lira arasında kira yardımı, ayrıca yine hane başına 10 bin lira destek yardımı yapacağımızı zaten açıklamıştım. Ailelerini deprem bölgesi dışındaki illere kendi araçları ile götüren vatandaşlarımızın yakıt masraflarını karşılıyoruz. Ayrıca depremde hayatını kaybeden vatandaşlarımızın yakınlarına acil ihtiyaçları için 100 bin lira nakdi yardımda bulunuyoruz” demişti.

Ancak Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından yayımlanan "Kahramanmaraş ve Hatay depremleri yeniden imar ve gelişme raporu"nda yer alan veriler, depremzedelere devlet bütçesinden veriliyormuş gibi propaganda edilen yardımların, AFAD’a vatandaşlar tarafından gönderilen bağışlardan karşılandığını ortaya koydu.

Rapora göre, AFAD bağış hesabında 2 Şubat 2024 itibarıyla 128,9 milyar TL toplanmış. Toplanan bağışların 79,3 milyar TL’si harcanmış. Bugüne kadar toplanan bağışların 49,6 milyar TL’sinin neden depremzedeler için harcanmadığına dair bilgi verilmezken AFAD’ın topladığı bağışlardan yapılan harcamalar şöyle sıralanıyor:

Hane başına yapılan 10 bin TL tutarındaki destek ödemesi için toplam 19,8 milyar TL.
Evi yıkık, acil yıkılacak, ağır ve orta hasarlı olan hane halkına 15 bin TL taşınma yardımı ve bunlardan ev sahibi olana aylık 5 bin TL, kiracı olana aylık 3 bin TL olmak üzere bir yıllık kira yardımı için sırasıyla 8,4 milyar TL ve 14,4 milyar TL.
Depremlerde hayatını kaybedenlerin yakınlarına acil ihtiyaçları için 100 bin TL tutarında yardım yapılması için 4,1 milyar TL.
Deprem bölgesi dışındaki illere giden depremzedelere tahliye yardımı kapsamında 57,2 milyon TL.
Depremzedelerin geçici barınmaları için çadır, çadır içi malzeme (battaniye, yatak, yastık çarşaf seti, ısıtıcı vb.) ve konteyner alımı için yapılan harcamaların finansmanı amacıyla 30,3 milyar TL.
Gıda, hijyen seti ve Esen Kart ödemeleri için 2,2 milyar TL harcama yapılmıştır.

DEPREM BÜTÇESİ EK VERGİLERLE TOPLANMIŞ

Depremden etkilenen 11il için merkezi yönetim bütçesinden ayrılan kaynak miktarı, 2023 sonu itibarıyla 959.7 milyar TL olarak açıklandı. Bu süre içinde, deprem gerekçesiyle vatandaştan toplanan ek vergilerle elde edilen gelir ise 370.6 milyar TL.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından yayımlanan “Kahramanmaraş ve Hatay depremleri yeniden imar ve gelişme raporu”nda yer alan veriler, 6 Şubat depremlerinin ardından yapılan yasa ve kararname değişiklikleri ile toplanan vergilerin, merkezi bütçeden deprem bölgesi için ayrılan kaynağın üçte birinden daha fazlasına karşılık geldiğini ortaya koydu.

Raporda sıralanan vergiler şöyle:

12 Mart 2023 tarihli ve 32130 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun ile kurumlara istisna ve indirim tutarları üzerinden ek vergi getirilmiştir. Bu uygulamayla 2023 yılı geçici gerçekleşme verilerine göre 73,5 milyar TL ek vergi geliri elde edilmiştir.
7 Temmuz 2023 tarihli ve 32241 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7344 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla 492 sayılı Harçlar Kanunu’na bağlı tarifenin “II-Sürücü belgesi harçları” başlıklı bölümü hariç olmak üzere, tarifelerde yer alan ve 2023 yılında uygulanan maktu harç tutarları (maktu ve nispi harçların asgari ve azami miktarlarını belirleyen hadler dahil) yüzde 50 oranında artırılmıştır. Ayrıca yolcu beraberinde getirilen telefon kullanım izin harcı 6 bin 91 TL’den 20 bin TL’ye yükseltilmiştir. Yapılan düzenlemeyle, 2023 yılı geçici gerçekleşme verilerine göre yaklaşık 10 milyar TL düzeyinde tahsilat artışı yaşandığı değerlendirilmektedir.
7 Temmuz 2023 tarihli ve 32241 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7346 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla KDV oranları artırılmıştır. Yapılan bu düzenlemeyle 2023 yılı sonu itibarıyla 92 milyar TL düzeyinde gelir elde edilmiştir.
15 Temmuz 2023 tarihli ve 32249 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7456 sayılı 6 Şubat 2023 Tarihinde Meydana Gelen Depremlerin Yol Açtığı Ekonomik Kayıpların Telafisi için Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi İhdası ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile ek motorlu taşıtlar vergisi getirilmiştir. Depremlerden etkilenen şehirlerde bulunan taşıtlar ek motorlu taşıtlar vergisinden muaf olmakla birlikte düzenleme kapsamında, 2023 yılı geçici gerçekleşme verilerine göre 30.1 milyar TL ek MTV geliri elde edilmiştir.
Ayrıca 7456 sayılı Kanun’la birlikte; genel kurumlar vergisi oranı yüzde 20’den yüzde 25’e çıkarılmıştır. Bankalar, 6361 sayılı Kanun kapsamındaki şirketler, elektronik ödeme ve para kuruluşları, yetkili döviz müesseseleri, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları ile sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketleri için ise yüzde 25’ten yüzde 30’a çıkarılmıştır. 2023 yılı geçici gerçekleşme verilerine göre bu düzenlemeyle 80 milyar TL vergi geliri elde edildiği tahmin edilmektedir.
16 Temmuz 2023 tarihli ve 32250 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7390 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile ÖTV Kanunu’na ekli (I) sayılı listede yer alan mallara ilişkin özel tüketim vergisi maktu tutarları artırılmıştır. Bu doğrultuda; akaryakıt ürünlerinden litre başına alınan maktu ÖTV tutarları LPG’de 4 TL, benzin ve motorinde ise 5 TL tutarında artırılmıştır. 2023 yılı geçici gerçekleşme verilerine göre bu düzenlemeyle 85 milyar TL vergi geliri elde edildiği tahmin edilmektedir.