Erdoğan’ın eli patronlara çalıştı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İşsizlik Sigortası Fonu bir önceki yıl prim gelirlerinin oranını 2024 yılı için yüzde 30’dan yüzde 50’ye çıkardı. Böylece iktidar İşsizlik Fonundan daha çok amacı kullanım yapabilecek.

İşçilerin ücretlerinden yapılan kesintilerden oluşan İşsizlik Fonuna ilişkin düzenleme Resmi Gazete’de yer aldı. İşsizlik Fonu gelirlerinin, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 48’inci maddesinin yedinci fıkrasında belirtilen amaçlar için kullanılacak oranının artırılmasına ilişkin Cumhurbaşkanı kararı yürürlüğe girdi.

Buna göre, söz konusu Kanun’da yüzde 30 olarak belirlenen İşsizlik Sigortası Fonu bir önceki yıl prim gelirlerinin oranının, 2024 yılı için yüzde 50’ye çıkarılması kararlaştırıldı. İşsizlik Sigortası Fonundan işsizlik ödeneği dışındaki işveren teşvik ve destekleri için ayrılan kaynak yüzde 30’dan yüzde 50’ye çıkarıldı.

Çalışma Ekonomisti Prof. Dr. Aziz Çelik, “İşsizlik Sigortası Fonu iyice işveren fonuna dönecek, Fondan işverenlere daha fazla kaynak aktarılmasının yolu açılmış oldu” değerlendirmesinde bulundu.

İŞSİZLİK FONUNDA 202 MİLYAR LİRA VAR

İktidarın tam anlamıyla göz diktiği fonun büyüklüğü 202 milyar 714 milyon 190 bin liraya ulaştı. İşsizlik Sigortası Fonundan sadece patronlara teşvik vermekle kalmayan iktidar, fon gelirlerini ‘faiz’ için kullandı. Fon ile iktidar geçen yıl 45 milyar lira, bu yılın ocak ayında ise 5.4 milyar lira faiz geliri elde etti.

Temel gelir kalemi sigortalının prime esas aylık brüt kazancı üzerinden hesaplanan ve brüt ücretten yapılan kesintiler ve yüzde 1 devlet payından oluşan fon, 9 Şubat itibarıyla 202 milyar 714 milyon 190 bin liralık büyüklüğe ulaştı.

Geçen yıl 72 milyar 644 milyon lira artarak 2023’ü 196 milyar 950 milyon lirayla kapatan Fondan işsizlerden çok patronlar yararlandı.

Yüzde 69.09’u tahvil, yüzde 29.43’ü mevduat ve yüzde 1.48’i Takasbank para piyasasında değerlendirilen Fon, geçen yıl 45 milyar lira, bu yılın ocak ayında ise 5.4 milyar lira faiz geliri elde etti.

İŞSİZLİK MAAŞI ALABİLEN İŞSİZ ASGARİ ÜCRETİ GÖREMİYOR

İşsizlik ödeneği hesaplamasında sigortalının son 4 aylık prime esas kazançları dikkate alınıyor.
Ödenek miktarı işten ayrılmadan önceki son 4 aylık kazancın yüzde 40’ı olarak hesaplanıyor ancak hesaplanan tutar asgari ücretin yüzde 80’ini aşamıyor. Bu rakamdan, binde 7.59 oranında damga vergisi kesintisi yapılıyor.

Buna göre, 2024 yılında 4 ay çalışıp işsiz kalan bir kişi için işsizlik ödeneği en düşük 7 bin 940 lira, en yüksek 15 bin 880 lira olarak uygulanıyor. Asgari ücret alan ve işsiz kalan bir işçi, 7 bin 940 lira işsizlik ödeneği alırken, brüt ücreti 40 bin lira olan işçi en yüksek aylık tutar olan 15 bin 880 lira işsizlik aylığı alabiliyor.

SİGORTALIK SÜRESİNE GÖRE ÖDEME YAPILIYOR

İşsiz kalanların, işsizlik ödeneğinden yararlanabilmesi için belirli şartları sağlaması gerekiyor. Kişi, kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması, hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olması, hizmet akdinin feshinden önceki son 3 yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi ödemesi ve hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içerisinde İŞKUR’a başvurması halinde bu ödenekten yararlanabiliyor.
Hizmet akdinin feshinden önceki son 3 yılda 600 gün sigortalı çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş sigortalı işsizlere 180 gün, 900 gün sigortalı çalışıp bu primi ödemiş sigortalı işsizlere 240 gün, 1080 gün sigortalı çalışıp prim ödemiş sigortalı işsizlere 300 gün işsizlik ödeneği veriliyor. 

