Vaktin de bütçenin de büyük kısmı yola

Metin TAŞKIRAN
Nisa Sude DEMİREL

“Yetersiz bakiye”, “İşleminiz yapılıyor, lütfen bekleyiniz”, “Sayın yolcularımız”... İstanbul’da her gün yüz binlerce insan toplu taşımayı kullanıyor. Ajans Press’in 2017 yılında yaptığı bir araştırmaya göre İstanbul’da toplu taşıma araçlarıyla işe giden yurttaşlar ortalama 1 saat 31 dakikasını yolda geçiriyor. İstanbul’da, çalışanların yüzde 30’u en az 2 saatini toplu taşıma araçlarında geçiriyor. İstanbulluların yüzde 66’sı 1 kere, yüzde 26’sı ise en az iki kere aktarma yapıyor. Toplu taşıma ücretleri ise sık sık zamlanıyor. Örneğin metrobüs beklerken konuştuğumuz Ayşegül, yalnızca işe gitmek için haftada 24 saatini, yani toplamda bir gününü yolda geçiriyor; Oktay ise işe gidip gelmek için günde 70 TL harcıyor. Yerel seçimlerin öncesinde tüm adaylar toplu taşımaya dair vaatlerini sıralarken, Mecidiyeköy metrobüs durağında bir aktarma daha yapmak için ara veren yurttaşlar, toplu taşımaya dair sorunlarını Evrensel’e anlattı.

"6’DA İŞTEN ÇIKIYORUM, EVE VARMAM 10’U BULABİLİYOR"

Ümraniye’de yaşayan ve Bayrampaşa’da çalışan bir kadın işçi her sabah ve her akşam 522 kodlu otobüsle Mecidyeköy’e geliyor, ardından 32M kodlu otobüsle Bayrampaşa’ya, iş yerine geçiyor. Trafik yoğunluğuna göre değişmekle beraber yalnızca gidişinin 2 saate yakın sürdüğünü anlatan işçi, “Mesaiye 08.30’da başlıyorum ancak evden 06.30’da çıkıyorum. Mesai bitişini hiç sorma, mesaim 18.00’de bitiyor ancak bazen eve varışımın 22.00’yi bulduğu oluyor” diyor. Toplu taşıma ücretlerini de pahalı bulduğunu anlatan işçi otobüs ücreti çok yüksek olmasa da metrobüs ücretinin fazla olduğunu söylüyor. Toplu taşımaya dair en büyük sorunlardan birinin seferlerin düzensiz olması olduğunu belirtiyor. Bir kadın olarak özellikle geç saatlerde toplu taşımada seyahat etmenin tedirgin edici olup olmadığını sorduğumuzda ise eşiyle beraber gidip geldiğini, o nedenle tedirgin olmadığını anlatıyor.

"BÜTÇEMİN BÜYÜK KISMI ULAŞIMA GİDİYOR"

Muhasebeci olarak çalışan Ayşegül ise Ataşehir’de oturuyor, Şişli Osmanbey’de çalışıyor. İşe gelmek için önce otobüse, sonra metrobüse, ardından metroya binen Ayşegül, 08.30’da mesaiye başlamak için 06.00’da kalkıyor. 18.00’de mesaisi bitse de eve gitmesi çoğu zaman 20.00’yi geçiyor. Ayşegül’e göre toplu taşımaya dair sorunların başında ise kalabalık ve insan yoğunluğu geliyor. Aynı zamanda ücretlerden de yakınan Ayşegül, “Ulaşım çok pahalı, bütçemin büyük kısmı ulaşıma gidiyor. Bir asgari ücretli için bu miktar bütçesi içinde epey yer tutuyor” diyor.

