İsrail devleti besleniyor, Filistin açlıktan ölüyor

Murat UYSAL
İstanbul

İsrail’in 7 Ekim’de başlattığı Filistin’e yönelik saldırıları devam ediyor. Saldırılarda 30 binin üzerinde Filistinlinin hayatını kaybettiği söyleniyor. Türkiye’de iktidar ve iktidara yakın patronlar tarafından İsrail’in saldırılarını kınayan söylemler üretilse de ticarette işler başka. Türkiye İhracatçılar Meclisinin verileri şubat 2024’te ihracatın 400 milyon doları geçtiğini saldırıların başladığı ekim 2023’te dahi bu kadar ihracat yapılmadığını söylüyor. İsrail’le ticarete devam eden üyeleri hakkında süreç yürüteceğini söyleyen MÜSİAD ise sessizliğini koruyor.

İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları 7 Ekim’den bu yana ayrım gözetmeksizin devam ediyor. Filistin Sağlık Örgütünün açıklamalarına göre 150 günde 30 binin üzerinde Filistinli hayatını kaybetti. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) yardımların çok sınırlı ulaştığı, İsrailli güçlerin yardım bekleyen sivilleri hedef aldığı işgal altındaki Gazze Şeridi’nde çocukların açlıktan öldüğünü söylüyor.

TİCARET 2024’TE DE HIZ KESMEDEN DEVAM EDİYOR

Gazze’de bunlar yaşanırken Türkiye tarafında hamasi söylemlerin altı boş kaldı. TİM’in verilerine göre saldırıların başladığı ekim 2023’te 347 milyon 868 bin dolar olan ihracat, kasım ayında 319 milyon 207 bin dolara gerilerken aralık ayında ihracat 429 milyon 182 bin dolarlık rekor bir seviyeye yükseldi. Ocak ayında kısmi bir gerileme yaşansa da 317 milyon 719 bin dolarlık ihracat gerçekleştirildi. Bu kısmı gerilemeye dayanarak açıklamalar yapan iktidar kanadı ve ona yakın sermaye gruplarının “İsrail’le ticareti kesiyoruz” söylemleri havada kaldı. 2024 ocak ayında 317 milyon 719 bin dolar olan ihracat şubat 2024’te yüzde 26 artarak 400 milyon 362 bin dolara yükseldi. Saldırıların başladığı ekim ayında yapılan ihracattan dahi fazla olan şubat ayı ihracatı, iktidarın ve sermaye gruplarının İsrail ile ticarete hız kesmeden devam ettiğini gösteriyor.

MÜSİAD’DAN İSRAİL SESSİZLİĞİ

Türkiye ile İsrail arasındaki ihracatın başını çelik sektöründe yapılan ihracat çekiyor. Öyle ki İsrail çelik ithalatının yüzde 65’ini Türkiye’den yapıyor. Türkiye’den İsrail’e en çok çelik ihracatı yapan patron ise MÜSİAD üyesi İÇDAŞ. Tepkiler üzerine açıklama yapmak zorunda kalan MÜSİAD, “Son günlerde de ‘Birkaç üyemizin İsrail ile gerçekleştirdiği iddia edilen ticari faaliyetleri’ gerekçe gösterilerek, kurumumuz ve tüm üyelerimiz töhmet altında bırakılmaktadır. Bu sebeple, kurumumuzu ve tüm üyelerimizi zan altında bırakan iddiaları tüzüğümüz doğrultusunda, titizlikle inceliyor ve kurum içi süreçlerimizi işletiyoruz. Süreçler tamamlandığında kamuoyuna bilgilendirme yapılacaktır” ifadelerini kullandı. MÜSİAD bu açıklamayı yaptığında tarih 10 Şubat 2024’tü. O günden bugüne nasıl bir süreç yürütüldüğünü sormak isteyerek aradığımız MÜSİAD tarafı önce iletişimimizi alarak bize bilgi sağlanacağını söyledi. 1 hafta boyunca açıklama beklediğimiz MÜSİAD dönüş yapmayınca tekrar arayıp, daha önce aradığımızı iletişim bıraktığımızı ancak dönüş yapılmadığını, İsrail ile ticarete devam eden MÜSİAD üyelerine ilişkin nasıl bir süreç yürütüldüğünü tekrar sorduk. Bir süre bekletildikten sonra “Şu an bu konu hakkında bilgi verecek kimseye bağlayamıyorum” yanıtını aldık.

