1.5 milyon işçinin yarattığı bahar

12 Eylül 1980 darbesinin ardından işçi sınıfı NETAŞ işçilerinin greviyle sessizliği böldü. 1989’da “Bahar eylemleri”nin ve ardından kamu emekçilerinin sendikalaşma mücadelelerinin yolu açıldı.

1986’daki NETAŞ grevi tetikledi, işçiler komiteler kurarak mücadeleye yeniden iş bırakmalarla atıldı.

Kazlıçeşme’de 1987’de deri işçilerinin grev kararına karşı patronlar lokavt ilan etti. Patronlara karşı Bayrampaşa’da 12 Eylül sonrasının ilk mitingi gerçekleştirildi. 1980’den sonra getirilen miting yasağı delindi.

Ambarlardaki liman işçileri aynı yıl greve çıktı ve grevleri 9 ay sürdü. İşçi ücretlerine yüzde 214 zam yapıldı. 1 Mayıslar izin günü sayıldı.

İşçi sınıfının mücadelesi, 1989’a gelindiğinde kamu emekçilerinin mücadelesini yükseltmelerinin yolunu açtı.

Sayıları 600 bini bulan kamu işçilerinin yürüttükleri görüşmelerin tıkanması, “Bahar eylemleri” olarak bilinen ve bahar ayları boyunca sürecek eylemleri tetikledi.

İşçiler talepleri için çeşitli eylem biçimlerine başvurdular ve 3 ay süren mücadeleleri boyunca sık sık devletin kolluk güçleriyle karşı karşıya geldiler.

• 30 bin 153 kamu işçisinin greve çıktığı yıl oldu. Karabük ve İskenderun’da çalışan 20 bin demir çelik işçisi, tarihlerinde ilk defa çıktıkları grevi 137 gün sürdürdü.
• Bahar eylemlerinin başlamasından 16 gün sonra Türk-İş yönetimi, 22 Mart’ta 22 sendika ve 478 bin işçi adına pasif direniş kararı almak zorunda kaldı.
• 21 Mart’ta Haliç ve Camialtı Tersanesi işçileri yemek boykotu ve Kasımpaşa Meydanı’nda eylem yaptı. Haliç Tersanesinden Kasımpaşa Meydanı’nda yürüyen 1500 işçi, sol koldan gelen Camialtı işçileriyle birlikte “Yaşasın işçilerin birliği”, “İşçiler el ele genel greve” sloganlarını attı.
• 13 Nisan’da Taşkızak Tersanesi, Sahil Güvenlik Bakım Onarım işçileri ile Camialtı Tersanesinden işçiler öğle tatilinde Kasımpaşa Meydanı’na gitmek üzere yola çıktı. İşçilere Haliç Tersanesi işçileri de katıldı. İşçilerin önünü polis kesti.
• 12 Nisan’da Cibali ve Cevizli Sigara, Üsküdar, Bomonti Bira, Mecidiyeköy Likör, Paşabahçe Rakı, TEKEL Genel Müdürlüğü, Vergisiz Satışlar iş yerlerinden 15 binin üzerinde işçi aynı saatlerde viziteye çıktı.
• Cevizli TEKEL Fabrikasında çalışan 8 bin işçi Kartal SSK Hastanesine kadar yaklaşık 4 kilometrelik yolu 4 saatte yürüdü. Yürüyüş boyunca halk balkonlara, yol kenarlarına dökülerek işçileri alkışladı. TEKEL işçilerini kara yolu işçileri karşıladı.
• 4 Nisan’da “Haklarımızı alamazsak, Türkiye’yi karanlığa boğarız” diyen 86 bin TEK işçisi, yemek boykotu yaptı.
• 24 bin çelik işçisi şubat ayından itibaren 3 ay boyunca kesintisiz iş yavaşlatma, vizite, yürüyüş, sakal bırakma, yemek ve servis boykotu gibi eylemler gerçekleştirdi. İşçiler mayıs ayında greve çıktı.
• Mayıs ayında 1500 kara yolu işçisi Diyarbakır’da, ‘toplu boşanma davası’ açtı.
• Askeri dikimevlerinde çalışan işçiler, eylemlerin öncülerindendi. Eylemler kısa zamanda ülkenin diğer bölgelerindeki askeri iş yerlerine yayıldı. Ustabaşlarına “komutanım” demek zorunda bırakılan işçiler eylemler sırasında yol kesti, kolluk şiddetine karşı birlikte direndi.
• Nisan 89’da başlayan Bahar eylemlerine 1.5 milyon civarında işçi katıldı. 1988-92 tarihleri arasında geçekleşen grevler, katılan işçi sayısı ve kaybolan iş günü sayısı bakımından ’80 öncesinde yapılan grevleri dahi aştı.
• Kendi iş yeri komitelerini kuran işçiler bu sayede sendika yönetimine uyguladıkları baskıyla Türk-İş’in 900 yöneticisinin değişmesini sağladı.
• 1985’te oluşturulan şubeler platformunun kararına göre işçilere sorulmadan sözleşmeler imzalanmayacaktı. Bu karara rağmen işçileri bilgilendirmeden ve kötü koşullarda sözleşme imzalanmasını, demir yolu işçileri, Demiryol-İş sendikasının birçok şubesini basarak protesto etti. Demiryol-İş’in 25 yıllık Şube Başkanı Zafer Boyer, genel merkezin bu kararına uymayarak, işçilere sormadan sözleşme imzaladı ve işçilerin bu duruma gösterdikleri tepkiler karşısında istifa etmek zorunda kaldı.
• Yüzde 40 gibi bir ücret zammıyla sözleşmeyi bağıtlamak isteyen hükümet yüzde 140 oranında zam yapmak zorunda kaldı. Türk-İş’in önerisi yüzde 70-80 idi.
• 12 Eylül yasakları delindi. Ekonomik taleplerle başlayan mücadele, hükümet karşıtı bir karaktere bürünmüştü. Böylelikle 27 Mart 1989’da yapılan seçimlerde ANAP’ın oy oranı yüzde 35’ten yüzde 21’e düştü. 1991 genel seçimlerinde ANAP iktidarı düştü ve işçi hareketine görece yakınlık gösteren SHP ile seçim vaatlerini neredeyse sosyal demokrat bir hatta çeken Süleyman Demirel’in DYP’si koalisyonla işbaşına geldi. İşçi sınıfının 89’da başlayan eylemleri 90’lar başında Türkiye merkez siyasetinin de rengini belirlemişti. (İŞÇİ SENDİKA SERVİSİ)