Yerkel’in tekmesi, Urla’daki villalar, MİT tırları…

Gözde TÜZER

“Anayasa Mahkemesi (AYM), internet ortamında yayımlanan çok sayıda haber içeriğine yönelik alınan erişim engelleme kararlarına karşı yapılan 502 bireysel başvuruya ilişkin hak ihlali kararı verdi.” Geçtiğimiz günlerde AYM’nin aldığı bu karar 2014’ten itibaren yapılan 500’den fazla başvuruyu içeriyordu. Aslında bu erişim engeli getirilen 500’den fazla haber; 2014’ten beri Türkiye siyasi hayatını anlatan büyük bir resim çiziyor. Neler yoktu ki haberler arasında: Yusuf Yerkel’in tekmesi, “6 yaşındaki çocuk evlenebilir” sözleri, yolsuzluk soruşturmaları, Urla’daki villalar, Paradise Papers belgeleri…

2007’DE HAYATIMIZA GİREN ‘ERİŞİM ENGELLEME’

AYM verdiği hak ihlali kararında ifade özgürlüğünün ihlal edildiğini belirterek, düzenlemede öngörülen sistemin etkili başvuru hakkı yönünden “yapısal bir sorun” içerdiği kanaatine varıldığını belirtmişti. Baştan alalım…

Erişim engelleme 5651 sayılı Kanun’da belirtilen durumlarda kişilerin hak ve menfaatlerini koruyan bir tedbir olarak yer alıyor. Bu doğrultuda erişim engeli, herhangi bir internet sitesinin belirli bir sayfasına veya tamamına kullanıcılarının erişiminin önüne geçmek için uygulanan bir tedbir. Peki bu 5651 sayılı Kanun nedir?

4 Mayıs 2007 tarihinde hayatımıza giren Kanun şöyle diyor: “İnternet ortamında işlenen belirli suçlarla içerik, yer ve erişim sağlayıcıları üzerinden mücadeleye ilişkin esas ve usulleri düzenlemektir.” Kısaca internet sitelerindeki haberlere “erişim engeli...” Sulh Ceza Hakimlikleri yoluyla kişiler erişim engelleri aldırabiliyor. Ancak içerik sağlayıcı yani internet sitesi bir üst mahkemeye gidip kararı değiştirebiliyor. En son durum ise Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru oluyor.

Yukarıda bahsettiğimiz 500’den fazla habere getirilen erişim engelinin hak ihlali sayılması kararı da bu süreçler sonunda verildi. Peki erişime engellenen haberler arasında neler vardı? Daha doğrusu neler yoktu ki?

Engellenen haberlerin 7’si gazetemiz Evrensel’in, 118’si Diken’in, 87’si Duvar’ın, 36’sı BirGün’ün, 31’i Artı Gerçek’in, 11’i Sendika.Org’un ve 23’ü EngelliWeb’in içerikleri. Prof. Dr. Yaman Akdeniz sosyal medya hesabından Anayasa Mahkemesinin toplam 502 başvuruyu birleştirip, toplu ihlal kararından pek bir şey anlaşılmadığını ve bu başvurulardan 352 tanesini yani yaklaşık yüzde 70’ini “İfade Özgürlüğü Derneği” ekibi tarafından yapıldığını belirtti ve bazı çarpıcı örnekleri yazdı.

2014’TEKİ YOLSUZLUK SORUŞTURMALARINA ‘ENGEL’

En eski haberler 2014’ten. BirGün gazetesinde 3 Eylül 2014’te yayımlanan “Yolsuzluk soruşturmaları birer birer kapatılıyor. Hırsızlara takip yok” başlıklı haber yer alıyordu. 8 sene sonra erişim engelinin kaldırılması kararı verilmiş olsa da haberde “Yolsuzluk ve rüşvet soruşturmalarıyla ilgili verilen takipsizlik kararları ardı sıra gelmeye devam ediyor. TOKİ soruşturmasının ardından 25 Aralık’ın da üstü örtüldü. Kapatılan ve kapatılmaya çalışılan yolsuzluk dosyalarını derledik” deniliyordu.

13 Şubat 2014’te Diken.com’da yayımlanan “Açıklamalar başka, tapeler başka” başlıklı haber Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kızı Sümeyye Erdoğan’ın talebiyle engelletilmişti. Urla Zeytineli köyü Hacılar Koyu’ndaki birinci derece doğal sit alanına villa inşaatları gündeme gelmiş ve ‘Urla villaları fezlekesi’ düzenlenmişti. Haber villalar ve tapeler üzerineydi.