İŞSİZLİK FONU PATRONLARIN EMRİNDE

İşsiz kalanlara gelir desteği sağlamak amacıyla 1999 yılında kurulan İşsizlik Sigortası Fonu, son yıllarda işsizlerden daha çok işverenlere teşvik sağlıyor. 

Türkiye İş Kurumunun (İŞKUR) verilerine göre 2022’nin ocak-kasım döneminde patronlar fona yaptıkları 1 TL katkı karşılığında 1.4 lira teşvik aldı. Kasım 2022’de 100 resmi işsiz kişiden sadece 13’ü işsizlik maaşı alabildi.

2023’TE 190 MİLYAR LİRANIN SADECE 21.6 MİLYARI İŞÇİYE GİTTİ

2023 yılında patronlar Fondan doğrudan 40 milyar lira nakdi destek alırken, işbaşı eğitim programları kanalıyla patronlara 38.6 milyar lira kaynak aktarıldı. 

Ayrıca kısa çalışma ödeneği yöntemi ile patronlara 1.2 milyar lira tutarında kaynak aktarıldı.

‘VERGİ CENNETİ’NE KAÇAN PATRONLARI VERGİLENDİRMEDİ

Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2006 yılında yürürlüğe giren Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 30’uncu maddesine göre vergi cenneti ülkelerin listesinin ilan edilmesi gerekirken, aradan yıllar geçmesine rağmen vergi cenneti ülkelerin listesini ilan etmedi. 

Bakanlar Kurulunca belirlenen vergi cenneti ülkelerde yerleşik olan veya faaliyette bulunan kurumlara yapılan her türlü ödemeler üzerinden yüzde 30 vergi kesintisi yapılabilir. 

Ancak iktidar 18 vergi cenneti ülkeleri ilan etmediği için milyarlarca liralık vergi geliri şirketlerden tahsil edilmedi. Bu ülkeler ilan edilirse buralarda yerleşik olan veya faaliyette bulunan kurumlardan milyonlarca lira vergi geliri elde edilecek. 

PATRONLAR CENNETTE

Pandora sızıntılarıyla offshore sırları ortaya çıkan ‘vergi cennetindeki’ patronlar arasında Türkiye’den Mehmet Ali Yalçındağ, Turgay Ciner, Hüsnü Özyeğin, İnan Kıraç, Fettah Tamince dahil birçok isim yer alıyor.

Mehmet Ali Yalçındağ, Britanya Virjin Adaları merkezli iki offshore şirketin tek sahibi iken bir şirkette de eşi Arzuhan Doğan Yalçındağ ile ortak görünüyor.

Forbes’ın 2021 listesinde 1 milyar 800 milyon dolarlık servetiyle dünyanın en zengin 1750’inci kişisi Hüsnü Özyeğin de vergi cennetine servetini taşıyan isimlerdendi.

TEK İMZAYLA HALKA ENFLASYON TOKADI ATTI

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla 16 Temmuz 2023’te Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre akaryakıtta özel tüketim vergisi (ÖTV) tutarları arttı.

BENZİN VE ÖTV’YE  ZAM YAPMIŞTI

Karara göre kurşunsuz benzinin litre fiyatı üzerinden alınan ÖTV tutarı 2.52 liradan 7.52 liraya, motorinin litre fiyatı üzerinden alınan ÖTV tutarı ise 2.05 liradan 7.05 liraya yükseldi. 

ÖTV kararlarının ardından benzin ve motorin grubuna bugünden itibaren geçerli olmak üzere 6 TL zam gelmişti.

İstanbul’da benzinin litresi ‘Erdoğan zammı’ ile 28 TL’den 34 TL’ye, motorinin litresi ise 26 TL’den 32 TL’ye yükselmişti. 

ENFLASYONUN  EN TEMEL İKİNCİ NEDENİ

Merkez Bankası raporuna göre Türkiye’de enflasyona en yüksek katkı yüzde 19.9 ile döviz kurları oldu. 
Kurların ardından en yüksek katkı yüzde 7.9 ile akaryakıt fiyatlarında yaşandı. Böylece Erdoğan eliyle yapılan akaryakıt zammı vatandaşa enflasyon olarak yansıdı. (EKONOMİ SERVİSİ)