İş yerleri birlikte hareket etti | Ali Koloş, '89 bahar eylemlerine dair yazdı

Ali KOLOŞ
Eski Tekgıda-İş Cevizli Tekel Şube Başkanı

’89 Bahar eylemleri; ücretlerin düşük olduğu, çalışma koşullarının ağırlaştığı, iktidar tarafından işçi sınıfı aleyhine Mecliste yeni yasaları çıkarma çabaları içerisinde olduğu, esas olarak ücretlerdeki yetersizliğin işçileri harekete geçirdiği bir süreçti.

İşçi sınıfı tarihi boyunca, işçi-işveren ilişkileri hep karşıt çıkar çelişkisi içinde olagelmiştir. ’89 Bahar eylemlerine geliş sürecinde de işçi emekçi kamuoyunda bu ilişkiler gergin, tartışmalı olarak yaşandı. İşverenler, yani sermaye, işçileri çok çalıştırıp az ücret vermeyi prensip edinmişlerdi. İşçi sınıfı ise bu dengesizliği kırmak için tarih boyunca mücadele vermişti. Bu mücadeleler, kimi zaman kazanımla sonuçlanmış, kiminde ise başarı elde edilmemiştir. İşçilerin sendikal örgütlülüğünün olduğu iş yeri ve iş kollarında kazanım daha çok olmuştur. Şunu söylemek gerekir ki, o zaman da sarı sendikal anlayış egemendi. Bilhassa genel merkezler düzeyinde. O nedenle işverenlerle kamuoyu önünde tartışmalar olsa da kapalı kapıların ardında sınıfın lehine pek olumlu şeyler olmuyordu. Tabi her genel merkez aynı değildi.

Eylemler, iş yeri içinde yürüyüşler, işe geç başlama, yemek boykotları, iş önlüğü yakalarına siyah kurdele takma, sakal bırakma şeklinde bir ön hazırlıkla başladı. İş yerlerinde gelişen bu eylemler, diğer iş yerleri ile kurulan ilişkiler, salon toplantıları gibi etkinlikler sonucu daha da genişledi. İlk etapta sendika yönetimleri (şube ve merkez) katılmadılar. Karşı durdular.

Ancak, işçiler bu tutumu değiştirmeye zorladı, gönülsüzce de olsa yöneticiler eylemlere katılmaya başladı. Tabii ki bu kendiliğinden olmuyordu. İş yerlerinde kurduğumuz, işçi komiteleri bir iş görüyordu. Mesela, TEKEL iş yerlerinde kurduğumuz, demokratik sendikal birlik örgütlenmesi önemli işler başardı, yönetimleri büyük oranda değiştirdi. Eylemler genişledi, vizite eylemleri, iş bırakma eylemleri gibi devam etti. Doğal işçi önderleri ve ileri işçiler iş yeri örgütlenmesinde ve eylemlerin yaygınlaştırılmasında önemli görevleri başardılar. Bu eylemlere halkın ve esnafların desteği işçilerin taleplerinin kamuoyunda haklı olarak görülmesinde önemli idi.

’89 Bahar eylemleri ülkedeki hemen hemen tüm kamu iş yerlerini harekete kattı. Eylemlerin sonucunda sendika şube ve merkez yönetimlerinde ciddi değişiklikler oldu. Eylemlere öncülük eden işçi kuşağının önemli bir kesimi yönetimlere geldi. Siyasi iktidar yasa değişikliğini ertelemek zorunda kaldı. Bunların bazıları, kıdem tazminatlarının kısıtlanması, sendika yasalarındaki değişikliklerdi. İş yerlerinde sendika temsilcilerinin sözü daha dinlenir hale geldi. Ücretlerde önemli artışlar sağlandı. Çalışma koşullarında ise önemli düzelmeler sağlandı. Mücadeleci işçiler öncülüğünde sendika şubeleri illerde sendikal platformlar kurarak kazanımlarını korumayı, saldırılara karşı birlikte durmayı hedeflediler.

Yeni bir ‘İşçi Baharı’na doğru mu gidiyoruz?