Ölüm gemisi Raymond Croze'da asbest miktarı şaibeli

Ramis SAĞLAM
İzmir

Fransız bandıralı tehlikeli atık ve asbest yüklü Raymond Croze gemisinin sökümüne Aliağa Anadolu Gemi Söküm Şirketinde başlandı. Aliağa’da sökümüne başlanan Raymond Croze gemisinin tehlikeli atık envanter raporundaki (IHM) çelişkiler tartışma yaratmaya devam ediyor.

Geminin Aliağa’ya varışında mevcut olan IHM’de toplam 701 örnek alındığı belirtilmiş, alınan örneklerin yüzde 18’inde toplam 126 noktada tehlikeli madde tespit edildi. IHM örnekleme açısından pek çok uzman, yapılan örneklemenin eksik ve gerekli yerlerden yapılmadığını ifade ederken, potansiyel tehlikeli maddelerin az olduğuna dikkat çekmişti.

STK Gemi Söküm Platformunun (NGO Shipbreaking Platform) Orange Şirketi ile yürüttükleri iletişimde endişelerinin arttığını söyleyen NGO Shipbreaking Platform Politika Sorumlusu Avukat Ekin Sakin ile son gelişmeleri konuştuk.  

"TEYİT İSTEDİK CEVAP ALAMADIK"

Gemi sahibi Orange şirketinin hazırlamış olduğu IHM’yle ilgili istenen teyitlere süreç içerisinde yanıt alamadıklarını belirten Sakin, üç nokta üzerine özellikle durduklarını ifade etti. Sakin, “İlk olarak gemideki asbest çok az tespit edilmiş. Bu nedenle neden daha fazla örnek alımı yapılmadığı, gemide önceki yıllarda asbestin sökülmesini içeren bir tadilat yapılıp yapılmadığını gündeme getirdik” dedi.

İkinci noktanın ise geminin boyalarında asbest bulunup bulunmadığı, eğer bulunduysa bu durumun gemi geri dönüşüm tesisine bildirilip bildirilmediğini sorduklarını ifade eden Sakin, “Üçüncü nokta olarak ise IHM’de hiçbir PCB tespit edilmemişti. PCB’lerin hâlâ yaygın olarak kullanıldığı bilinmektedir. PCB içeren tüm malzemelerin son 40 yıl içinde çıkarılmış olması inanılmaz derecede olağan dışıdır. Gemi boyunca PCB için sadece 7 numune alınmış ve hiçbir numunenin pozitif olmadığı görülmüştür. Bu konuyla ilgili bilgi ya da ek ayrıntı talep ettik” diye konuştu.

Gemi ağırlığı ve asbest miktarıyla ilgili olarak görüşlerini aktaran Sakin, “Gemilerdeki tehlikeli atık miktarı gemi ağırlığının yüzde 1’i ve yüzde 10’u arasında değişebiliyor. Gemide tespit edilen tüm tehlikeli maddelerin 3 ton olduğu ifade edildi. Bu rakam gemi ağırlığının binde 1’inin bile altında. Şeffaflığın ve açıklığın sağlanması adına yeni yapılan IHM hakkında bilgi sahibi olmak önemli” ifadelerini kullandı.

50 TON ASBEST Mİ VAR?

Tüm bu eksiklikler göz önüne alındığında gemide tahmin edilenden çok daha fazla tehlikeli madde olabileceğini tehlikeli madde uzmanları ifade ediyor. NGO Shipbreaking Platformunun endişeleri doğruysa tahmini olarak en az 50 ton asbest olabileceği gündeme geldi.

Tehlikeli Gemi Söküm Önleme Platform Sözcüsü Kimya Mühendisi Ertuğrul Barka ise Raymond Croze gemisinin ağırlığı 6 bin ton olduğu düşünüldüğünde “tehlikeli atık miktarının” olağan dışı ve kabul edilemez olduğuna dikkat çekti. Gündeme gelen tehlikeli atık miktarının 50 ton geminin yaklaşık yüzde 1’ine denk geldiğine vurgu yapan Barka, “Bu hiç de olağan dışı değil, gayet de minimum sayılabilecek bir rakamdır. Tesisin açıkladığı ise 3 ton yani binde 1’in bile altında bu hiç de gerçekçi değildir. Sao Paolo’dan örnek vermek gerekirse, gemide 900 ton asbest bulunabileceği tespit edilmişken, Bakanlık 9 ton asbest olduğunu açıklamıştı” diye hatırlattı.

IHM SÜREÇLERİ GENEL BİR SORUN

Gemi Söküm Platformu aralık 2023’te yayımladığı gemi söküm raporunda endişelere yer vermişti. Bu durumun sadece geminin söküldüğü Anadolu Gemi Söküm için geçerli olmadığını Aliağa’da sistematik bir sorun olduğuna dikkat çekilmişti.  

Anadolu Gemi Söküm Şirketinin, aralık 2023’te çıkan AB raporunda IHM değerlendirme usulünün Avrupa Deniz Güvenliği Ajansının yönergelerine ve AB Gemi Geri Dönüşüm Tüzüğü’ne uygun olmadığı tespit edildi. Sökülen bazı gemiler için yapılan IHM’lerin numune alınmadan yapıldığı raporlanırken, bu kapsamda sürecin uygun yürütülmediği de ifade edildi.