İran seçimleri: Rejim meşruiyet savaşını kaybetti

Ela AVA

İran’da 4 yılda bir yapılan 270 üyeden oluşan İslami Şura Meclisi seçimleri ve 8 yılda bir yapılan ve 88 üyesi olan Uzmanlar (Hubregan) Meclisi seçimleri 1 Mart’ta gerçekleşti. Seçimlerin sonuçları ise İran rejiminin meşruiyet savaşını kaybettiğini gösterdi. Seçimlere resmi olarak açıklanan katılım oranı dahi yüzde 41’de kaldı ki, gerçekte çok daha düşük olduğu tahmin ediliyor.

MAHSA AMİNİ EYLEMLERİ SONRASI İLK SEÇİM

Geride bıraktığımız seçimler, 2022 Mahsa Amini protestolarının ardından gerçekleşen ilk seçimler olmasıyla rejim için kritik bir yerde duruyordu.

Resmi istatistikler dahi bu dönemde oy kullananların önceki dönemlere göre önemli ölçüde azaldığını gösteriyor. Devlet haber ajansına göre oy kullanabilen 61 milyon İranlının 25 milyonu, yani oy kullananların sadece yüzde 41’i sandık başına gitti.

Halkın Mücahitleri Örgütü ise yaptığı açıklamada, “Ülke genelinde her bölgeden bize gelen raporlar katılımın yüzde 8.2 olduğunu gösteriyor” dedi.

BİRÇOK ADAYIN OYU YÜZDE 20’NİN ALTINDA KALDI

Tahran’da Seçim Merkezi Başkanı Abbas Johari, açıklanan ön sonuçlara göre Tahran, Ray, Şemiranat, İslamşahr ve Pardis seçim bölgelerindeki seçimlerin, adayların hiçbirinin alması gereken yüzde 20 oy oranını alamaması nedeniyle ikinci tura uzatılması ihtimalinin bulunduğunu söyledi. Seçimlerin bu bölgede ikinci tura kalması, nisanda yeniden sandıkların kurulacağı anlamına geliyor.

Ancak Tahran’daki oy sandıklarında çıkan ilk sonuçların Mahmud Nebeviyan’ın Tahran’daki ilk kişi olarak şu ana kadar yaklaşık 340 bin oy aldığını gösteriyor. İslami Şura Meclisi seçimlerinin önceki üç turunda Tahran’ın ilk adayı bir milyondan fazla oy almıştı.

RADİKAL USULCÜLER SANDALYELERİ KAPTI

Seçimlerin sonuçları ise Usulcüler’in (muhafazakar blok) en radikal kesiminin güçlendiği, ılımlı Usulcülerin ve Reformcuların neredeyse parlamentoya giremediğini gösteriyor. Resmi sonuçlar henüz açıklanmadığı için bu sayılar henüz net değil. Ancak bu tablo aslında rejimin de hedeflediği bir tabloydu ve farklı bloklardan aday olmak isteyen birçok kişiye adaylık onayı çıkmaması da bunun göstergesiydi. Her ne kadar bu seçimde rejimin istediği tasfiye gerçekleşse de bazı siyaset yorumcuları, Usulcülerin farklı grupları arasında çok çatışmalı bir sürecin geçeceğini söylüyor.

İLK PLAN İFFET VE BAŞÖRTÜ PLANI!

Bu tablo halka yönelik baskıların da yine artacağını gösteriyor. 12. parlamentonun Kum bölgesinden yeni seçilen Milletvekili Qasim Ravanbahsh, parlamento üyesi olarak verdiği ilk röportajında, yeni parlamentoda “iffet ve hicap” ve “Sosyal medya alanlarının kontrolü” projelerine öncelik verilmesi gerektiğini söyledi.

“Sosyal medya alanlarının kontrolü” planı internetin sınırlandırılmasını, “iffet ve hicap” planı ise vatandaşların gönüllü örtünmesini ele alıyor.

MAHSA AMİNİ EYLEMLERİ

İran’da 22 yaşındaki Kürt bir genç kadın olan Mahsa Jina Amini’nin başörtüsünü düzgün takmadığı gerekçesiyle ahlak polisi tarafından gözaltına alınması ve 16 Eylül 2022’de gözaltında hayatını kaybetmesi ardından İran’ın her yarında büyük protesto eylemleri düzenlenmiş, 500’den fazla kişi sokakta polis tarafından öldürülmüş, birçok kişi işkencede hayatını kaybetmiş ve on binlerce kişi yaralanmış ve tutuklanmıştı. Tutukluların 100’den fazlası ise idama mahkum edilirken İran insan hakları örgütü HARANA’nın ocak ayında yayımladığı rapora göre sadece 2023 yılında İran’da 746 kişi idam edildi.