İsviçre’de emekliler için iki önemli oylama gündemde

Emine SARIASLAN
Bern

İsviçre’de 3 Mart 2024’te İsviçre’de emeklilerin geleceğini ilgilendiren iki girişim oylamaya sunulacak: Emeklilere 13. maaşın verilmesini öngören ve emeklilik yaşının arttırılması isteyen emeklilik girişimi. 13. emeklilik maaşı girişimi kabul edilirse, emekli maaşlarında yüzde 8.3’lük bir artış olacak. Emeklilik yaşının arttırılması kabul edilirse ise 65 yaş yerine 67 yaşında emekli olunacak.

İsviçre’de yaşlılıkta yoksulluk yaygın. Temsili olarak yapılan anket sonuçları, 200 bin yaşlının gelirlerinin yoksulluk sınırının altında olduğunu gösteriyor. Diğer 100 bin yaşlının aylık geliri ise yoksulluk sınırının biraz üzerinde. Yoksulluktan, kadınlar ve göçmenler daha çok etkileniyor. Bu nedenle 3 Mart’ta yapılacak oylama, yoksulluğa karşı, yaşlılıkta daha iyi bir yaşam için önemli bir adım olacak.

EMEKLİ MAAŞLARI YETERSİZ

Enflasyon, artan kiralar ve yüksek sağlık sigortası primleri nedeniyle emekliler 2024 yılı sonuna kadar bir aylık emekli maaşlarının tamamını kaybedecekler. Bu durumdan etkilenen herkes şimdiden bunun farkına varmış durumda. Ortalama emekli maaşı 1800 İsviçre Frangının biraz altında. İsviçre Anayasası’ında emekli maaşının yaşam giderlerini karşılamaya yetecek düzeyde olma zorunluluğu olmasına rağmen, bugünkü emekli maaşları bundan çok uzak. Bu zor koşullarda yaşamak zorunda kalan yoksulların ortalama yaşam süreside yaklaşık 5 yıl daha kısa.

LİBERALLERİN KARŞI PROPAGANDASI

Tamedia’nın oylamaya ilişkin yaptığı ilk ankete katılanların yüzde 71 girişim lehine oy kullanmak isterken, bir hafta önce yapılan ankette 13. emekli maaşına “evet” diyeceklerin sayısı yüzde 54–57 düşmüş bulunuyor. Sağcı ve merkez liberaller ile yeşil liberallerin milyonlarca frang yatırarak yürüttüğü karşı kampanya ve “13. emekli maaşı kabul edilirse emekli sandığında para kalmayacak” propagandası etkisini gösteriyor. Bu propaganda ile en çok gençleri etkileyerek “hayır” oyu kullanmaya teşvik ediyorlar.

İsviçre Sendikalar Federasyonu (SGB) Başkanı Pierre-Yves Maillard’a göre, “13. emekli maaşı, emekli maaşlarının iyileştirilmesi için en iyi ve en hızlı çözüm”. Bu nedenle çoğunluktan tarafından olumlu karşılanıyor. Sendikalar, sol ve yeşil partiler yürüttükleri kampanya da emekli sandığında şu an 50 milyar frangın olduğunu ve çalışanların ve işverenlerin emekli sandığı kesintilerinde yüzde 0.4 bir artışla emekli ödeneklerinin garantiye alınacağını belirtiyorlar.

EMEKLİ YAŞININ YÜKSELTİLMESİNE HAYIR

Oylamaya sunulan ikinci girişim ise FDP’li Genç Liberaller’in emeklilik yaşının yükseltilmesini isteyen girişim. Bu girişim kabul edilirse ilk adımda emeklilik yaşı 66’ya yükseltilecek. Bundan sonra emeklilik yaşı, ortalama yaşam süresinin uzadığı her ay için 0.8 ay artacak ve 67, 68 olarak devam edecek... Girişimlerinin gerçek amacını saklamak için oy pusulasında “Güvenli ve sürdürülebilir bir emeklilik planı için” diyorlar. Genç Liberaller’in emeklilik yaşını yükseltme girişimi zor koşullarda çalışanları bir kez daha olumsuz etkileyecek. Zenginler erken emekli olmayı göze alabilirken düşük gelirliler emeklilik yaşını doldurana kadar çalışmak zorunda kalacaklar.

Bu zamana kadar İsviçre’de sosyal sistemi genişletmek için yapılan tüm halk oylamları reddedildi. Bu nedenle 13. Emekli maaşı girişiminin kabul edilmesi, tarihi bir dönüm noktası olacak. Girişimin sağcı partilerin tabanında ki yoksul kesiminden de oy alacağı yapılan anketlerde belirtiliyor. Buda 13. emekli maaşı girişiminin kabul edilme ihtimalini yükseltiyor.