Çocuk işçiliği ile sömürü, ihmaller, kazalar

Özmen KAPLAN

Buca/İzmir

Son süreçte sıkça duyduğumuz MESEM’lerde yaşanan iş kazası ve cinayeti haberleri, meslek liseliler içerisinde irili ufaklı tartışmalara yol açıyor. Buca’daki DMO Meslek Lisesi’nde 12. Sınıf öğrencisi olan ve bir klima servisinde staj yapan arkadaşımızla okul, staj ve MESEM’ler üzerine konuştuk.

MESEM OKULLA İLİŞİĞİ KESİYOR

Çalıştığı işyerindeki koşulları sorduğumuz arkadaşımız şunları söylüyor: “İlk başta çalışmak güzel geliyor. Ama sonrasında hiç de öyle değil. Hem müşteriler hem de işyerinde sorunlar gittikçe artarak karşımıza çıkıyor. Haftada 3 gün çalışıyoruz biz. MESEM’lerde 5 güne kadar çalışıyorlar. Çalışma saatlerimiz bazı günler çok uzun oluyor, genelde de o gün ki iş ve ustanın tercihlerine göre değişiyor. Aldığımız ücret yeterli değil, geldiği gibi gidiyor. Yazın aynı işte çalışırken asgari ücret alıyordum, şimdi stajda üçte birini alabiliyorum. Emeğimin karşılığını almadığını hissetmek çok yorucu.”

Okulla arasındaki durumu sorduğumuz arkadaşımız “Haftanın iki günü gittiğim için çok bir bağım kalmadı. Dersleri de zaten bir şekilde geçiyoruz. Artık çalışmak ve en azından asgari ücret düzeyinde maaş almak istiyorum.” diyor. Sen neden MESEM projesi kapsamında çalışmıyorsun sorusuna “Ailem okulla bağımı koparmak istemedi. Benim de aklıma yattı açıkçası. Okul sonrasında zaten alacağım sorumluluklar varken staj koşulları MESEM’den daha rahat diye tercih etmedim açıkçası. Gençliğimi biraz olsun yaşamak istedim” diye cevap verdi.

MESEM’ler hakkında ne düşünüyorsun diye sorduğumuzda “İşyerleri MESEM’leri stajlar yerine daha çok tercih ediyorlar. Çünkü stajda 3 gün, MESEM’de 5 gün çalışıyorlar. Genelde çevremdekiler belirli bir yaşa geldikleri için ve maddi olarak da zorlandıkları için ailelerinden para alamıyorlar. Ve bu MESEM’e gitmelerinin sebeplerden birisi. Derslerden sıkılanlar da MESEM’leri tercih ediyor. Bir arkadaşım 10. Sınıfta çalıştı, bir şeyler aldı kendine. Bana da mantıklı geldi bir anda öyle olunca. Sonra doktor, arkadaşımda sürekli ağır kaldırmaktan fıtık başlangıcı olduğunu söyleyince, tekrar caydım ben de.

HAK ETTİĞİMİZ PARAYI DA ALAMIYORUZ

MESEM’lerde ücretler ne durum ve gerekli eğitim veriliyor mu sence diye soruyoruz. “Çoğunlukla eğitim olmuyor, genelde iş yükünü yüklüyorlar. Ama ustaya bağlı olarak da değişebiliyor durum. Benim gittiğim stajımda, MESEM olmasa da benzer durumlarla karşılaşıyoruz. Ustanın birisi bir şeyler öğretiyordu çalışırken. Hem iş de kısa sürüyordu diğerine bakarak. Ama diğer usta da tam bilmiyordu. Hem işimiz çok uzun sürüyor hem de bir şey öğretemiyordu. Sabah 8’de çıkıp gece 1’de eve geldiğim zamanlar oldu çalışırken. En erken 7’de eve girmiş oluyorum zaten. Yani açıkçası eğitim falan verildiği pek söylenemez. Çoğu arkadaşım az para aldığını söylemek istemiyor. Bilinmesini istemiyorlarmış. Haftanın en az 4-5 günü çalışıp, neredeyse daha çok iş yapıp, en iyisi 5-6 bin lira para alıyor. Bir usta maaşının 4’te 1’i kadar maaş alıyorlar” diye cevaplıyor.

Son zamanlarda sıkça duyduğumuz MESEM’lerde yaşanan iş kazaları ve cinayetlerini sorduğumuzda ise “Çoğunlukla ustaları ile alakalı. Çok zorluyorlar. Bilmediği işleri yaptırmaya, ağır işlerle kendi işleriyle aynı oranda iş yaptırmaya çalıştırdıkları için oluyor. Ben de bir keresinde çatıdan düşüyordum. Konusu dahi açılmaz çoğu zaman. Arkadaşlarımın da yaralandığı çok oldu. Patronlar çok duyulmasını istemiyor, öğrencileri MESEM’lerden alırlar da zarar ederler diye. Allah’a emanet çalışıyoruz zaten. Çalışma koşullarımız, iş güvenliği falan çok kötü durumda.”

Çalışma koşullarının değişebileceğini düşünüyor musun diye soruyoruz. “İş saatlerimiz bile belli değil. Geç çıktığımız zaman mesai ücreti de yok. En azından düzenli bir ücret, sabit bir meslek eğitimi ve iş güvenliği sağlanmalı. Bu şekilde belki düzelebileceğini düşünüyorum” diyor.