Kreş ihtiyacı büyük, var olan yetersiz

Özlem Songül ABAYOĞLU

İstanbul’da çalışan anneler başta olmak üzere birçok işçi ve emekçi, çocuklarını bırakabilecekleri ücretsiz kreşlere ulaşamıyor. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, 2019 seçimleri öncesinde “100 çocuk kapasiteli 150 kreş açacağız. Uzun vadede kreşi olmayan mahalle kalmayacak” iddiasında bulunmuştu. Ancak bu vaadin tamamı gerçekleşmedi. Yerel seçimlerde AKP’nin İBB Başkan Adayı ve Eski Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum ise belediye başkanı olduğu taktirde “Her mahalleye çocuklarımız için 7/24 hizmet verecek kreşler açacağız” vaadinde bulundu. Ancak AKP iktidarında PTT’nin çocuk bakımevleri kapatılmış, PTT emekçileri ise kapatılan bakımevlerine eylem yaparak tepki göstermişti. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığının AKP’de olduğu yıllarda ise tek bir kreş dahi yapılmadı.

İKİ AY ÜST ÜSTE ÖDEMEYİNCE KAYIT İPTAL

MEB’in 2022-2023 dönemine ilişkin istatistiklerine göre Türkiye’de 3-6 yaş arası çocukların kaydedildiği toplam 18 bin 244 anaokulu var. Bunların 6 bin 300’ü Bakanlığa aitken, 4 bin 253’ü özel anaokulları. İstanbul’daki 4 bin 900 okul öncesi eğitim kurumundan bin 963’ü özel, yani neredeyse yarısı. Beş yıllık yerel yönetim sürecinin sonuna yaklaşırken İstanbul’da toplam 32 ilçede İBB’ye bağlı 88 kreş var. İBB’ye bağlı kreşler hafta içi 07.30 ile 17.00 arasında hizmet veriyor. Çalışma saatlerine ek olarak 19.00’a kadar şubelerinde hizmet verebiliyor. Ancak 19.00’a kadar yararlanmak isteyenler yüzde 25 daha fazla fiyat ödüyorlar. İki ay üst üste ücret ödenmediği durumda ise kayıt iptal ediliyor.

İBB kreşlerine başvuru şartları arasında, çocukların yaşının kayıt tarihlerinde 37-72 ay arasında olması, değerlendirme şartlarında puantaj sistemine göre ailenin sosyal ve ekonomik durumu, ailelerin İstanbul için belirlenen yoksulluk ve muhtaçlık sınırında olması ve bu durumu belgelerle kanıtlayabilmesi, ailenin ihtiyaç sahibi olduğunun tespit edilmesi gibi şartlar mevcut. İBB kreşleri 11 ay boyunca hizmet veriyor. Ağustos ayının başında kapanan kreşler eylül ayında açılıyor.

İBB’nin basın biriminin verdiği bilgiye göre İBB’ye ait 88 kreşin toplam kontenjanı yaklaşık 10 bin kişilik. Sosyal inceleme sonucunda maddi durumu düşük olan ailelerin, bu ücreti karşılayamayacak durumda olduğu tespit edilirse para alınmıyor, fiyatlar bin 200 TL ya da 600 TL olarak iki farklı kategoride alınıyor.

‘ÇALIŞABİLMEM İÇİN ÇOCUĞUMU KREŞE BIRAKMAM GEREKİYOR’

İBB’ye ait kreşlerden faydalanamayan yurttaşlar eleştirilerini Şikayetvar’da dile getiriyor. Şikayetvar’da tepki gösteren Cansu, kontenjanlardan yakınıyor. 3.5 yaşındaki çocuğunun hala ön başvuru durumunda olduğunu ifade ederek, “Ben çalışmak istiyorum. Sosyolog ve öğretmenim, iş bulup çalışabilmem için çocuğumun kreş başvurusunun sonuçlanması gerekiyor. Kreşler 12 bin TL’den aşağı değil. Ben nasıl ödeyeyim?​” diyor. Yeşim ise, başvurunun ardından sırada 500 kişi olduğunu aktarıyor. Betül ise çocuğunu Anne Baba Çocuk Etkinlik Atölyesine kaydetmek istediğini söyleyerek “Kızım 02/07/2022 doğumlu ve 1.5 yaşında. Başvuru yaptığımda Haziran 2022 doğumlu olanları aldıklarını söylediler. Ancak kızım 19 aylık ve 1.5 yaşında olduğu için neden katılamadığımızı anlamıyorum. Çok heveslendik fakat bir türlü kayıt olamadık. Dönüşlerini sabırsızlıkla bekliyorum” şeklinde tepkisini dile getiriyor. Tüm bu yorumlar da ulaşılabilir kreş ihtiyacını ortaya koyuyor.

İMAMOĞLU’NUN KREŞ TALEBİ AKP- MHP OYLARIYLA REDDEDİLDİ

Murat Kurum’un kreş vaadi üzerine sosyal medyada yorum yapan yurttaşlar ise, hem bakanlığı hem de 22 yıllık AKP iktidarı döneminde neden kreşlerin yapılmadığını sordu. Bunun yanı sıra 2020 yılında İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun ‘150 mahalleye 150 kreş’ projesi kapsamında Tuzla’da İBB mülkiyetindeki 1100 metrekarelik araziye kreş yapma talebi, AKP-MHP grubu tarafından ikinci kez reddedilmişti. AKP’nin iktidara geldiği dönemin hemen ardından da PTT’ye bağlı çocuk bakım merkezleri iktidar tarafından kapatılmıştı. PTT emekçileri bu kapatmalara karşı tepki göstererek eylemler yapmışlardı.2007 yılında PTT 200 milyon kâr ettiğini açıklamıştı. Ancak kreşleri kapatıldı. Kapatılan PTT kreşleri arasında en çok tepki çeken ise İstanbul Sirkeci’deki oldu. PTT Genel Müdürlüğüne bağlı tek kreş olan Sirkeci Kreşi yaklaşık bir buçuk yıldır Genel Müdürlük Yönetim Kurulu kararıyla kapatılmak istenmiş, çalışanların ve kreş annelerinin birtakım çabaları sonucu kapatma en son 30 Haziran 2007'ye kadar uzatılmıştı. Ama İstanbul Avrupa Yakası PTT Başmüdürlüğü 30 Haziran'ı beklemeden kreşin bulunduğu binanın depreme dayanıklı olmadığı sebebiyle kreşin kapısına kilit vurmuştu. Aynı binada çalışan diğer birimlere uygun yerler tahsis edilirken, kreşe yer gösterilmemişti.