Görmemiş miydi Bakanlık İliç’teki afetin geleceğini?

Zeynep ŞENOL

ODTÜ

13 Şubat saat 14.28’de Erzincan’ın İliç ilçesindeki Anagold Madencilik tarafından işletilen madende, “liç alanındaki” (cevherlerin kırılıp biriktirildiği alan) yığının heyelan sonucu kaymasıyla 9 işçi göçük altında kalmış ve bölgede siyanürün ve sülfürik asidin depolandığı Pasa Dağı’nın çökmesi sonucunda da çok miktarda siyanür ve sülfürik asit toprağa ve Fırat Nehri’ne karışmıştı. Her ne kadar yetkililer durumu kontrol altına aldıkları ve siyanürün nehre karışmadığı yönünde açıklamalar yapsalar da olay yerinden gelen görüntüler bunun aksini gösterdi.

AYNI MADENDE 2021 YILINDA SİYANÜR SIZINTISI OLMUŞTU

Madenin ve işleten şirketlerin yıllar içerisindeki vukuatlarının göz ardı edilmesi ve önlemlerin ısrarla alınmaması bu facianın temel nedenidir. Aynı maden 2021 senesinde de siyanür sızıntısı ile gündem olmuştu. O zamanlar gelen tepkiler üzerine Çevre ve Şehircilik Bakanlığı şirkete 16 milyon liralık bir ceza vermiş ve madeni kapatmıştı. Ancak 3 ay sonra maden tekrar açılmış üstüne üstlük şirketin 7,2 milyon dolarlık vergi borcu iktidar tarafından silinmişti. Hatta, maden, dönemin Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum’un izniyle kapasite artırımına dahi gitmişti. Yani iktidar ve Anagold Madencilik, kâr hırslarıyla bu çevre ve insanlık felaketine zemin hazırlamış olanlardır.

ERZİNCAN İLİÇ’TE YAŞANAN FACİANIN SEBEPLERİ

Siyanürle altın arama bugün birçok ülkede yasaklı durumdadır. Siyanür özellikle toksik etkisi nedeniyle suya veya toprağa karıştığı zaman hem insanlar için hem de diğer canlılar için kötü sonuçlar doğurabilir. Ancak daha fazla ve daha hızlı üretim için siyanür Türkiye gibi ülkelerde hala kullanılıyor ve SSR Mining gibi yabancı şirketler kendi ülkelerinde yapamadıklarını Türkiye’de yapıyor. Üstelik, Erzincan’da siyanür kullanımının limiti de aşılmıştır. Bu felaketin gerçekleşmesinden sonra Fırat Nehri’ne siyanürün, barajlara ve nehrin beslediği tarım alanlarına bulaşması halk sağlığını etkileyecektir.

Yaşanan facianın ana sebeplerden biri de dinamit patlatma işlemi. Patlatma işlemleri liç alanının sadece 200 metre yakınında ve saat 12.15’te yapılıyordu. Bu patlatma işleminin heyelanı tetiklediği iddia ediliyor. Aynı zamanda, yığma alanlarında çıkılabilecek kat sayısı için uzmanların önerisi “en fazla 25” iken, İliç madeninde bu sayı 33’tür. Bu kadar fazla kat çıkmanın siyanürlü toprağı baskılayarak patlamaya yol açan faktörlerden biri olduğu da düşünülmektedir. Ayrıca kapasite artırımı 2019’da başlamış ve siyanürlü arama sürecine yanında 39 farklı kimyasal daha eklenmiştir. Bu faaliyetler; çevre örgütlerinin, işçilerin yıllardır süren uyarı ve ikazlarına rağmen Çevre ve Şehircilik Bakanlığının hazırladığı ÇED raporlarıyla ve devlet izniyle gerçekleşmiştir. Örneğin, madende çalışan bir işçi kaza günü maden sahasının etrafındaki yollarda çatlaklar gözlemlendiğini ve buna rağmen gerekli talimatların yerine getirilmediğini de ifade etmişti.

Yukarıda yazıldığı gibi, alınmayan önlemlerin, göz ardı edilen sorunların arkasında devletin ve şirketlerin rant ve para hırsı yatmaktadır, dolayısıyla onlar bu felaketin gerçek sorumlularıdır. Erzincan’da yaşanan bu olay, aslında hem iş birlikçi tek adam iktidarının hem de gözünü paradan başka bir şey görmeyen emperyalistlerin ülkeyi talan girişimlerinin bir örneğidir. Üstelik devlet ve AKP iktidarı da şirkete sağladıkları bürokratik kolaylıklarla bu talana çanak tutmuştur. Ancak bu facianın en derin sonuçlarını, milyonlarca metreküp yığınların altında kalan 9 işçi ve bölgede büyük bir sağlık tehdidiyle karşı karşıya kalacak olan halk yaşayacaktır.

KAYNAKÇA:

https://bagimsizmaden.org/2024/02/20/bagimsiz-maden-iscileri-sendikasi-anagold-gozlem-raporu-oncesi-ve-sonrasiyla-13-subat/

https://www.evrensel.net/haber/511263/ilic-raporunda-alinmayan-onlemler-ve-ihmaller-zinciri-var

https://www.evrensel.net/haber/505705/erzincan-ilicte-siyanur-sizintisina-yol-acan-anagoldun-7-2-milyon-dolar-vergi-borcu-silinmis