Yine 2014’te diken.com.tr’nin “Dünya mizahında Erdoğan” başlıklı haber engelletildi. Haberde “Türkiye’deki rüşvet ve yolsuzluk operasyonlarına dünya basınındaki karikatüristler de kayıtsız kalmadı. Başbakan Erdoğan’ı demokrasiyi keserken resmeden, tahtının sallandığını gösteren karikatürler The New York Times, The Economist ve ünlü karikatür sitesi The Cagle Post’ta yer aldı” deniliyordu. Erdoğan’ın mizahla bir derdi olduğu 2014’ten belliydi.

‘TEKMECİ’ YUSUF YERKEL 357 İÇERİĞİ ENGELLETMİŞ

2015’te ise tek bir kişinin ismi geçtiği için 357 habere erişim engeli getirilmişti. Kimdi bu isim? Soma’da 301 işçinin öldüğü maden katliamından sonra eylem yapan maden işçisini yerde tekmeleyen ve “Ayağım incindi” diyerek rapor alan Yusuf Yerkel’di. Yerkel 2022 yılında Frankfurt’a ‘ticaret ataşesi’ olarak atanmıştı.

2015 bir yandan da MİT tırları olayıyla sarsılmıştı. MİT tırlarıyla ilgili getirilen haberler erişime engellenmişti ancak AYM şimdi bunun “ifade özgürlüğü ihlali” olduğuna hükmetti. Cumhuriyet’te 29 Mayıs 2015 tarihinde Can Dündar imzasıyla yayımlanan MİT tırlarındaki silah haberi büyük yankı uyandırmış ve Dündar bu haber nedeniyle tutuklanıp yargılanmıştı.

Cumhuriyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Can Dündar ve Ankara Temsilcisi Erdem Gül’ün dün tutuklanmasına gerekçe gösterilen haber, “İşte Erdoğan’ın yok dediği silahlar” başlığıyla yayımlanmıştı. Haberde, Milli İstihbarat Teşkilatına ait tırlarla Suriye’deki gruplara silah ve cihatçı sevk edildiği iddia ediliyor, kanıt olarak da savcılık dosyasından alındığını belirtilen görüntüler veriliyordu. Daha sonra yasaklanan bu görüntülerde, ilaç kutularının altından çıkan havan topu mermileri ve diğer mühimmat görülüyordu.

Dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu, MİT tırlarının Bayırbucak Türkmenlerine silah taşıdığını söylerken; Tuğrul Türkeş MHP milletvekili olduğu dönemde “Vallahi silahlar Türkmenlere gitmiyordu” ifadelerini kullanmıştı.

DİLEK DOĞAN HABERLERİ EMNİYETİ RAHATSIZ ETTİ

Aynı yıl dünya Charlie Hebdo saldırısıyla sarsıldı. Fransız Charlie Hebdo dergisi, ocak 2015’te saldırılardan önce Hz. Muhammed’in konu edildiği karikatürler yayımlamıştı. Bunun üzerine 7 Ocak 2015’te Charlie Hebdo’nun Paris’teki ofislerinden birine gelen saldırganlar otomatik tüfeklerle gazetecilere saldırdılar. Saldırılarda 17 kişi yaşamını yitirdi. Saldırıları terör örgütü El-Kaide üstlendi. İşte bu haberlerin bir kısmına da yayın yasağı getirilmişti.

Nisan 2016’da ise İstanbul Emniyet Genel Müdürlüğü, “Polisler, Dilek Doğan’ın öldürülmesine çatışma süsü vermeye çalışmış” haberini erişime engelletti. 25 Ekim 2015’te İstanbul Sarıyer’de polisin silahından çıkan kurşunla yaralanan Dilek Doğan hayatını kaybetti. 25 yaşındaki Doğan’ın annesi “Polisler eve ayakkabı ile girdi. Kızım da ‘Galoş giyin, sonra girin’ deyince tartışma çıktı. Silah sesi duydum ve kızım yere yığıldı” derken babası “Polisler panikleyip dışarı kaçmaya başladılar. Evde kesinlikle bir çatışma olmadı. Kızımız vurulduktan sonra polislerle itiş kakış yaşadık” demişti. 