"GECE SEFERLERİ OLMALI"

Şişli’de fizyoterapist olarak çalışan Canberk ise her gün işi için otobüs ve metrobüse binerek Küçükçekmece’den Şişli’ye geliyor. Toplu taşımaya yakın oturduğu için işe gelmesinin ortalama bir saat sürdüğünü söyleyen Canberk, ücretleri ekonomik duruma göre ortalama bulduğunu ifade ediyor. Araçlar arasında çok aktarma yapmadığı için kendisinin harcamasının çok olmadığını ancak aktarma sayısı arttıkça ücretin de arttığını söylüyor. Toplu taşımanın kalabalık açısından çok yoğun olduğunu, sefer sürelerinde trafiğe bağlı değişiklik olduğunda daha da sıkışık olduğunu anlatan Canberk, “Özellikle iş çıkışında ve sabah erkenden işe giderken bu şekilde yolculuk etmek hem çok yorucu hem de çekilmiyor” diyor. Bu sorunların çözümünün çok zor olmadığını söyleyen Canberk, İstanbul’un 24 saat hareket eden bir şehir olduğunu söyleyerek Marmaray ve metro için gece seferlerinin önemli bir ihtiyaç olduğuna dikkat çekiyor.

"METRODAN ÇIKMAK DAHİ 10 DAKİKAYI BULABİLİYOR"

Merkezi yerlerde daha da yüksek olan ev kiraları, gelirin önemli bir kısmını eriten ulaşım masrafları nedeniyle uzaktan çalışmak daha fazla tercih edilmeye başlanıyor. Uzaktan çalışan ancak ayda birkaç gün iş yerine gitmek zorunda olan Muhasebeci Oktay da Esenyurt’ta oturuyor, Maslak’taki iş yerine gidiyor. Oktay iş yerine varabilmek için minibüs, metrobüs ve metro olmak üzere üç araç değiştiriyor. İşe gitmesinin iki saat sürdüğünü anlatan Oktay, 18.00’de mesaiden çıkıyor 20.00’de ancak evinde oluyor. Fiyatların da gittikçe arttığını vurgulayan Oktay, işe gittiği günlerde yalnızca işe gitmek ve eve dönmek için 70 TL harcıyor. Marmaray fiyatlarının da yüksek olduğunu ve sefer saatlerinin erken bitmesinin Anadolu ve Avrupa yakaları arasında geçiş yapan yurttaşlar için durumu zorlaştırdığını anlatıyor. Kendisinin de toplu taşımaya daha yakın bir ev arayışında olduğunu anlatan Oktay, tüm tanıdıklarının toplu taşımada geçirdikleri süreyi azaltmak üzere metro veya metrobüs hattına yakın ev aradığını söylüyor. Bazen yoğunluktan metrodan çıkmanın dahi 10 dakika sürdüğünü ifade eden Oktay, raylı sistem ağının artırılmasını ve yoğunluğu azaltacak alternatifler üretilmesini talep ediyor.

"TOPLU TAŞIMA ÇOCUKLAR İÇİN ÇOK ZOR"

Toplu taşımaya ilişkin gördüğü problemleri Evrensel’e anlatanlardan Şefika ise Anne Kart uygulamasından yararlananlardan. Şefika her ne kadar Anne Kart sayesinde toplu taşımayı kullansa da Şefika’nın bu durumla oldukça ilgili, şikayetçi olduğu bir nokta var. Şefika 4 çocuk annesi ve çocuklarıyla beraber toplu taşıma kullanmasının çok zor olduğunu anlatıyor: “Ben tek başıma sınava hazırlanmak için gittiğim dershaneye giderken sürekli toplu taşıma kullanıyorum ancak çocuklarımla beraber kullanmam neredeyse mümkün değil. Çünkü zaten çok kalabalık, boyları kısa olduğu için nefes dahi alamıyorlar”

Son zamanlarda insanların artan trafik sebebiyle toplu taşıma seçeneklerinden metrobüse daha fazla yöneldiğini gözlemlediğini anlatan Şefika, “Bazen metrobüste bile trafik oluyor” diyor. Şefika bu sorunların tamamının çözülebilir sorunlar olduğunun üzerinde duruyor.