İHRACAT SALDIRILARIN BAŞLADIĞI DÖNEMDEN DE FAZLA

İsrail ile ticarete devam eden üyelerine ilişkin süreç başlattıklarını söyleyen MÜSİAD’ın sessizliği sürerken İÇDAŞ’ın İsrail’e gönderdiği çelikte nasıl bir değişim oldu? TİM verilerine göre ocak 2024’te 35 milyon dolar olan çelik ihracatı şubat 2024’te yüzde 10 artarak 38 milyon 515 bin dolara çıktı. 2023 yılının aynı dönemine göre çelik ihracatında yarı yarıya bir düşüş olsa da toplam ihracatta böyle bir düşüşten söz etmek mümkün değil. 1 Ocak-28 Şubat 2023 döneminde 884 milyon 378 bin dolar olan toplam ihracat sadece yüzde 18 düşerek 1 Ocak-29 Şubat 2024’te 718 milyon 82 dolar oldu. Saldırıların başladığı 1 Ekim-30 Kasım döneminde dahi toplam ihracat 667 milyon 75 bin dolar seviyesindeydi. Yani 2024 yılında toplam ihracat saldırıların başladığı dönemden dahi daha yüksek seyrediyor.

DİĞER KALEMLERDE NE DEĞİŞTİ?

İsrail meyve ve sebze ithalatının yarısını Türkiye ve Ürdün’den yapıyor. Türkiye’nin İsrail’e şubat 2023’te meyve ve sebze ihracatı 2 milyon 186 bin dolarken şubat 2024’te yüzde 140 artarak 5 milyon 267 bin dolar oldu. Ocak 2024 ihracatı 3 milyon 45 bin dolar seviyesindeydi. Ocaktan şubata meyve ve sebze ihracatında yüzde 70’in üzerinde artış gerçekleşti.

Açıklanan TİM verilerinde otomotiv endüstrisindeki artış da dikkat çekiyor. 2023 yılı şubat ayına kıyasla otomotiv endüstrisinde yüzde 41’lik ihracat artışı yaşanıyor. Ocak 2024’te 34 milyon 793 bin dolar olan ihracat yüzde 67.5’lik artışla şubatta 58 milyon 291 bin dolara çıktı.

1 Ocak-28 Şubat 2023 döneminden 1 Ocak-29 Şubat 2024’e çimento ihracatında yüzde 40.4’lük düşüş yaşansa da ocaktan bu yana ihracatta artış gözlemleniyor. Ocakta 20 milyon 290 bin dolar olan çimento ihracatı şubatta yüzde 12.5’lik artışla 22 milyon 818 bin dolar oluyor. İsrailli kaynaklar tarafından yapılan açıklamalarda ise Türkiye’nin İsrail’in çimento ihtiyacının yüzde 95’ini karşıladığı söyleniyor.

LİSTEDEN ÇIKARDIK ALDATMACASI

Ticaret Bakanlığı ocak ayında yaptığı açıklamayla İsrail’i “ihracatta hedef ülkeler listesi”nden çıkardığını açıklamış, iktidar kanadı tarafında bu açıklama “İhracat durduruldu” diye duyurulmuştu. Seçim öncesinde böylesine manidar bir şekilde duyurulan “ihracatta hedef ülkeler listesi”nden çıkarma işinin duyurulan gibi olmadığı 2024’te ihracatın artarak devam ettiği TİM verileriyle de ortaya çıktı. Bir ülkenin ihracatta hedef ülkeler listesinde olması o ülkeye ihracat yapan patronlara teşvik verilmesi anlamına geliyor. Bu da saldırıların başladığı ekim ayından ocak ayına kadar İsrail’e ihracat yapan patronlara bir de teşvik verildiği anlamına geliyor.