VERGİ CENNETİNDEKİ ‘PARADİSE PAPERS’ BELGELERİ

7 Kasım 2017’de diken.com’da yayımlanan “Paradise Papers’ta Enerji Bakanı Berat Albayrak’ın kardeşinin de adı var” başlıklı haber engellendi. Dünyanın dört bir yanından politikacı ve iş insanlarının ‘vergi cennet’lerindeki bağlantılarını ortaya çıkaran ‘Paradise Papers’ belgelerinde, dönemin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’ın ağabeyi Serhat Albayrak’ın da adının geçmesine haberde yer verilmişti.

26 Ocak 2019 Duvar’da “AK Parti adaylarını Meclis mi ağırladı?​” başlıklı haberde CHP’li Özgür Ceylan’ın, dönemin TBMM Başkanı Binali Yıldırım’a verdiği soru önergesi yer alıyordu. Erişim engeli getirilen haberde Ceylan, “AKP adaylarının Ankara ziyaretlerindeki konaklama masraflarının Meclise ödetildiği” iddiaları sorulmuştu. Kısaca soru önergesine bile erişim engeli getirilmişti.

12 Haziran 2019’da ise Erdoğan’ın diploması gündemdeydi. Erdoğan’ın diplomasına “Görmeden onay verdiği” iddia edilen katibi soruşturmayan notere verilen uyarı haberleri erişim engeline sebep olmuştu.  

ALTUN, SBK, YAZLIK SARAY…

Erişimi engellenen ve dikkat çeken haberler arasında www.evrensel.net’te yer alan 2 Ekim 2017’de “6 yaşındaki çocukla evlenilebilir” başlığıyla verilen haber de yer alıyor. İstanbul 4. Sulh Ceza Hakimliği, Nureddin Yıldız’ın “küçük çocuklarla evlenebileceği” sözleri nedeniyle erişimin engellenmesine karar vermişti. AYM kararıyla erişim engeli kaldırılan, ifade özgürlüğü ihlali kararı verilen ve dikkat çeken haberler ise şöyle:

•  07 Ağustos 2019’da Duvar’da yayımlanan “İmamoğlu: Kavakçı’nın İBB’ye hizmet borcu var” başlıklı haber. Haberde “İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, Metro AŞ tarafından ABD’ye doktoraya gönderilen AK Parti Milletvekili Ravza Kavakçı Kan’ın 4 yıl 11 aylık mecburi hizmeti tamamlamadan milletvekili olduğu için hizmet borcu olduğunu söyledi” deniliyor.

• 14 Nisan 2020’de Duvar’da yayımlanan “Kaftancıoğlu: Altun, yakalandığı gün araziyi kiraladı” başlıklı haber. Haberde şöyle deniyordu: “İBB Meclis Grubunun CHP’li üyeleri Kuzguncuk’ta evinin yanındaki arsaya izinsiz inşaat yapan Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun hakkında suç duyurusunda bulundu. İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu, ‘Kendisi önce koruma statüsündeki bir vakıf arazini kaçak, izinsiz yapılaşmaya açıyor; sonra da yakalandığı gün o araziyi kiralıyor. Türkiye, ölümcül bir salgınla mücadele ederken Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanının kaçak işler peşinde koşması ve üstüne bir de kamuyu aldatmaya kalkması kabul edilemez’ dedi.”

•  09 Ekim 2020’de Duvar’da yayımlanan “SBK Holdingin mal varlıklarına el konuldu” başlıklı haber. Haberde SBK Holding Yönetim Kurulu Başkanı Sezgin Baran Korkmaz’ın ve tüm şirketlerinin mal varlığına İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından el konulmasına yer veriliyordu.

• Gazeteci Ferhat Tepe’nin öldürülmesiyle ilgili yapılan birçok habere dönemin Tugay Komutanı Korkmaz Tağma’nın talebiyle erişim engellendi. Ferhat Tepe’nin ailesi tarafından yapılan başvurularda AYM “ifade özgürlüğü ihlali” kararı verdi.

• Diken.com.tr’de yer alan ve ismi dahi geçmediği halde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talebiyle engellenen “Okluk’taki ‘yazlık saray’: 40 bin ağaç kesildi, jandarma protestoyu engelledi” başlıklı haber.